COMPREHENSION DIFFERENCES BETWEEN ART AND COMMERCIAL MOVIE WATCHERS: AN EMPIRICAL STUDY ON DIFFERENCES IN THE INTERPRETATION OF THE MOVIE HIDDEN BY MICHAEL HANEKE

Yıl 2012, Sayı: 42 - İletişim Fakültesi Hakemli Dergisi, 0 - , 18.09.2012

Sermin Ildırar Kırbaş

Öz

In the field of film studies, numerous empirical studies and theoretical models in formalist, semiotic and

cognitivist paradigms addressed the question of how we understand movies. In this article, the ‘cognitivist'

paradigm will be taken as basis of theoretical background. Cognitivism looks at general human

perceptual and cognitive capacities to deduce understanding of the movies and claims that films prompt

audiences to apply situation models to what they see. Situation models are mental representations of the

state of affairs described in a written or audio-visual text. Audiences ask themselves what, where, when

and why the onscreen events are happening while watching a film. They know the common template

structure which consists of an introduction of settings and characters, complicating actions, outcome and

ending. This study is designed to address what happens when a film is an art film, of which the narrative

line is fragmented so that there is no seamless cause-and-effect storyline. To answer such a question, the

contemporary art film Hidden (2005) by M. Haneke was shown to two groups of participants (n:32),

one of which was experienced in viewing art movies whilst the other group did not have any such experience.

The results show that general world knowledge plays a bigger role than prior viewing experiences.

Key Words: Situation Models, Art Cinema, Michael Haneke

Öz: Sanat Filmi Seyircileri ile Ticari Film Seyircileri Arasında Kavrama Farkları: Michael

Haneke'nin Saklı Filmi Üzerine Yorum Farklarına Dair Deneysel Bir Çalışma

Filmleri nasıl anladığımız sorusuna biçimsel, göstergebilimsel ve bilişselci paradigmalar içinde deneysel

ve kuramsal çalışmalarla cevap aranmıştır. Bu makalenin kuramsal arka planını bilişsel paradigma oluşturacaktır.

Bilişselci değerler dizisi filmlerin nasıl anlaşıldığını açıklamak için insanın genel algı ve bilişsel

kapasitelerini ele alır ve filmlerin insanların durum modellerini harekete geçirerek anlaşıldıklarını savunur.

Durum modelleri, yazılı ya da görsel işitsel metinlerdeki durumların zihinsel temsilleridir. Seyirciler, film

seyrederken de gerçekte olduğu gibi kendilerine ne, nerede, ne zaman, neden oluyor diye sorar ve durumları

bu soruların cevapları ile anlarlar. Gerçeği algılarken olduğundan başka bir de filmlerin diğer anlatı

formları gibi giriş, gelişme ve sonuç bölümlerinden oluşan nedensellikle birbirine bağlanmış olaylardan

oluştuklarını bilir ya da varsayar, olaylar arasında mantıklı bağlar kurmaya çalışırlar. Bu makalede ele

anlatılacak deneysel çalışma, bir filmin klasik/beklenen anlatı yapısına sahip olmadığı durumda; anlatı

çizgisinin parçalı, olaylar arasında nedensellik ilişkisinin belirgin olmadığı sanat filmlerinde seyircinin

filmi nasıl anladığını görmek amacıyla yapılmıştır. Bunun için sanat filmlerini bilen, izleyen bir grupla

sanat filminin ne olduğunu bilmeyen ve hiç izlememiş olan iki grup katılımcı (n:32) bir ön teste tabi

tutularak oluşturulmuş ve onlara Michael Haneke'nin Saklı filmi seyrettirilmiştir. Katılımcılar filmi

seyrederken durum modellerinin unsurları ile ilgili soruları cevaplamışlardır. Sonuçlar, seyircilerin filmleri

anlamak için film seyretme deneyiminden çok genel dünya bilgilerini kullandıklarını göstermektedir.

Anahtar Sözcükler: Durum Modelleri, Sanat Filmi, Michael Haneke

Anahtar Kelimeler

-