BURSA'DA SULTAN II. MURAD VAKFI'NIN MALİ TARİHİ (1608-1641)

Yıl 2011, Cilt: 61 Sayı: 2, 293 - 322, 14.11.2011

Yrd. Doç. Dr. Kayhan Orbay

Öz

Bursa’nın en büyük vakıflarından biri olan Sultan II. Murad Vakfı başlıca
kırsal gelirlere dayalı devasa bir bütçeye sahiptir. Bu çalışma vakfın 17. yüzyılın
ilk yarısındaki mali durumunu izlemektedir. Bu yarım yüzyıllık dönem içinde vakıf
Celali hareketleri ve kötü hava koşullarından kaynaklanan mahsül kaybı
nedeniyle gelir kayıplarına uğramıştır. Ancak vakfın maliyesini asıl zorlayan
kadroların şişmesi ve bunun sonuncu maaş ve mutfak giderlerinin yükselmesidir.
Kısa dönemli bazı mali sıkıntılara rağmen vakıf incelenen dönem içinde uzun
dönemli bir mali kriz yaşamamıştır. Bu da tarımsal koşulların vakfı mali
çöküntüye götürecek bir kötüleşme yaşamadığını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Bursa, Vakıf, 17. Yüzyıl, Sultan II. Murad

Kaynakça

• Akdağ Mustafa. (1995a). Türk Halkının Dirlik ve Düzenlik Kavgası, Celali İsyanları, İstanbul, Cem Yayınevi.
• Akdağ Mustafa. (1995b). Türkiyenin İktisadi ve İçtimai Tarihi 2 (1453-1559), İstanbul, Cem Yayınevi.
• Barkan Ömer Lütfi. (1942a) Osmanlı İmparatorluğunda Bir İskan ve Kolonizasyon Metodu Olarak Vakıflar ve Temlikler I, Vakıflar Dergisi, 2, 279-304.
• Barkan Ömer Lütfi. (1942b). Vakıfların Bir İskan ve Kolonizasyon Metodu Olarak Kullanılmasında Diğer Şekiller, Vakıflar Dergisi, 2, 354-365.
• Barkan Ömer Lütfi. (1962-63). İmaret Sitelerinin Kuruluş ve İşleyiş Tarzına Ait Araştırmalar, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 23/1-2, 239-296.
• Barkan Ömer Lütfi. (1964). Edirne ve Civarındaki Bazı İmaret Tesislerinin Yıllık Muhasebe Bilançoları, Türk Tarih Belgeleri Dergisi, I/2, 235-377.
• Barkan Ömer Lütfi. (1971). Süleymaniye Cami ve İmareti Tesislerine Ait Yıllık Bir Muhasebe Bilançosu 993/994 (1585/1586), Vakıflar Dergisi, 9, 109-161.
• Barkan Ömer Lütfi. (1975). The Price Revolution of the Sixteenth Century: A Turning Point in the Economic History of the Near East, International Journal of Middle East Studies, 6, 3- 28.
• Barkan Ömer Lütfi. (1988). Hüdavendigar Livası Tahrir Defterleri I, Ankara, Türk Tarih Kurumu.
• Barkey Karen. (1994). Bandits and Bureaucrats, New York, Cornell University Press.
• Çizakça Murat. (1980). A Short History of the Bursa Silk Industry (1500-1900), Journal of the Economic and Social History of the Orient, vol. 23, no. 1/2, 142-152.
• Dalsar Fahri. (1960). Bursa’da İpekçilik, İstanbul, Sermet Matbaası.
• Ergenç Özer. (2006). XVI. Yüzyılın Sonlarında Bursa, Ankara, Türk Tarih Kurumu.
• Faroqhi Suraiya. (1974). Vakıf Administration in Sixteenth Century Konya, The Zaviye of Sadreddin-i Konevi, Journal of the Economic and Social History of the Orient, XVII/2, 145-172.
• Faroqhi Suraiya. (1981). Seyyid Gazi Revisited: The Foundation as Seen Through Sixteenth and Seventeenth-Century Documents, Turcica, 90-121.
• Faroqhi Suraiya. (1987). A Great Foundation in Difficulties: or some evidence on economic contraction in the Ottoman Empire of the mid-seventeenth century, Revue D’Histoire Magrebine, 47-48, 109-121.
• Faroqhi Suraiya. (1988). Agricultural Crisis and the Art of Flute-Playing: The Wordly Affairs of the Mevlevi Dervishes (1595-1652), Turcica, XX, 43-69.
• Gerber Haim. (1988). Economy and Society in an Ottoman City: Bursa, 1600-1700, Jerusalem, The Hebrew University.
• Griswold William J. (1983). The Great Anatolian Rebellion 1000-1020 / 1591-1611, Berlin, Klaus Schwarz.
• Güran Tevfik. (2006). Ekonomik ve Mali Yönleriyle Vakıflar, İstanbul, Kitabevi.
• İnalcık Halil. (1960). XV. Asır Sanayi ve Ticaret Tarihine Dair Vesikalar, Belleten, cilt. 24, no. 93, 45-102.
• İnalcık Halil. (1994). The Ottoman State: Economy and Society, An Economic and Social History of the Ottoman Empire, 1300-1914 içinde, ed. Halil İnalcık ve Donald Quataert, New York, Cambridge University Press.
• Köprülü Fuad. (1938). Vakıf Müessesesi ve Vakıf Vesikalarının Tarihi Ehemmiyeti, Vakıflar Dergisi, 1, 1-6.
• Lopez Robert Sabatino. (1945). Silk Industry in the Byzantine Empire, Speculum, vol. 20, no. 1, 1-42.
• Orbay Kayhan. (2006). Vakıfların Bazı Arşiv Kaynakları; vakfiyeler, şeriye sicilleri, mühimmeler, tahrir defterleri ve vakıf muhasebe defterleri, Vakıflar Dergisi, XXIX, 27- 41.
• Orbay Kayhan. (2007a). Structure and the Content of the Waqf Account Books as sources for Ottoman Economic and Institutional History, Turcica, Revue D’Etudes Turques, vol. 39, 3-48.
• Orbay Kayhan. (2007b). Economic Development of the Imperial Waqfs; A Study in the Institutional and Local Economic History in the Transformation Period. Yayınlanmamış Doktora tezi: University of Vienna.
• Orbay Kayhan. (2007c). 16. ve 17. Yüzyıllarda Bursa Ekonomisi: Sultan Çelebi Mehmed Yeşil İmaret‟inin Mali Tarihi (1553-1650), A.Ü. Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi (OTAM) Dergisi, sayı 22, 125-158.
• Orbay Kayhan. (2007d). Fiyat Devrimi ve Geç 16. yy. ve 17. yy. İçinde Anadolu‟da Fiyat Değişimleri, tebliğ metni, Birinci İktisat Tarihi Kongresi, İstanbul.
• Pamuk Şevket. (2000). İstanbul ve Diğer Kentlerde 500 Yıllık Fiyatlar ve Ücretler, 1469-1998, Ankara, T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü.
• Peri Oded. (1992). Waqf and Ottoman Welfare Policy, Journal of Economic and Social History of the Orient, 35, 171-185.
• Raymond André. (2002). The Ottoman Conquest and the Development of the Great Arab Towns, Arab Cities in the Ottoman Period, Cairo, Syria and the Maghreb içinde, Variorum.
• Shefer Miri. (2003). Charity and Hospitality: Hospitals in the Ottoman Empire in the Early Modern Period, Poverty and Charity in Middle Eastern Contexts içinde, ed. M. Bonner et al., SUNY Press, 121-143.
• Singer Amy. (2002). Constructing Ottoman Beneficence, An Imperial Soup Kitchen in Jerusalem, State University of New York Press.
• Uluçay Çağatay M. (1944). XVII. Asırda Saruhan’da Eşkiyalık ve Halk Hareketleri, İstanbul, Manisa Halkevi Yayınlarından Sayı: XI.
• Unan Fahri. (2006). Kuruluşundan Günümüze Fatih Külliyesi, Ankara, Türk Tarih Kurumu.
• Ülken Hilmi Ziya. (1971). Vakıf Sistemi ve Türk Şehirciliği, Vakıflar Dergisi, ayrı basım, IX, 1971, 13-37.
• Yediyıldız Bahaeddin. (2003). XVIII. Yüzyılda Türkiye’de Vakıf Müessesesi, Ankara, Türk Tarih Kurumu.
• Yerasimos Stéphane. (2001). Le Waqf du Defterdar Ebu‟l Fazl Efendi et ses Bénéficiaires, Turcica, 33, 7-33.