Kur'an'da İsar Kavramı

Yıl 2011, Sayı: 25, 77 - 104, 07.03.2012

Durak Pusmaz

Öz

Kur'an-ı Kerim'de yardımlaşma ve dayanışmayla ilgili zekât, sadaka, infak, ihsan, teâvün gibi çeşitli temel kavramlar vardır. Bu kavramlardan biri de "îsâr"dır. Bu çalışmada
Kur'an'da îsâr kavramı üzerinde durulmuştur. Önce Kur'an'da bu kökten gelen kelimeler tespit
edilip kullanıldığı manalar belirtilmiş, îsâr'ın terim manasını da içeren Haşr Sûresi 9'ncu ayetin
yorum u üzerinde durulmuş sonra konuya asr-ı saadetten örnekler sunulmuştur.
Îsâr, insanın muhtaç olduğu bir dili m ekmeği, bir yudum suyu başkalarına vermesi,
onları kendisine tercih etmesidir. Îsâr bir fedakârlıktır, bir cömertliktir, hatta cömertliğin zirve
noktasıdır. Başta Hz. Peygamber olmak üzere sahabe-i kiram bu fedakârlık ve feragatin en
güzel örneklerini bizzat yaşamışlar ve kendilerinden sonra gelecek olan İslam toplumuna örnek
olmuşlardır. Îsâr, insanın kendi derdini, sıkıntısını unutup başkalarının derdine deva olmaya
çalışmasıdır. Îsâr, ulvî bir duygu, yüksek bir haslet ve insanlar arasındaki sevgi, saygı, merhamet, şefkat ve kardeşliğin güzel bir tezahürüdür.

Anahtar Kelimeler

Îsâr, cömertlik, fedakârlık, yardımlaşma, dayanışma

Kaynakça

• Abdulhamid b. Hibetullah, Şerhu Nehci'l-belâga (nşr. Muhammed Ebu'l-Fadl İbrahim), Daru ihyai kütübil-Arabiyye ts., XI, 223.
• A. Abdülkadiroğlu--N. Abdülkadiroğlu, Mehmed Akif'in Kur'an-ı Kerimi Tefsiri, DİB. Yay. Ankara 1992.
• Aclûnî, İsmail b. Muhammed, Keşful-hafâ ve müzîlül-ilbâs ammeş- tehera mine'l-ehâdîsi alâ elsineti'n-nâs, I-II, Beyrut 1351 h.
• Ahmed b. Hanbel, el-Müsned, I-VI, Kahire 1313.
• Ahmed Nâim - Kâmil Mirâs, Sahîh-i Buhârî Muhtasarı Tecrid-i Sarih Tercümesi ve Şerhi, DİB Yay., Ankara 1972.
• A l i Yardım, Peygamberimizin Şemâili, İst. 1997. Asım Efendi, Kâmûs Tercemesi, I-III, Matbaa-i Osmâniye, 1350
• Belâzurî, Fütûhu'l-büldân (trc. Zâkir Kadirî Ugan), I-II, Maarif Bası­ mevi, İst. 1955.
• Beyhakî, Ebu Bekir Ahmed b. Hüseyin b. Ali , es-Sünenü'l-kübrâ, I-X, Haydarâbâd 1344.
• Beyzâvî, Nâsırüddîn Ebû Saîd (Ebû Muhammed) Abdullah b. Ömer b. Muhammed el-Beyzâvî, Envârüt-tenzîl ve esrâru't-te'vîl (thk. Mu ­ hammed Subhi b. Hasen Hallâk - Mahmud Ahmed el-atraş), Beyrut, 2000
• Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail, el-Câmiu's-sahîhî, Çağ­ rı Yay., 2. bsk., İst. 1982.
• Buhârî, Muhammed b. İsmail; el-Câmiu's-sahîh, I-VIII, İstanbul, ts.
• Cürcânî, Al i b. Muhammed b. Ali , et-Tarîfât, el-Matbaatü'lhayriyye Mısır 1306 h.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Eş'as es-Sicistânî, Sünen (thk. M . Muhyiddi n Abdulhamid), I-IV, Beyrut ts.
• Ebû Ya'lâ; Ahmed b. Al i b. El-Müsennâ el-Mevsılî, Müsnedü Ebî Ya'lâ (thk. Hüseyin Selim Esed), I-XIII, Dimeşk 1404/1984.
• Ebu'l-Bekâ' Eyyub b. Mûsâ, el-Külliyyât (tahk. Adnan Derviş- Muhammed el-Mısrî), Beyrut 1998.
• Fahreddin er-Râzî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ömer, Mefâtîhulgayb, I-XXXII, Beyrut 1981.
• Feridüddin Attâr, TezkiretÜl-evliyâ (trc. S. Uludağ), İst. 2002
• Gazzâlî; Ebû Hâmid Muhammed el-Gazzâli, İhyâu ulûmid-dîn (nşr. Muhammed Saîd Muhammed), I-V, Dâru'l-beyâni'l-Arabî 1426/2005 (Kâhire ?).
• Hasan Basri Çantay, Kurân-ı Hakîm ve Meâl-i Kerîm, I-III, İstanbul 1965.
• Hatîb Şirbînî; Muhammed b. Ahmed el-Hatîb eş-Şirbînî, es-Sirâcülmünîr fi'l-iâneti alâ marifeti bazı meânî kelâmi rabbinâ el-hakîmil-habîr (nşr. İbrâhim Şemsüddîn), I-IV, Beyrut 1425/2004.
• İbn Atıyye, Ebû Muhammed Abdülhak b. Atıyye, el-Muharrarulvecîz fî tefsîri l-kitâbi l-azîz, Beyrut 2003.
• İbn Cerîr, Ebû Ca'fer Muhammed b. Cerîr et-Taberî, Câmiu l-beyân fî te vîli l-Kur ân (nşr. Ahmed Muhammed Şakir) I-XXIV, Müessesetü'rrisâle 1420/2000.
• İbn Kesîr; İsmâil b. Ömer b. Kesîr, Tefsîru'Kur'âni'l-azîm, I-IV, Kahira, ts.
• İbn Manzûr, Muhammed b. Mükerrem, Lisânül-Arab, I-XV, Beyrut
• İbn Seyyidünnâs; el-Ya'murî, Uyûnül-eser fî fünûni'l-megâzî veş- şemâil ves-siyer, I-II, Dâru'l-ma'rife - Beyrut, ts.
• İbnü'l-Arabî, Ebû Bekir Muhammed b. Abdullah, Ahkâmü'l-Kur'ân (neşr. Muhammed Abdulkâdir Atâ), I-IV, Beyrut ts.
• İbnü'l-Cevzî; Abdurrahman b. Al i b. Cevzî, Zâdü'l-mesîr fî ilmittefsîr, I-DC Beyrut 1404.
• Kurtubî; Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed, el-Câmiu liahkâmilKurân (nşr. Ebû İshak İbrâhim) I-XX, Kahire 1386-87/ 1966-67
• M . Fuad Abdülbâkî, el-Mu'cemü'l-müfehres li-elfâzı'l-Kur'âni'lkerîm, Beyrut, ts.
• M . Salâhî, Kâmûs-i Osmânî, I-IV, İst. 1313.
• Mâlik b. Enes, Muvatta' (trc. Ahmet Büyükçınar ve dğr.), I-IV, İst. 1994.
• Mevlânâ Şiblî, Asr-ı Saadet (trc. Ö. Rıza Doğrul), I-V, İstanbul 1974.
• Mualli m Naci, Lügat-ı Naci, İstanbul ts.
• Muhammed Fuâd Abdülbâkî, el-Mu'cemü'l-müfehres li-elfâzi'lKur'âni'l-Kerîm, Kahire 1950.
• Mustafa Çağrıcı, "Îsâr", DİA. İstanbul 2000
• Müslim, Ebu'l-Huseyn Müslim b Haccâc, el- Câmiu s-sahîh (tahk. Muhammed Ali), Beyrut 2001.
• Nebhânî, Yusuf b. İsmâil, el-Fethu'l-kebîr fî zammi'z-ziyâdeti ile'lcâmiı's-sagîr, I-II, Beyrut ts.
• Nesâî, Ebu Abdurrahman Ahmed b. Ali , Sünenü'n-Nesâî, I-VII, Beyrut, 2001.
• Râgıb, Ebu'l-Kâsim el-Hüseyin b. Muhammed, el-Müfredât fî garî- bil-Kurân (nşr. Muhammed Seyyid Gîlânî), Beyrut ts.
• S. Uludağ, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İst. 1996.
• Şâtıbî, Ebû İshak İbrâhîm b. Musa, el-Muvâfakât (trc. Mehmed Er¬ doğan), I-IV, İst. 1990.
• Şeyhzâde, Muhammed b. Muslihuddîn Mustafa, Hâşiyetü Şeyhzâde alâ tefsîr il-Kâzî el-Beyzâvî, Hakikat Kitabevi, I-IV, İstanbul 1991.
• Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa, eş-Şemâilü'n-Nebeviyyeh vel- hasâilul-Mustafaviyyeh (nşr. Fevvâz Ahmed Zümerli), Beyrut 1996.
• Tirmizî, Ebu İsa Muhammed b. İsa; Sünenü't-Tirmizî, I-V, elMektebetü'l-İslamiyye, ts.
• Wensick, el-Mu'cemü'l-müfehres îi el-âzıl-hadîsi'n-nebevî, İstanbul, 1986, I , 12.
• Zemahşerî, Muhammed b. Ömer ez-Zemahşerî, eî-Keşşâf an hakâikı gavâmizi't-tenzîl ve uyûnıl-ekâvîl fî vücûhVt-tevîl (thk. Âdil Ahmed Abdulmevcûd - Al i Muhammed Muavvaz), I-VI, Riyad 1418/1998.