Bir Mezhep Yaratmak ya da Yaratmamak: GULAT ARAŞTIRMACILARI VE SUFRİYYE

Yıl 2006, Sayı: 13, 147 - 172, 18.04.2012

Yazan: Keith Lewinstein Mehmet Dalkılıç Keith Lewınsteın Mehmet Dalkılıç

Öz

Bu makale, İslam Mezhepleri tarihinin temel klasiklerini oluşturan Makalat türü eserlerinden
hareketle, Gulat araştırmacıları tarafından Haricî fırkalarından biri olarak kabul edilen
Sufriyye'nin aslında ayrı bir grup kimliği oluşturmamasına rağmen varmış gibi gösterdikleri konusunu
incelemektedir, Bu bağlamda Makalat türü eser yazarlarının İslam coğrafyasında ortaya
çıkan fırkaları inceleyen bilim adamlarının yeterli bilgileri olmamasına rağmen toplumun çeşitli
gruplara ayrıldığını kesin ifadelerle bildirmişlerdir. Onlar bunu yaparken, eski bir şecereyi, bu gü­nün Ortodoksluğuna hamlederler ve sonrakini başlangıçtan itibaren heterodoksiden ayrı ve ondan
bağımsız bir şekilde oluştuğunu kabul ederler. Ortodoksluk olarak kabul edilen mezhep, böylece
küçümseyici silsileden temizlenmiş olur. Mezhepler tarihi yazarlarının sapkınlıkla doğru inançlar
arasındaki bu keskin ayrım, sadece söylediklerinde değil, söyleyiş şekillerinde de açık bir şekilde
görülür. Makale, fırkaların oluşum süreci veya çerçevesiyle İlgilenen yazarların, haklarında yeterince
açık bilgi veya kaynak tevarüs etmeyen gruplar hakkında nasıl bir açıklama yaptıklarını örnekler
vererek özellikle de Sufriyye fırkası bağlamında konuyu açıklığa kavuşturma amacıyla yazılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sufriyye, Hariciler, mezhep, makalat, gulat