THE IDEA OF 'MULTIPLE MEANINGS' IN AL-JURJANI' S THEORY O F COMPOSITION *

Yıl 2008, Sayı: 17, 127 - 143, 19.04.2012

Muhammet Günaydın

Öz

Arap dilinin yapısını ve nahvin prensiplerini, kendisine ait nazım teorisi bağlamında
semantik açıdan inceleyen
'Abdü'l-Kâhir el-Cürcânî, kelamda çok anlamlılık fikrini
ortaya koymuştur. Cürcânî analizlerinde, biçimsel gramer kurallarının, kelamın 'üst
yapısı' olarak lafızda nasıl tezahür ettiğini, dolayısıyla da manayı nasıl etkilediğini
açıklamaya çalışmaktadır. Ona göre, gramer kuralları ile kelamın görünen yüzü olarak
tezahür eden lafız ve onun da 'alt yapısı' olan insan düşüncesinin yapısı arasında çok
yönlü bir ilişki ve etkileşim söz konusudur. Bu açıdan bakıldığında, bir metinde sadece
bir anlam değil, birbiriyle etkileşim içinde, aynı anda birden çok anlam var olagelmektedir.
Dolayısıyla bir metin, kendisinde mevcut olan çeşitli anlamlar hakkında, okuyucuya,
onun içinde bulunduğu fiziki ve psikolojik duruma bağlı olarak, 'işmar' etmekte olan bir
yüzden ibarettir.

Anahtar Kelimeler

Cürcânî, nzın teorisi, fcâz, lafız-ma'nâ ilişkisi, şiirsel tasvir, şiirsel imgelem, anlamın anlamı, çok anlamlılık.

THE IDEA OF 'MULTIPLE MEANINGS' IN AL-JURJANI' S THEORY O F COMPOSITION

Öz

Abd al-Qahir al-Jurjânî introduces an idea of 'multiple meanings' in the context of
his theory of construction (na?m) where he analyzes Arabic syntactic structure and
grammatical principles from a semantic point of view. His analysis represents an approach to grammar based on the formal functions of grammatical categories as they affect the surface structure of linguistic utterance {lafı), hence the meaning {mcfna) of a
statement {kalâm). For him there is a multiple correspondences and interplay between
structure of thought, deep structure and surface structure of a statement. From this
standpoint, there is not only one 'meaning' in a text, instead, there are 'meanings' that
intertwiningly coexist in one and the same text. The surface structure of the text itself,
however, offers only a 'glimpse' of these 'multiple meanings' to a reader in accordance
with his own conditions. 

Anahtar Kelimeler

Al-Jurjânî, nazırı, fjaz, lafz-mar nâ relationship

Kaynakça

• -