Research Article
BibTex RIS Cite

İş tatmini oluşturan boyutların toplam tatmin üzerindeki etkilerinin doğrulayıcı faktör analizi ile incelenmesi üzerine Türk işletmelerinde bir araştırma

Year 2008, Volume: 37 Issue: 2, 151 - 166, 16.01.2009

İbrahim Pınar , Rıfat Kamaşak , Füsun Bulutlar

Abstract

İş tatmininin ölçülmesi ve iş tatmininin gerek organizasyonel gerekse bireysel sonuçları, akademik yazında en çok tartışılan ve araştırılan konulardan biridir. Ancak konuya daha çok tek bir doğru modeli benimsemeye yatkın evrensel bakış açısı ile yaklaşılmış olduğundan, kültürel ve bağlamsal farklılıklar çok fazla irdelenmemiştir. Bu çalışmanın amacı, Batı yazınında tanımlanmış olan iş tatmini alt boyutlarının Türkiye'de ne denli geçerli olduğu ve Türk çalışanının iş tatmini üzerinde hangi alt boyutun en fazla etkisinin olduğunun araştırılmasıdır. Bu amaca yönelik olarak hazırlanan soru formları, çeşitli işletmelerdeki 796 mavi yakalı çalışana uygulanmıştır. Elde edilen verilerin doğrulayıcı faktör analizi yöntemi ile incelenmesi sonucunda, “ödemelerle (ücretlerle)” ilgili sorular aracılığı ile elde edilen sonuçların model ile uyumsuz olduğu görülmüştür. Ayrıca yapılan analizler sonucunda iş tatminini en fazla etkileyen alt boyutun “işin kendisi”, en az etkileyen alt boyutun ise “iş arkadaşları ile ilişkiler” olduğu bulgulanmıştır.

Keywords

İş Tatmini İş Tatmininin Boyutları Doğrulayıcı Faktör Analizi

References

  • S.Z. İmamoğlu, H.Keskin, ve S. Erat, Ücret, Kariyer ve Yaratıcılık ile İş Tatmini Arasındaki İlişkiler: Tekstil Sektöründe Bir Uygulama. Yönetim ve Ekonomi Celal Bayar Üniversitesi İİBF Dergisi, 11(1), 167-176 (2004).
  • J. B. Barney, Organizational Culture; Can It Be A Source of Sustained Competitive Advantage?. Academy of Management Review, 11 (3), 656-665 (1986).
  • C. E. Rusbult, , et.al. Impact of Exchange Variables on Exit, Voice, Loyalty and Neglect: An Integrative Model of Responses to Decline Job Satisfaction, Academy of Management Journal, 31(3), 599-627 (1988).
  • A. Witt, Sex Differences Among Bank Employees in The Relationships of Commitment with Psychological Climate and Job Satisfaction. Journal of General Psychology, 116(4), 419-426 (1989).
  • C. Shalley, L. Gilson ve T. Blum, Matching Creativity Requirements and The Work Environment: Effects on Satisfaction and Intentions to Leave”, Academy of Management Journal, 43(2), 215-223 (2000).
  • H. G. Çekmecelioğlu, İs Tatmini ve Örgütsel Bağlılık Tutumlarının İsten Ayrılma Niyeti ve Verimlilik Üzerindeki Etkilerinin Değerlendirilmesi: Bir Araştırma. İs,Güç, Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 8(2), 153-168 (2006).
  • İ. Kaya, Otel İşletmeleri İşgörenlerinin İş Tatminini Etkileyen Faktörler: Geliştirilen Bir İş Tatmin Ölçeği. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 355-372 (2007).
  • J.C. Bledsoe, ve G.D. Hayward, Prediction of Job Satisfactoriness and Job Satisfaction of Secondary School Teachers. Psychological Reports, 49, 455-458 (1981).
  • A. Harrell, E. Chewning, ve M. Taylor, Organizational-Professional Conflict and the Job Satisfaction and Turnover Intentions of Internal Auditors. Auditing: A Journal of Practice & Theory, 5(2), 109-121 (1986).
  • P.M. Podsakoff, ve L.F. Williams, The Relationship between Job Performance and Job Satisfaction (E.A. Locke Ed.), Generalizing from Laboratory to Field Settings: Research Findings from Industrial-Organizational Psychology, Organizational Behaviour, and Human Resource Management Lexington: Lexington Books, D.C. Health and Company, 1986, pp. 207-254.
  • A.O. Agho, C.W. Mueller, ve J.L. Price, Determinants of Employee Job Satisfaction: An Empirical Test of A Causal Model. Human Relations, 46, 1007-1027 (1993).
  • G.D. Moyes, P.A. Williams, ve B.Z. Quigley, The Relation Between Perceived Treatment Discrimination and Job Satisfaction Among African-American Accounting Professionals. Accounting Horizons, 14(1), 21-48 (2000).
  • T. Oshagbemi, Is Length of Service Related to the Level of Job Satisfaction? International Journal of Social Economic, 27(3), 213-226 (2000).
  • A. Srivastava, , E.A. Locke, ve K.M. Bartol, Money and Subjective Well-being: It’s not the Money, It’s the Motives. Journal of Personality and Social Psychology, 80(6), 959-971 (2001).
  • G.D. Moyes, S.O. Ansah, ve G. Ganguli, Factors Influencing the Level of Job Satisfaction of Hispanic Accounting Professionals: A Perceptual Survey. Journal of Business & Economic Studies, 12(1), 12-26 (2006).
  • C.J. Cranny, P.C. Smith, ve E.F. Stone, Job Satisfaction: How People Feel About Their Jobs and How It Affects Their Performance. New York: Lexington Books, 1992.
  • E.A. Locke, The Nature and Causes of Job Satisfaction (M. D. Dunnette Ed.), Handbook of Industrial and Organizational Psychology New York: John Wiley & Sons, 1976, pp.1297-1349.
  • N. Imparota, Relationship Between Porter’s Need Satisfaction Questionnaire and the Job Descriptive Index. Journal of Applied Psychology, 56(4), 301-304 (1972).
  • P.E. Spector, Job Satisfaction: Application, Assessment, Cause, and Consequence. Thousands Oaks, California: Sage Publications, 1997.
  • T. Oshagbemi, Overall Job Satisfaction: How Good Are Single Versus Multiple-item Measures?. Journal of Managerial Psychology, 14(5), 388-403 (1999).
  • E.E. Lawler, Motivation in Work Organizations. Monterey, California Brooks/Cole, 1973.
  • H.G. Çekmecelioğlu, Örgüt İkliminin İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisi: Bir Araştırma. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 6(2), 23-39 (2005).
  • W.A. Hochwarter, P.L. Perrewé, G.R. Ferrıs, ve R.A. Brymer, Job Satisfaction and Performance: The Moderating Effects of Value Attainment and Affective Disposition. Journal of Vocational Behavior, 54, 296-313 (1999).
  • S. Staples, ve C.A. Higgins, A Study of the Impact of Factor Importance Weightings on Job Satisfaction Measures. Journal of Busıness and Psychology, 13(2), 211-232 (1998).
  • R.B. Ewen, Weighting Components of Job Satisfaction. Journal of Applied Psychology, 51, 68-73 (1967).
  • P.S. Mikes, ve C.L. Huhn, Use of Importance as A Weighting Component of Job Satisfaction. Journal of Applied Psychology, 52, 394-398 (1968).
  • M.R. Blood, The Validity of Importance. Journal of Applied Psychology, 55, 487-488 (1971).
  • R.P. Quinn, ve T.W. Mangione, Evaluating Weighted Models of Measuring Job Satisfaction: A Cinderella Story. Organizational Behaviour and Human Performance, 10, 1-23 (1973).
  • R.W. Rice, D.B. Gentile, ve D.A. McFarlin, Facet Importance and Job Satisfaction. Journal of Applied Psychology, 10(1), 19-31 (1991).
  • A. Mastekaasa, Psychological Well-being and Marital Dissolution. Journal of Family Issues, 15(2), 208-228 (1994).
  • P.C. Smith, L.M. Kendall, ve C.L. Hulin, The Measurement of Satisfaction in Work and Retirement. Chicago, Illinois: Rand McNally, 1969.
  • J.R. Hackman, ve G.R. Oldham, The Job Diagnostic Survey: An Instrument for the Diagnosis of Jobs and The Evaluation of Job Redesign Projects. Technical Report No:4. Department of Administrative Sciences, Yale University, New Haven CT., 1974.
  • D.J. Weiss, et.al., Minnesota Studies in Vocational Rehabilitation. Manual for the Minnesota Satisfaction Questionnaire, University of Minnesota Industrial Relations Center, No. 22, Minneapolis, 1967.
  • Kelly Services. (2006). Employee Satisfaction Release. Ulaşım tarihi: 30 Mayıs 2008 http://www.kellyservices.ca/web/caservices/en/pages/employee_satisfaction_relea se.html
  • A. Keser, Ülkemiz Çalışanlarının Tatmin Karnesi ve Düşündürdükleri. Ulaşım tarihi: 2 Haziran 2008
  • A.E. Clark, Job Satisfaction and Gender: Why Are Women So Happy at Work? Labour Economics 4, 341-372 (1997).
  • A.E. Clark, Job Satisfaction in Britain. British Journal of Industrial Relations, 34, 189-217 (1996).
  • J.R. Hackman, ve G.R. Oldham, Development of the Job Diagnostic Survey. Journal of Applied Psychology, 60, 159-170 (1975).

Examining the effects of job satisfaction dimensions on overall job satisfaction by confirmatory factor analysis: a survey on Turkish firms

Year 2008, Volume: 37 Issue: 2, 151 - 166, 16.01.2009

İbrahim Pınar , Rıfat Kamaşak , Füsun Bulutlar

Abstract

There is a vast amount of research done on the subject of the measurement of job satisfaction and its organizational and individual outcomes in the academic literature. However, the subject is investigated with a universal approach which undermines contextual and cultural variables. Therefore the primary aim of this study is to explore whether the predetermined sub-scales of job satisfaction are also valid in Turkish context and also to reveal the dimension that has maximum effect on Turkish workers’ job satisfaction. The questionnaires designed for this purpose are filled out by 796 blue-collar workers in different companies. Upon the analysis of the data gathered questions which related with “payments”, are eliminated. It is also observed that “the work itself” is the dimension that has the maximum impact on overall job satisfaction, whereas “relations with co-workers” has the least effect

Keywords

Job Satisfaction Dimensions of Job Satisfaction Confirmatory Factor Analysis

References

  • S.Z. İmamoğlu, H.Keskin, ve S. Erat, Ücret, Kariyer ve Yaratıcılık ile İş Tatmini Arasındaki İlişkiler: Tekstil Sektöründe Bir Uygulama. Yönetim ve Ekonomi Celal Bayar Üniversitesi İİBF Dergisi, 11(1), 167-176 (2004).
  • J. B. Barney, Organizational Culture; Can It Be A Source of Sustained Competitive Advantage?. Academy of Management Review, 11 (3), 656-665 (1986).
  • C. E. Rusbult, , et.al. Impact of Exchange Variables on Exit, Voice, Loyalty and Neglect: An Integrative Model of Responses to Decline Job Satisfaction, Academy of Management Journal, 31(3), 599-627 (1988).
  • A. Witt, Sex Differences Among Bank Employees in The Relationships of Commitment with Psychological Climate and Job Satisfaction. Journal of General Psychology, 116(4), 419-426 (1989).
  • C. Shalley, L. Gilson ve T. Blum, Matching Creativity Requirements and The Work Environment: Effects on Satisfaction and Intentions to Leave”, Academy of Management Journal, 43(2), 215-223 (2000).
  • H. G. Çekmecelioğlu, İs Tatmini ve Örgütsel Bağlılık Tutumlarının İsten Ayrılma Niyeti ve Verimlilik Üzerindeki Etkilerinin Değerlendirilmesi: Bir Araştırma. İs,Güç, Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 8(2), 153-168 (2006).
  • İ. Kaya, Otel İşletmeleri İşgörenlerinin İş Tatminini Etkileyen Faktörler: Geliştirilen Bir İş Tatmin Ölçeği. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 355-372 (2007).
  • J.C. Bledsoe, ve G.D. Hayward, Prediction of Job Satisfactoriness and Job Satisfaction of Secondary School Teachers. Psychological Reports, 49, 455-458 (1981).
  • A. Harrell, E. Chewning, ve M. Taylor, Organizational-Professional Conflict and the Job Satisfaction and Turnover Intentions of Internal Auditors. Auditing: A Journal of Practice & Theory, 5(2), 109-121 (1986).
  • P.M. Podsakoff, ve L.F. Williams, The Relationship between Job Performance and Job Satisfaction (E.A. Locke Ed.), Generalizing from Laboratory to Field Settings: Research Findings from Industrial-Organizational Psychology, Organizational Behaviour, and Human Resource Management Lexington: Lexington Books, D.C. Health and Company, 1986, pp. 207-254.
  • A.O. Agho, C.W. Mueller, ve J.L. Price, Determinants of Employee Job Satisfaction: An Empirical Test of A Causal Model. Human Relations, 46, 1007-1027 (1993).
  • G.D. Moyes, P.A. Williams, ve B.Z. Quigley, The Relation Between Perceived Treatment Discrimination and Job Satisfaction Among African-American Accounting Professionals. Accounting Horizons, 14(1), 21-48 (2000).
  • T. Oshagbemi, Is Length of Service Related to the Level of Job Satisfaction? International Journal of Social Economic, 27(3), 213-226 (2000).
  • A. Srivastava, , E.A. Locke, ve K.M. Bartol, Money and Subjective Well-being: It’s not the Money, It’s the Motives. Journal of Personality and Social Psychology, 80(6), 959-971 (2001).
  • G.D. Moyes, S.O. Ansah, ve G. Ganguli, Factors Influencing the Level of Job Satisfaction of Hispanic Accounting Professionals: A Perceptual Survey. Journal of Business & Economic Studies, 12(1), 12-26 (2006).
  • C.J. Cranny, P.C. Smith, ve E.F. Stone, Job Satisfaction: How People Feel About Their Jobs and How It Affects Their Performance. New York: Lexington Books, 1992.
  • E.A. Locke, The Nature and Causes of Job Satisfaction (M. D. Dunnette Ed.), Handbook of Industrial and Organizational Psychology New York: John Wiley & Sons, 1976, pp.1297-1349.
  • N. Imparota, Relationship Between Porter’s Need Satisfaction Questionnaire and the Job Descriptive Index. Journal of Applied Psychology, 56(4), 301-304 (1972).
  • P.E. Spector, Job Satisfaction: Application, Assessment, Cause, and Consequence. Thousands Oaks, California: Sage Publications, 1997.
  • T. Oshagbemi, Overall Job Satisfaction: How Good Are Single Versus Multiple-item Measures?. Journal of Managerial Psychology, 14(5), 388-403 (1999).
  • E.E. Lawler, Motivation in Work Organizations. Monterey, California Brooks/Cole, 1973.
  • H.G. Çekmecelioğlu, Örgüt İkliminin İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisi: Bir Araştırma. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 6(2), 23-39 (2005).
  • W.A. Hochwarter, P.L. Perrewé, G.R. Ferrıs, ve R.A. Brymer, Job Satisfaction and Performance: The Moderating Effects of Value Attainment and Affective Disposition. Journal of Vocational Behavior, 54, 296-313 (1999).
  • S. Staples, ve C.A. Higgins, A Study of the Impact of Factor Importance Weightings on Job Satisfaction Measures. Journal of Busıness and Psychology, 13(2), 211-232 (1998).
  • R.B. Ewen, Weighting Components of Job Satisfaction. Journal of Applied Psychology, 51, 68-73 (1967).
  • P.S. Mikes, ve C.L. Huhn, Use of Importance as A Weighting Component of Job Satisfaction. Journal of Applied Psychology, 52, 394-398 (1968).
  • M.R. Blood, The Validity of Importance. Journal of Applied Psychology, 55, 487-488 (1971).
  • R.P. Quinn, ve T.W. Mangione, Evaluating Weighted Models of Measuring Job Satisfaction: A Cinderella Story. Organizational Behaviour and Human Performance, 10, 1-23 (1973).
  • R.W. Rice, D.B. Gentile, ve D.A. McFarlin, Facet Importance and Job Satisfaction. Journal of Applied Psychology, 10(1), 19-31 (1991).
  • A. Mastekaasa, Psychological Well-being and Marital Dissolution. Journal of Family Issues, 15(2), 208-228 (1994).
  • P.C. Smith, L.M. Kendall, ve C.L. Hulin, The Measurement of Satisfaction in Work and Retirement. Chicago, Illinois: Rand McNally, 1969.
  • J.R. Hackman, ve G.R. Oldham, The Job Diagnostic Survey: An Instrument for the Diagnosis of Jobs and The Evaluation of Job Redesign Projects. Technical Report No:4. Department of Administrative Sciences, Yale University, New Haven CT., 1974.
  • D.J. Weiss, et.al., Minnesota Studies in Vocational Rehabilitation. Manual for the Minnesota Satisfaction Questionnaire, University of Minnesota Industrial Relations Center, No. 22, Minneapolis, 1967.
  • Kelly Services. (2006). Employee Satisfaction Release. Ulaşım tarihi: 30 Mayıs 2008 http://www.kellyservices.ca/web/caservices/en/pages/employee_satisfaction_relea se.html
  • A. Keser, Ülkemiz Çalışanlarının Tatmin Karnesi ve Düşündürdükleri. Ulaşım tarihi: 2 Haziran 2008
  • A.E. Clark, Job Satisfaction and Gender: Why Are Women So Happy at Work? Labour Economics 4, 341-372 (1997).
  • A.E. Clark, Job Satisfaction in Britain. British Journal of Industrial Relations, 34, 189-217 (1996).
  • J.R. Hackman, ve G.R. Oldham, Development of the Job Diagnostic Survey. Journal of Applied Psychology, 60, 159-170 (1975).
There are 38 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Journal Section Human Resources Management
Authors

İbrahim Pınar

Rıfat Kamaşak

Füsun Bulutlar

Publication Date January 16, 2009
Published in Issue Year 2008 Volume: 37 Issue: 2

Cite

APA Pınar, İ., Kamaşak, R., & Bulutlar, F. (2009). İş tatmini oluşturan boyutların toplam tatmin üzerindeki etkilerinin doğrulayıcı faktör analizi ile incelenmesi üzerine Türk işletmelerinde bir araştırma. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 37(2), 151-166.
AMA Pınar İ, Kamaşak R, Bulutlar F. İş tatmini oluşturan boyutların toplam tatmin üzerindeki etkilerinin doğrulayıcı faktör analizi ile incelenmesi üzerine Türk işletmelerinde bir araştırma. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi. January 2009;37(2):151-166.
Chicago Pınar, İbrahim, Rıfat Kamaşak, and Füsun Bulutlar. “İş Tatmini oluşturan boyutların Toplam Tatmin üzerindeki Etkilerinin doğrulayıcı faktör Analizi Ile Incelenmesi üzerine Türk işletmelerinde Bir araştırma”. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi 37, no. 2 (January 2009): 151-66.
EndNote Pınar İ, Kamaşak R, Bulutlar F (January 1, 2009) İş tatmini oluşturan boyutların toplam tatmin üzerindeki etkilerinin doğrulayıcı faktör analizi ile incelenmesi üzerine Türk işletmelerinde bir araştırma. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi 37 2 151–166.
IEEE İ. Pınar, R. Kamaşak, and F. Bulutlar, “İş tatmini oluşturan boyutların toplam tatmin üzerindeki etkilerinin doğrulayıcı faktör analizi ile incelenmesi üzerine Türk işletmelerinde bir araştırma”, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, vol. 37, no. 2, pp. 151–166, 2009.
ISNAD Pınar, İbrahim et al. “İş Tatmini oluşturan boyutların Toplam Tatmin üzerindeki Etkilerinin doğrulayıcı faktör Analizi Ile Incelenmesi üzerine Türk işletmelerinde Bir araştırma”. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi 37/2 (January 2009), 151-166.
JAMA Pınar İ, Kamaşak R, Bulutlar F. İş tatmini oluşturan boyutların toplam tatmin üzerindeki etkilerinin doğrulayıcı faktör analizi ile incelenmesi üzerine Türk işletmelerinde bir araştırma. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi. 2009;37:151–166.
MLA Pınar, İbrahim et al. “İş Tatmini oluşturan boyutların Toplam Tatmin üzerindeki Etkilerinin doğrulayıcı faktör Analizi Ile Incelenmesi üzerine Türk işletmelerinde Bir araştırma”. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, vol. 37, no. 2, 2009, pp. 151-66.
Vancouver Pınar İ, Kamaşak R, Bulutlar F. İş tatmini oluşturan boyutların toplam tatmin üzerindeki etkilerinin doğrulayıcı faktör analizi ile incelenmesi üzerine Türk işletmelerinde bir araştırma. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi. 2009;37(2):151-66.