Yalancı İki Adamotu

Yıl 1965, Cilt: 1 , 1 - 8, 25.06.2013

Asuman Baytop

Öz

Güney Anadolu dağlarının önemli tıbbi bitkilerinden biri adamotu "bitkisi, Mandragora officina>r>um Boiss. (Salanaceae) dir. Bu bitkinin kök­leri dahilen dekoksiyon halinde veya haricen merhem şeklinde ağrı din-dirici olarak kullanılmaktadır (1).

Bu devaE tesir, İstanbul kökçüleri tarafından da bilinmektedir. Zira İstanbul'da, zaman zaman seyyar satıcılar meydana çıkmakta ve bunlar birtakım kökleri işportalarına sererek meydanlarda etraflarına halkı top­lamakta ve ellerindeki kök parçalarını adamotu adı altında satmağa ça­lışmaktadırlar. Sattıkları parçalar muhtelif şekildedir: Dış yüzü esmer-siyah renkte olan içi beyaz büyük bir yumru, kesilmiş yumru parçaları, ayak, kol şeklinde yontulmuş parçalar. Mallarını övmek için de, haftalık bir dergide birkaç sene evvel çıkmış adamotu bitkisinin renkli bir resmi ile bu bitkinin köklerinin bir adama benzeyen efsaneleştirilmiş resimle­rini işportalarında bulunduruyorlar, sattıkları köklerin ağrıları kestiğini, ancak vücutta ağrıyan kısım neresi ise, o organa benzer bir parça verece­ğini, bu parçayı nemlendirip ağrıyan yere kuvvetlice sürtmek lazım gel­diğini anlatıyorlar.

• Gene meydan satıcılarından bazıları, kendilerinden adamotu istendiği zaman, rengi ve dış görünüşü itibariyle hakiki adamotu köküne benzeyen ve dış kısmı kazınarak düzgünleştirilmiş olan çatallı kökler uzatmakta, bunların mayasıla ve romatizmaya iyi geldiğinden bahsetmekte ve bu mak­satla dekoksiyonundan günde üç defa birer tatlı kaşığı içilmesi, köklerin ıslatıldıktan sonra ağrıyan yere tatbik edilmesi veya bir pamuk parçası kök parçalarına sürtüldükten sonra bu pamukla vücudun ağrıyan kısmı­nın ovulması gibi tavsiyelerde bulunmaktadırlar.

İstanbulda adamotu kökü adı altında satılan bu iki tip köklerin han­gi bitkilere ait olduğunu anlamak maksadıyla her iki materyelden temin ettik ve bunları teşhis ettik.

Anahtar Kelimeler

-