Türk Kitre Zamkının Menşei ve Terkibi Hakkında

Yıl 1971, Cilt: 7 , 56 - 65, 25.06.2013

Asuman Baytop Va Tekand Gözler .

Öz

Kitre zamkı, yurdumuzda Muğla'dan Hakkari'ye kadar uzanan ge­niş alanlarda elde edilir. Bu saha üç bölgeye ayrılır.

Bu maddeyi bize g'inılermiş olan Prof. Dr. R. Paris'e teşekkür ederiz.

1. Batı bölgede zamk, sadece Astragalus microcephalus Willd- tü­ründen ve bitkiyi özel surette yaralamakla elde edilir. Bu zamka Yap­rak kitre zamkı adı verilir ve 5 kaliteye ayırılır.
2. Orta bölgede zamk, batı bölgede olduğu gibi sadece A. micro­cephalus Willd. türünden, aynı usulle elde edilir ve aynı kalitelere ayı­rılır.
3. Doğu bölgede zamk, A. microcephalus Will., A. gummifer La-bill., A. kurdicus Boiss, var. kurdicus ve var. muschianus (Kotschy et Boiss.) Chamb. bitkilerinden, bitki üzerindeki tabiî zamk sızıntılarının toplanması suretiyle, Firde ve Traganton adları ile bilinen iki cins zamk elde edilir.

Bu dört geven dışında, başka Astragalus türlerine ait bitkiler üze­rinde de tabiî olarak sızan zamk parçaları görülmüş, fakat bunlardan faydalanılmadığı müşahede edilmiştir.

Türkiye'de elde edilen kitrenin ticarî kalitelerinin analitik özellik­leri Cetvel I de gösterilmiştir. Değişik farmakopelerin kitre zamkı için istediği değerler de Cetvel II de verilmiştir. Bu iki tablonun mukaye­sesinden anlaşılıyor ki Yaprak kitrenin Fiyor ve Beyaz kaliteleri ile Firde kitrenin Birinci kalitesi, farmakope standartlarına uygundur ve eczacılık tekniğinde kullanılmağa elverişlidir.

Astragalus microcephalus, A. gummifer ve A. kurdicus var. mus-chianus üzerinde bizzat toplanan zamk örneklerinin hidrolizinde tes­pit edilen maddeler Cetvel III de gösterilmiştir.

A. gummifer ve A. kurdicus zamklarının hidroliz ürünleri arasın­da D-galakturonik asit, D-galaktoz, L-arabinoz, D-ksiloz, L-ramnoz teş­his edilmiştir. A. microcephalus zamkı, bu iki türe ait zamklardan L-fukoz ihtiva etmesiyle ayrılır.

Anahtar Kelimeler

-