GLOBAL BİR KAVRAM: VERGİ REKABETİ

Yıl 2009, Sayı: 52, 1 - 39, 13.10.2010

Ersan Öz , Sevinç Yaraşır

Öz

İktisadi, siyasi ve sosyal boyutları olan bir kavram olan rekabet; en özlü
anlatımla kıt bir şeyi paylaşmak ve bir ödül elde etmek amacıyla yarışmayı ifade
etmektedir. Rekabetin iktisadi alanda etkinliği, rekabetçi serbest piyasaların
varlığına bağlıdır. Küreselleşme olarak adlandırılan dünyanın en dinamik rüzgarı,
uluslararası ticari ve sınai hareketliliği en üst seviyesine çıkarmış ve ister istemez
uluslararası iktisadi ortamdaki rekabet, doruk noktasına ulaşmıştır. Bu rekabet, her
türlü para ve maliye politikası aracının istenildiği tarzda kullanılmasını neredeyse
mübah kılmaktadır. Sözkonusu rekabet ortamı, devletlerin en önemli politika
araçlarından vergilendirmeye de ister istemez sirayet etmiştir.
Vergilendirme yetkisine sahip olan devletin vergi mevzuatının, sisteminin ve
vergi politikalarının diğer devlet üzerinde oluşturduğu etkilere vergi rekabeti
denilmektedir. Vergi politikalarının en önemli enstrümanı olan vergi oranları,
vergi rekabeti denilen olgunun en önde gelen etki aracıdır. Vergi rekabeti;
uluslararası rekabet gücünü artırarak yabancı yatırımların ülkeye çekilmesi, vergi
mevzuat ve sistemlerinin yakınlaştırılması ve vergisel teşvikler sağlanması
amacıyla dolaysız vergi oranlarında daha yoğun gerçekleşmektedir. Dolaylı
vergiler ise vergi uyumlaştırılmasına sahne olmaktadır.
Vergi rekabeti olgusu, sağladığı bazı açılımlar noktasında olumlu bir kavram
olarak değerlendirilirken, sebep olduğu bazı olumsuz sonuçlar bağlamında
eleştirilmektedir. Olumlu sonuçlar arasında, vergi indirimleri noktasında ortaya
çıkan yabancı sermaye artışı ve vergi gelirlerinin etkin kullanım sonucu oluşan
kamu harcamalarında verimlilik sayılabilir. Olumsuz sonuçlara örnek olarak ise,
mali bozulma, haksız vergi rekabeti ve neticesinde adaletsiz vergi yükü dağılımı
sayılabilir.

Kaynakça

• AĞBAL, Naci; “Globalleşme ve Vergi Sistemlerinin Geleceği II”, Yaklaşım Dergisi, Sayı:106, Ekim 2001
• AKKAYA, Şahin; “Vergileme ve Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları”, Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, 43.-44 Seri, YıL.2003
• AKTAN, C. C.; & VURAL, İ.Y.; Yeni Ekonomi ve Yeni Rekabet, TİSK Rekabet Dizisi: 1, Ankara, 2004.
• AKTAN, C. Can & VURAL, İ. Y.; “Vergi Rekabeti”, Erciyes Üniversitesi İİBF Dergisi, Sayı: 22, Ocak- Haziran 2002.
• ASHER, Mukul G. & RAJAN, Ramkinsen; “Globalization and Tax Systems: Implications for Developing Countries With Particular Reference to Southeast Asia”, Discussion Paper No:99/23, CES, October 1999.
• BAŞAK, İ; “4875 Sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu’nun Genel Esasları, Kanundaki Eksiklikler ve çözüm Yolları -1”, E-yaklaşım, Mayıs 2004, Sayı: 10.
• BECKER, Gary S.; “What’s Wrong With A Centralized Europe? Plenty”, Business Week,June29,1998(http://home.uchicago.edu/~gbecker/Businessweek/BW/1998/06_29_1 998.pdf).
• BENK, Serkan & GÜNAYDIN, İhsan; “Globalleşmenin Vergi Sistemlerinde Ortaya Çıkardığı Sorunlar ve Çözüm Yolları-I”, Vergi Sorunları Dergisi, Sayı 179
• BENK, Serkan & AKDEMİR, Tekin; “Globalleşme Ve Ekonomik Değişim”, [http://www.cmis.org.tr/ dergi/012004/makale2.pdf], Erişim: 03.05.2006.
• BİLİCİ, Nurettin; “Vergi Cenneti Ülkeler, Türkiye’de Vergi Kaçakçılığına Etkisi ve Soruna Çözüm Arayışları”, 19. Türkiye Maliye Sempozyumu, 10-14 Mayıs 2004, Belek, Antalya.
• BRETSCHGER, Lucas & HETTİCH, Frank; “Globalisation, Capital Mobility anc Tax Competition: Theory and Evidence For OECD Countries”, European Journal Of Political Economy, Vol: 18, 2002.
• BÜLBÜL, Duran; “Türkiye’de Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Seyri”, Yaklaşım Dergisi, Sayı: 140, Ağustos 2004
• CANGİR, Niyazi; “Vergide Rekabet Ya da Vergi Politikasının Değişen İşlevi II”, Yaklaşım Dergisi, Ağustos, 2000
• CLOSKY, William; Tax Administrations and International Cooperation, [www.ciat.org/doc/docu/pape/impact_gobalization_ta_mc_closkey.pdf], Erişim:02.07.2006
• DAGAN, Tsilly; “The Costs of International Tax Cooperation”, Working Paper No:1-03, January 2003 (http://www.biu.ac.il/law/unger/wk_papers.html).
• EDWARDS, Chris & RUGY, Veronique de; “International Tax Competition: A 21 st-Century Restraints on Goverment”, Policy Analysis, No: 431, April 12, 2002.
• EYÜPGİLLER, S. Saygın; “Vergi Cenneti Ülkelerin Zarar Verici Uygulamalardan Vazgeçme Taahhütleri”, Vergi Dünyası Dergisi, Sayı: 249, Mayıs 2002.
• EYÜPGİLLER, Saygın; “Vergi Cennetleri ve Tercihli Vergi sistemleri: Uygun olmayan Vergi Rekabetinin 1998 OECD Vergi Komitesi Raporu Işığında Değerlendirilmesi”, Vergi Dünyası Dergisi, Sayı: 222.
• FERHATOĞLU, Emrah; “2004 Genişlemesi sonrasında Avrupa Birliği’nde Vergi Rekabeti ve Sonuçları”, E-Akademi Dergisi, Sayı:51, Mayıs 2006 [www.e-akademi.org], Erişim: 09.11.2006.
• FOURÇANS, Andre “Tax Harmanization Versus Tax Competition In Europe: A Game Theoretical Approach”, Cahier De Recherce Working Paper, No: 132.
• GENSCHEL, Phillip; “Globalization, Tax Competition and Fiscal Viability of Welfare State, MA Plenck Institute For The Study”, May 2001.
• GİRAY, Filiz; “Küreselleşme Sürecinde Vergi Rekabeti ve Boyutları”, Akdeniz İİBF Dergisi, 9, 2005.
• GOODSPEED, Timothy J.; “Tax Competition Benefit Taxes and Fiscal Federalizm”, National Tax Journal, Vol: 51, No: 3, September 1998.
• GOODSPEED, Timothy J.; “Tax Competition and Tax Structure In Open Federal Economies: Evidence From OECD Countiries With Implications For The EU”, Europen Economic Review, 46, 2002
• HOŞYUMRUK, Şennur; Vergi Cennetleri, Tercihli Vergi Rejimleri Ve Zarar Verici Vergi Rekabetinin Oecd Ülkeleri ve Türkiye Açisindan Değerlendirilmesi, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir, 2003
• IMF; Balance of Payments Statistics Yearbook, IMF Washington, 2001
• KARACA, Yüksel; “Zararlı Vergi Rekabetinden Zararlı Vergi Uygulamalarına: OECD Projesine İlişkin 2001 İlerleme Raporu Yayımlandı”, Vergi Sorunları Dergisi, Sayı: 160, Ocak 2002
• KARACA, Yüksel; “Zararlı Vergi Rekabeti ve Vergi Cennetleri, OECD Bünyesindeki Çalışmalar Ne Aşamada”, Vergi Dünyası Dergisi, Sayı: +238, Haziran 2001.
• KAYMAKÇI, Oğuz; “AGÜ’ler, Küreselleşme ve AB İlişkileri”, Avrupa Birliği Üzerine Notlar, Nobel Yayınevi.
• KOCABEY, İbrahim; “Türkiye’de Haksız Vergi Rekabetine Yönelik Son Düzenlemeler”, Yaklaşım Dergisi, Aralık 2006, sayı: 168.
• KOCACIK, Faruk; “Küreselleşme”, C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 25, No: 2, Aralık 2001.
• OATES, Wallace; “Fiscal Competition or Harmonization? Some Reflections”, National Tax Journal, 54(3), September 2001.
• OECD; Tax Rates Are Falling, March April 2001 - World Investment Report,2005
• OECD; Harmful Tax Competition: An Emerging Global Issue, Paris, 1998
• OECD; Revenue Statistics of OECD Member Countries, Paris, 2005.
• OECD; Towards Global Tax Co-operation, 2000
• OECD; Tax Rate are Falling, No: 25, March-April 2001 [http://www.oecdwash.org /NEWS/LOCAL/oecdwash-marapr2001.pdf].
• ÖNCEL, Türkan & ÖNCEL, S. Yenal; “Uluslararası Vergi Rekabeti”, İ.Ü. İktisat Fakültesi, Maliye Araştırma Merkezleri Konfernasları, Sayı: 43-44, 2003
• ÖNCEL, Yenal; “Transfer Fiyatlaması, Örtülü Kazanç Dağıtımı ve Vergilendirme”, Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, 41. Seri, Yıl: 2002
• ÖNCEL, Yenal; Kurumlar Vergisinde Değişim ve Uluslararası Vergi Rekabeti”, Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, 47. Seri, 2005
• ÖZ, Semih; “Uluslararası Vergi Rekabeti ve Vergi Cennetleri”, Maliye ve Hukuk Yayınları, Ankara, 2005
• ÖZ, Semih; “Zarar Verici Vergi Rekabeti Konusunda OECD’nin 2004 Yılı İlerleme Raporu”, e- yaklasim, Sayı: 136, Mayıs 2004.
• ÖZ, Semih; “Vergi Cennetleri Konusunda Yapılan Uluslararası Çalışmalar”, e-Yaklaşım Dergisi, Sayı: 139, 2004.
• ROHN, Richard & RUGY, “Veronique De; Threats To Financial Privacy and Tax Competition”, Policy Analysis, No: 491, October 2, 2003
• ROIN, Julie; “Competition and Evasion: Another Perspective on International Tax Competition”, Georgetown Law Journal, Mar 2001, Vol: 89, Issue: 3
• ROLLINSON, Barbara L. & FRISCH, Daniel F.; “Recent Issues In Transfer Pricing”, OTA Paper 61, November 1988
• SLEMROD, Joel B.; “Free Trade Taxation and Protectionist Taxation”, International Tax and Public Finance, Vol: 2, Number : 3, November 1995
• STEINMO, Sven; “Globalization and Taxation : Challenges To The Swedish Welfare State”, 2001 [http://stripe.colorado.edu/steinmo/cpsfinal.pdf], Erişim:11.08.2006
• STIGLITZ, Joseph E.; Kamu Kesimi Ekonomisi, (Çev: Ömer F. BATIREL), İstanbul, Marmara Üniversitesi İİBF Yayın No: 396
• STOWHASE, Sven; “Tax Rate Differantials and Sector Specific Foreign Direct Investment: Empirical Evidence From The EU”, FinanzArchiv, Volume: 61, 2005
• TAŞ, Bülent & KARACA, Yüksel; “Küreselleşmenin Vergi Sistemleri Üzerindeki Etkileri Açısından İki Önemli Konu: Vergi Rekabeti ve Elektronik Ticaret”, 19. Türkiye Maliye Sempozyumu
• TEATHER, Richard; “Harmful Tax Competition”, Institute of Economic Affairs, Vol: 22, 2002
• TIEBOUT, Charles M.; “A Pure Theory Of Local Expenditures”, Journal of Political Economy, 64, 1956
• TOBB; Vergi Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Ankara, 2001
• TOBB; Vergilemede Global Eğilimler-AB ve Türk Vergi Sistemi, Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Aydoğdu Ofset, Ankara, 2001
• UNCTAD; World Investment Report, 2002
• UNCTAD; World Investment Report, 2005.
• UNCTAD; World Investment Report 2002, New York, 2002
• UYANIK, Kemal; “Küreselleşme ve Neden Olduğu Vergisel Sorunlar”, Yaklaşım Dergisi, Kasım 2001.
• UYSAL, Doğan; “Küreselleşme ve Gelişmekte Olan Ülkeler”, Küresel Sistemde Siyaset, Yönetim, Ekonomi, Der. M. Akif ÇUKURÇAYIR, Çizgi Kitabevi, 2002
• WEINER, Joann M. &.AULT, Hugh J; “The OECD’s Report On Harmful Tax Competition”, National Tax Journal, 51(3), September 1998
• WILSON, Joh Douglas; “Theories of Tax Competition”, National Tax Journal, Volume: 52, No:2, June 1999.
• YAMAÇ, Emel; Küresel Vergi İşbirliğinde Vergi Cennetleri ve Zarar Verici Vergi uygulamaları, DEÜ SBE Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2004.
• YERELİ, A: Burçin; “Macroeconomics Effects of Tax Competition İn Turkey”, South-East Europe Review, Volume 8, Number 1, May 2005.
• www.worldwide-tax.com www.hazine.gov.tr
• www.neweconomyindex.org www.oecd.org www.ntv.com
• www.muhasebat.gov.tr www.kpmg.com