ÖZELLEŞTİRMEYE TOPLUMSAL CİNSİYET FARKINDALIĞI İLE BAKMAK: KADIN TÜTÜN İŞÇİLERİ

Yıl 2005, Sayı: 47, 31 - 44, 10.10.2011

G. Günlük Şenesen Özgün Akduran

Öz

Bu çalışmada özelleştirmenin toplumsal cinsiyet boyutu, kadın istihdamı
üzerindeki etkileri temelinde ele alınmakta ve Türkiye’de TEKEL örneği ile
özelleştirme sürecinin toplumsal cinsiyet farkındalığı sorgulanmaktadır. Tekel’in
ilgili müdürlükleri ve Tekgıda-İş Sendikası’ndan alınan bilgilerin yanısıra bu
süreci yaşayan kadın işçilerle görüşülmüş, onların kişisel deneyimleri özelleştirme
bağlamında değerlendirilmiştir. Özelleştirme kapsamına alınmasından sonra
Tekel’de bir istihdam daralması saptanmıştır. Ancak bu süreçte Tekel’deki kadın
istihdamında daha büyük oranda bir düşme yaşanmış, ayrıca kadın işçiler yer
değiştirmeden kaynaklı iş ve refah kayıplarına daha fazla maruz kalmışlardır.
Sonuç olarak, özelleştirme uygulamalarının hayata geçirilmesi sürecinin toplumsal
cinsiyet farkındalığından yoksun olduğu görülmüştür.

Kaynakça

• Akduran, Ö. (2004)Ekonomi Politikalarında Kadın ve Özelleştirmenin Kadın Çalışanlara Etkisi: TEKEL Tütün İşletmeleri Örneği, Yayınlanmamış Master Tezi, İstanbul Üniversitesi, Danışman: G. Günlük-Şenesen.
• Alarcon-Gonzalez, D. ve McKinley, T. (1999) “The Adverse Effects of Structural Adjustment on Working Women in Mexico”, Latin American Perspectives, v.26, no.3, pp.103-117.
• Başlevent, C. ve Onaran, Ö. (2004) “The Effect of Export-Oriented Growth on Female Labor Market Outcomes in Turkey”, World Development, August. Beneria, L. (2000) “Structural Adjustment Policies”, The Elgar Companion to Feminist Economics içinde, Editörler: J. Peterson ve Lewis, M. ,Cheltenham, UK., Edward Elgar, pp.687-695.
• Beneria, L. (2003) Gender, Development and Globalization, Routledge. Berik, G.(2000) “Globalization”, The Elgar Companion to Feminist Economics içinde, Editörler: J. Peterson ve Lewis, M. , Cheltenham, UK., Edward Elgar, pp. 402-411.
• Candaş, D. (2002a) “Kamu Bankaları, Kriz, Londra ya da İstanbul Yaklaşımı ve Yeni Tütün Yasası”, Mazruf, sayı: 19, TEKEL Müfettişleri Derneği, s.8-18.
• Candaş, D. (2002b) “TEKEL, Tarihçe, Özelleştirme...”, Mazruf, sayı: 21, TEKEL Müfettişleri Derneği, s.1-16.
• Chong, A. ve Lopes-de-Silanes, F. (2002) “Privatization and Labor Force Restructuring around the World”, World Bank Policy Research Working Paper, no.2884.
• Çağatay, N. ve Berik, G.(1991) “Transition to Export-led Growth in Turkey: Is There a Feminisation of Employment?” Capital and Class, 43, pp.153-177.
• Çağatay, N. ve Berik, G. (1994) “What Has Export-oriented Manufacturing Meant for Turkish Women?”, Mortgaging Women’s Lives içinde, Editör: P. Sparr, London & NewJersey, Zed, pp.78-95.
• Doğruel, F. ve Doğruel, S. (2000) Osmanlı’dan Günümüze TEKEL, İstanbul, TEKEL.
• Elson, D. (1992) “Male Bias in Structural Adjustment”, Women and Adjustment Policies in the Third World içinde, Editörler: H. Afshar ve C. Dennis, London, MacMillan, pp.46-68.
• Geldstein, R. N. (1997) “Gender Bias and Family Distress: The Privatization Experience in Argentina”, Journal of International Affairs, v. 50, pp.545-571.
• Gideon, J. (2003) “Understanding Economies as Gendered Structures: Examples from Central America”, Macro-Economics: Making Gender Matter-Concepts, Policies and Institutional Change in Developing Countries içinde, Editör: M. Gutierrez, London & NewYork, Zed, pp.269-295.
• Grynspan, R. (2003) “Economic Policies, Public Spending and Gender-differentiated Effects”, Macro-Economics: Making Gender Matter-Concepts, Policies and Institutional Change in Developing Countries içinde, Editör: M. Gutierrez, London & NewYork, Zed , pp.97-105.
• Günlük-Şenesen, G. ve Akduran, Ö. (2005) “Gender Aspects Of Privatization: A Case Study Of Female Tobacco Workers In Turkey”, The 2005 Conference on Feminist Economics’de sunulacak bildiri, 17-19 Haziran, Washington DC., USA.
• İslamoglu, H.(2002) “Yeni Düzenlemeler ve Ekonomi Politik: IMF Kaynaklı Kurumsal Reformlar ve Tütün Yasası”, Birikim, no. 158, Haziran, s. 20-27.
• Kabeer, N. (2004) “Globalization, Labor Standards, and Women’s Rights: Dilemmas of Collective (In)action in an Interdependent World”, Feminist Economics, vol.10, no.1, pp.3-37.
• KİGEM (1997) Türk KİT Sisteminin İktisadi Değerlendirmesi, Ankara. Kikeri, S. ve Nellis, J. (2004) ”An Assessment of Privatization”, The World Bank Research Observer, 19/1, pp.87-118.
• ÖİB: http://www.oib.gov.tr/program/turkiyede_ozellestirme.htm, 15.05.2004.
• Özmucur, S. (1997) “Türkiye’de Özelleştirme ve Emek Piyasası”, İstihdam ve Eğitim Bilgisi (TORG) Türk İşgücü Piyasası ile İlgili Temel Gelişmeler, Editör: T. Bulutay, Ankara, D.İ.E. pp.171-187.
• Rama, M. (2002) “The Gender Implications of Public Sector Downsizing: The Reform Program in Vietnam”, The World Bank Research Observer, no.17, pp 167-189.
• Sosin, K. ve Rives, J. M. (2000) “Unemployment and Underemployment”, The Elgar Companion to Feminist Economics içinde, Editörler: J. Peterson ve M. Lewis, Cheltenham, UK., Edward Elgar, pp.710-718.
• Stewart, F. (1992) “Can Adjustment Programmes Incorporate the Interests of Women?”, Women and The Adjustment Policies in the Third World içinde, Editörler: H. Afshar ve C. Dennis (eds.) London, MacMillan, pp.13-46.
• Tansel, A. (1998) “Workers Displaced Due to Privatization in Turkey: Before Versus After Displacement”, METU Studies in Development, 25/4, pp.625-647.
• Türel, O. (2003) “Özelleştirme Üzerine Notlar”, www.bagimsizsosyalbilimciler.org.
• Vickers, J. (1991) “Impact of Structural Adjustment on Women”, Women and The World Economic Crisis, London&New Jersey, Zed, pp.15-42. World Bank (1999) A Symposium Issue on Efficient Public Sector Downsizing, The World Bank Economic Review, 13/1.