YEREL VERGİ DÜZENİ: KURAMSAL TEMELLERİ VE TÜRKİYE UYGULAMASI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2005, Sayı: 47, 157 - 178, 10.10.2011

Birsen Nacar

Öz

Tarihsel süreçte yaşanan ekonomik ve sosyal gelişmelerle birlikte, yerel yönetimlerin, toplumsal yaşamda üstlendikleri görevleri de sürekli artmaktadır. Artan bu görevleriyle başa çıkmaya çalışan yerel yönetimler, gittikçe daha fazla gelir elde etme sorunuyla karşı karşıya kalmaktadırlar. Bu nedenle yerel yönetimlerin üstlendikleri görevlerle tutarlı finansman kaynaklarına kavuşturulmaları önem kazanmaktadır. Kuşkusuz yerel yönetimlerin alternatif finansman kaynaklarının en başında vergiler gelmektedir. Ancak yerel yönetimlerin kendisinden beklenen işlevleri lâyıkıyla yerine getirebilmesi için, yerel yönetimlere bırakılan vergilerin, bu yönetim birimlerinin işlevleri ve ilgili vergiyi uygulayabilme güçleriyle uyumlu olması gerekmektedir. Bu nedenle çalışmada öncelikle yerel vergi düzeninin kuramsal çerçevesi ile yerel vergilerin dayanması gereken temel ilkeler belirlenmeye çalışılmakta ve almaşık vergiler gözden geçirilmektedir. Daha sonra ise, bu kuramsal çerçeve ve temel vergileme ilkeleri esas alınarak, Türkiye’de yerel yönetimlerin vergi düzeni irdelenmektedir.

Kaynakça

• Aydın, Murat (2004), “Belediyeler Açısından Vergilendirme Yetkisinin Değerlendirilmesi” Yerel Yönetimler Kongresi Dünden Bugüne Yerel Yönetimlerde Yeniden Yapılanma Bildiriler Kitabı, Biga/Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Biga İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yayınları, 3-4 Aralık 2004, ss.523-536.
• Bailey, Stephen J. (1999), Local Government Economics Principles and Practice, First Published, Great Britain London: Macmillan Press Ltd.
• Bird, Richard M. (1993), “Threading The Fiscal Labyrinth: Some Issues In Fiscal Decentralization”, National Tax Journal, Volume:XLVI, Number: 2, June 1993, ss.207-227.
• Bulutoğlu, Kenan (1977), Kamu Ekonomisine GiriĢ: Devletin Ekonomik Bir Kuramı, İkinci Basılış, İstanbul: Temat Yayınları.
• Çınar, Tayfun ve Birgül A. Güler (2004), Yerel Maliye Sistemi, Birinci Basım, , Ankara: Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayınları- Yayın No:313.
• DİE, (2002), Bütçeler: Belediyeler, Ġl özel Ġdareleri ve Köyler, Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü Yayınları.
• Falay, Nihat, Ersin Kalaycıoğlu ve U.Özkırımlı (1996), Belediyelerin Mali Yönetimi Ġktisadi ve Siyasal Bir Çözümleme, İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etüdler Vakfı.
• Hyman, David N. (2002), Public Finance Contemporary Application Of Theory To Policy, Seventh Edition, United States of America: Harcourt College Publishers.
• King, N. David (1988), “Fiscal Federalism”, Local Government Finance-International Perspectives, Derleyen R. Paddison, S. Bailey, London: Routledge.
• Morgan, R., David ve Robert E., England (1983), “Explaining Fiscal Stress Among Large US. Cities: Toward an Integrative Model”, Policy Studies Review, c. 3, s. 1, August, ss. 73-78.
• Musgrave, Peggy B. (1991), “İdarelerarası Mali İlişkilerin Prensipleri”, Çeviren:Ömer Faruk Batırel, İçinde: Merkezi Ġdare ile Mahalli Ġdareler Arasındaki Mali ĠliĢkiler, VII. Türkiye Maliye Sempozyumu, Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye Bölümü Yayanları, 23-25 Mayıs 1991, Marmaris Altınyunus, ss. 140-165.
• Musgrave, Richard A. and Peggy B. Musgrave (1994), Public Finance In Theory And Practice, Fifty Edition, Mc-Grav-Hill Internatıonal Editions, İstanbul: Literatür Yayıncılık-Dağıtım-Pazarlama, San. ve Ticaret Ltd. Şrt.
• Musgrave, Richard A. (2000), “Combining and Separating Fiscal Choice: Wicksell’s Model at its Centennial”, Public Finance In A Democratic Society, Volume III The Foundations of Taxation and Expenditure, First Publication, USA:Edward Elgar, pp. 81-102.
• Nadaroğlu, Halil (1998), Mahallî Ġdareler Teorisi Ekonomisi Uygulaması, Yenilenmiş 6. Baskı, İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
• Öncel, S. Yenal (1998), Mahallî Ġdareler Maliyesi, 3. Baskı, İstanbul: Filiz Kitabevi.
• Önder, İzzettin (1998), “Kent Maliyesi”, Sivil Toplum İçin “Kent, Yerel Siyaset ve Demokrasi” Seminerleri, Birinci Basım, Mart 1998, İstanbul: Dünya Yerel Yönetimler ve Demokrasi Akademisi’nin (WALD) Yayınları, Demokrasi Kitaplığı, Arayışlar Tartışmalar Deneyimler Dizisi:1, ss.313-332.
• Peters, B. Guy (1991), The Politics of Taxation: A Comparative Perspective, First Published, Oxford: Basil Blackwell Ltd.
• Rubin, S. Irene (1982), Running in the red: The Political Dynamics of Urban Fiscal Stress, Albany:State University of New York Press.
• Sharpe, L. James (1981), “Is There a Fiscal Crisis in Western European Local Government? A First Apprasial”, The Local Fiscal Crisis in Western Europe, Myths and Realities, Derleyen L. James Sharpe, London and Beverly Hills: Sage Publications, ss 5-28.
• Stiglitz, Joseph E. (1994), Kamu Kesimi Ekonomisi, İkinci Baskı, Çeviren: Ömer Faruk Batırel, Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yayınları, Yayın No: 396.
• Turhan, Salih (1993), Vergi Teorisi ve Politikası, Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş Beşinci Baskı, İstanbul: Filiz Kitapevi.
• ---------(2004), 2464 Sayılı Belediye Gelirleri Kanunu, www.gelirler.gov.tr. Erişim Tarihi: 15/02/2005.