YAPISAL BÜTÇE BAKİYESİNİN TEORİK ESASLARI VE TÜRKİYE ÖRNEĞİ

Yıl 2005, Sayı: 48, 17 - 38, 10.10.2011

Ufuk Bakkal

Öz

Devlet bütçeleri konjonktürel değişimlere bağlı olarak dalgalandığından,
ortaya çıkan bütçe bakiyesinin ekonomideki devresel ya da yapısal bir durumun
sonucu olup olmadığının belirlenebilmesi için bir ölçüm yöntemine ihtiyaç
bulunmaktadır.
Bu makalede, 1980 ve 2004 yılları arasında, Türkiye’nin bütçe bakiyesi
üzerindeki iki tür etki incelenmektedir. Bunlardan ilki, iş çevriminin sonucu
olarak otomatik bir şekilde ortaya çıkan devresel açık ya da fazla, diğeri ise bütçe
rakamları devresel etkiden arındırıldıktan sonra geriye kalan yapısal açık ya da
fazladır. Yapısal bütçe bakiyesi, ekonomi potansiyel üretim düzeyinde iken bütçe
gelir ve harcamalarının ulaşacağı tutarı ifade etmektedir. Devresel bütçe açık ya
da fazlaları tam istihdam durumunda ortadan kaybolmaktadır. Oysa yapısal açık
ya da fazlaların giderilebilmesi, devletin uygulayacağı ihtiyari bir politikaya
bağlıdır.
Bütçe rakamlarının ekonomik dalgalanmaların (enflasyon ve durgunluk)
etkilerinden arındırılmasındaki amaç, ülkenin içinde bulunduğu mali durumun
daha net bir şekilde görülmesi ve bunun maliye politikası analizlerinde bir rehber
gibi kullanılabilmesidir.

Kaynakça

• Agenor, Richard-Pierre (2000); Lecture Note on “The Economics of Adjustment and Growth”(Çevrimiçi: http://www.worldbank.org)
• Ataç, Beyhan (1991), Maliye Politikası, 2.Baskı, Anadolu Üniversitesi, Eğitim, Sağlık ve Bilimsel Araştırma Çalışmaları Vakfı Yayınları, No:86.
• Boije, Robert (2004), “The General Government Structural Budget Balance”, Economic Review.
• Bouthevillain, Carine; Cour-Thimann, Philippine;Van Den Dool, Gerit; De Cos,Hernandez, Pablo; Langenus, Geert; Mohr, Matthias; Momigliano, Sandro ve Tujula, Mika (2001), “Cyclically Adjusted Budget Balances: An Alternative Approach”, European Central Bank Working Paper Series, No:77.
• Branson, H. William; Litvack, M. James (1981), Macroeconomics, Second Edition, Harper International Edition.
• Brown E.Cary (1956), “Fiscal Policy in the Thirties: A Reappraisal”,American Economic Review, 46, December, ss: 857-879.
• De Masi, R. Paula (1997); “I.M.F. Estimates of Potential Output: Theory and Practice”, I.M.F. Working Paper.
• Deutsche Bundesbank Monthly Report (1997), “Problems Associated With Calculating Structural Budget Deficits”
• Deutsche Bundesbank Monthly Report (2000), “Cyclical Adjustment of the Public Sector Financial Balance in Germany-A Disaggregated Approach”.
• Dornbusch R.; Fisher, S.(1994), Macroeconomics, Mc.Graw-Hill,Inc.,6.Edition.
• Giorno,Claude; Richardson, Pete; Roseveare, Deborah ve Van Den Noord, Paul (1995), “Potential Output, Output Gaps And Structural Budget Balances”, O.E.C.D. Economic Studies, No: 24.
• Gounder, Kavi ve Morling, Steven (2000); “Measures of Potential Output in Fiji”, Reserve Bank of Fiji, Working Paper No:2000-6.
• Hageman, Robert (1999); “The Structural Budget Balance:The I.M.F.’s Methodology”, I.M.F.Working Paper.
• Haltmaier, Jane (2001); “The Use of Cyclical Indicators In Estimating The Output Gap In Japan”, Board of Governors of the Federal Reserve System, Discussion Papers,Number 7.
• Menashe, Yigal ve Mealem, Yosef (2000); “Measuring the Output Gap and Its Influence on the Import Surplus”, Bank of Israel, Discussion Papers.
• Ongan, Hakan (2004); “Farklı Potansiyel Üretim ve Üretim Açığı Hesaplamaları ve Bir Uygulama”, İ.Ü. İktisat Fakültesi Mecmuası, 54.Cilt, Sayı:2
• Parkin,Michael (2004); Economics, Seventh Edition, Addison-Wesley
• Price, W. R. Robert ve Muller, Partice (1984); “Structural Budget Indicators and The Interpretation of the Fiscal Policy Stance in OECD Economy”, OECD Economic Studies, No: 3, Autumn.
• Scacciavillani, Fabio ve Swagel, Phillip (1999); “Measures of Potential Output: An Application to Israel”, I. M. F. Working Paper.
• Slevin, Geraldine (2001); “Potential Output And The Output Gap In Ireland”, Central Bank of Ireland,Tecnical Paper.
• Ünsal, Erdal (2000), Makro İktisat, 3. Baskı, İmaj Yayıncılık, Ankara.
• Weber, Luc (1988), L’Etat Acteur Economique, Economica,Paris.
• Yap, T. Josef (2003); “The Output Gap and Its Role in Inflation-Targeting in the Philippines”, Philippine Institute for Development Studies, Discussion Paper Series No:2003-10.