Mesleğinin 50.Yılında Prof. Dr. A. Fügen Berkay’ın Türk Sosyolojisindeki Yeri

Yıl 2017, Sayı: 55, 255 - 276, 27.07.2017

Vehbi Bayhan

Öz

Mesleğinin 50. Yılını kutlayan Prof. Dr. A. Fügen Berkay, İstanbul Üniversitesi Felsefe Bölümü’nden mezun olduktan sonra 1967 yılında İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Bölümünde Asistanlığa başlamıştır. 1967 yılında “Sanat Ontolojisi Açısından Türk Halk Şiirinde Varlık Tabakaları” başlıklı Lisans Tezini, 1973 yılında “Yunus Emre’nin Türk Toplumundaki Yeri” başlıklı doktora tezini ve 1981 yılında “Köy-Şehir İlişkileri ve Bu İlişkilerin Ülkemizdeki Görünümü” başlıklı doçentlik tezini hazırlamıştır. 1976-1978 yıllarında İsviçre Hükümetinden aldığı bursla doktora sonrası çalışmalarını İsviçre’de yürütür.
Prof. Berkay, Latince, Fransızca ve İngilizce bilmesinin getirdiği birikimle hem Batı kültürünü çok iyi bilmekte, hem de Doğu kültürünü ve Anadolu’nun kökenini iyi tanımaktadır. Bu bağlamda, Doğu-Batı sentezini şahsiyetinde içselleştirmiştir. Her iki kültür ve medeniyet dünyasını hem içerden hem de dışardan bakış açısıyla analitik olarak irdelemektedir.
Hilmi Ziya Ülken ve Cahit Tanyol’dan etkilenen, ancak kendisine özgü sosyoloji anlayışı olan Fügen Berkay’ın sosyolojik duruşunu şu kavramlarla betimleyebiliriz: Sosyal tarih ve tarihselci bakış açısı, holistik bir dünya ve toplum tasavvuru, bütüncül uygarlık tarihi anlayışı, 18. yüzyıl Aydınlanma felsefesine yakınlığı dolayısıyla modernist, felsefe altyapısıyla Gulbenkian Komisyonu’nun “sosyal bilimleri açın” mottosunu, bu bakış açısı açıklanmadan önceden benimsemiş olan, Braudel, Annales Okulu, Fuat Köprülü ekolünden olan bir sosyolog.

Anahtar Kelimeler

Prof. Dr. A. Fügen Berkay, İstanbul sosyoloji ekolü, sosyolog, felsefeci, tarihselci, holistik

Prof. Dr. A. Fügen Berkay’s Place In Turkish Sociology In The 50th Anniversary Of Her Profession

Öz

Celebrating the 50th anniversary of her profession, Dr. Ayşe Fügen Berkay graduated from

the Department of Philosophy at Istanbul University and started to work as a research

assistant at the Department of Sociology at Istanbul University in 1967. In the same year, she

completed her undergraduate thesis entitled “Layers of Existence in Turkish Folk Poetry in

terms of the Ontology of Art.” In 1973, she obtained her PhD with her dissertation entitled

“Yunus Emre’s Place in Turkish Society.” Later on, for her associate professorship, she

prepared a thesis entitled “The Village–City Relations and Appearances of Those Relations

in our Country” in 1981. During 1976–1978, she conducted her postgraduate research in

Switzerland through a scholarship from the Swiss Government. Owing to her knowledge

of Latin, French, and English, Prof. Berkay has accumulated sound knowledge of the

Western cultures in addition to Eastern cultures and Anatolian origins. In this context, she

has internalized the East–West synthesis through her personal and professional endeavors.

Through her work, she analytically examines cultures and civilizations from both internal

and external perspectives. In addition to her sui generis sociological understanding, her

sociological stance has been influenced by Hilmi Ziya Ülken and Cahit Tanyol. In a nutshell,

we can express her stance through the following concepts: social history and historicist

perspective, a holistic imagination of world and society, a holistic understanding of the

history of civilization, and a somewhat modernist philosophy that refers to the 18th-century

Enlightenment ideas. Thanks to her philosophical background, she has adopted the motto

of the Gulbenkian Commission, “Open the Social Sciences” even before this viewpoint

was mentioned. Finally, Prof. Fügen Berkay is a sociologist from the schools of Braudel,

Annales, and Fuat Köprülü.

Anahtar Kelimeler

Prof. Dr. A. Fügen Berkay, School of Istanbul sociology, Sociologist, Philosopher, historicist, holistic

Kaynakça

• Akyol, Taha (2000). “Sosyoloji Kongresi”, Milliyet Gazetesi, 08.11.2002, http://www.milliyet.com.tr/2000/11/08/yazar/akyol.html
• Bayhan, Vehbi (2010). “İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Ekolünün 1984’den Beri Anadolu’daki Sesi: Prof. Dr. A. Fügen Berkay”, Türk Sosyologları ve Eserleri-I, Temel Tartışmalar, Sosyoloji Yıllığı 20, (Editör: Ertan Eğribel- Ufuk Özcan), Kitabevi Yayınları, İstanbul, ss.114-120.
• Bayhan, Vehbi (2003). “Küreselleşme ve Paranoid- Şizoid Toplum”, Küreselleşme ve Psikiyatri, 9. Ulusal Sosyal Psikiyatri Kongresi, 11-14 Haziran 2002, İnönü Üniversitesi, Malatya, Editörler: Burhanettin Kaya, Süheyla Ünal, Türk Tabipler Birliği Yayınları, Ankara, ss.86-102.
• Berkay, Fügen (2009). Tarih ve Toplum, Köy ve Kent (Yerleşme Sosyolojisine Başlangıç), Bursa, Ekin Yayınları.
• Berkay, Fügen (2002). “Bir Bütünleşme ve Uzlaşma Aracı Olarak Sosyal Empati ile Üç Tabanlı Sosyolojik Yaklaşım”, III. Ulusal Sosyoloji Kongresi, Dünya’da ve Türkiye’de Farklılaşma, Çatışma ve Bütünleşme, ISBN 975-951867-8 Ankara 2002 s.56-63.
• Berkay, Fügen (1988). Sosyal Değişme Açısından Yurt Dışına İş Gücü Göçü Olayı, İsviçre Örneği, Malatya, İnönü Üniversitesi Yayınları.
• Berkay, Fügen (1973). “Yunus Emre’nin Türk Toplumundaki Yeri”, (Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü).
• Berkay, Fügen (1970). “Sanat Ontolojisi Bakımından Halk Şiirinin Varlık Yapısı ”, Yeni İnsan, Sayı: 89, Sayı: 90, Sayı: 92, Sayı 93, İstanbul.
• Berkay, Fügen (1966-1967). “Türk Toplumu Açısından İslamiyet”, Sosyoloji Dergisi, No:19-20, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları 1966-67 s.201-212.
• Bozkurt, Veysel ve Vehbi Bayhan: “Ayşe Fügen Berkay”, Türkiye’de Sosyoloji, Cilt 3, Hazırlayan: Çağatay Özdemir, (Baskıda).
• Güçlü, Abbas (2004). “Atatürk 3397 kitap okudu. Ya siz?”, 25 Şubat 2004, Milliyet Gazetesi, http://www.milliyet.com.tr/2004/02/25/yazar/guclu.html
• Kaçmazoğlu, Bayram (2013). “1960-1980 Döneminde Türkiye’de Sosyoloji”, Türkiye’de Sosyoloji, (Editör: M. Çağatay Özdemir), 2. Baskı, Eskişehir, Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayınları.
• Kaçmazoğlu, H. Bayram (1999): Türk Sosyoloji Tarihi Üzerine Araştırmalar, İstanbul, Birey Yayıncılık.
• Konuk, Osman (2015). “Laleli’den Dünyaya Doğru”: İstanbul Sosyoloji”, http://www.tarihhaber.net/laleliden-dunyaya-dogru-istanbul-sosyoloji/ , 14.02.2015, (Erişim Tarihi: 18.11.2016)
• Şan, Mustafa Kemal (2008). “Korkut Tuna”, Türkiye’de Sosyoloji (İsimler-Eserler), (Derleyen: M. Çağatay Özdemir), Ankara, Phoenix Yayınevi.
• Yalvaç, Mehmet (1985). “İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nde Sosyoloji Eğitiminin Tarihçesi (1912-1982)”, Akademi Mecmuası, Yıl:14, Sayı: 1-2, Ocak 1985-Nisan 1985, İstanbul, 1985.