Sosyal Bilimci ve Bilim Kültürü

Yıl 2017, Sayı: 55, 445 - 458, 27.07.2017

Osman Konuk

Öz

Sosyal bilimler, modern zamanlardaki doğa bilimleri örneğine göre kurulmuştur. Kopernik(Copernicus)'in sembolik öncüsü olduğu bilimsel devrim, doğa bilimlerinin göreli büyük başarılarıyla hakim paradigma haline gelmiş ve 19. Yüzyıldan itibaren sosyal bilimlerin de bu modele göre kurulabileceği fikri yaygın kabul görmüştür. Diğer yandan, doğa bilimleri ve sosyal bilimlerin özsel açıdan farklı gerçeklikleri incelemeleri, epistemolojik ve metodolojik açıdan sorunlar, ikilemler, kısıtlar ve tartışmalara neden olmaktadır. Bunun temel nedenlerinden biri bilimin tarihsel, kültürel olgu ve süreçlerle içiçe olmasıdır. Hiç bir insanı içinde yaşadığı fiziksel ve sosyal bağlamdan soyutlanamaz. Her kavramsallaştırmanm temelinde felsefi inançlar yatar. Her ölçüm, gerçeği kaydetmeye çalışırken onu değiştirir. Zamanla bu yapay tarafsızlık inancının kendisi, bulgularımızın doğruluk değerini arttırmamızı önleyen başlıca engel haline gelir. Eğer bu, doğa bilimcilerinin karşılaştıkları önemli sorunlardan birisi ise, varın siz düşünün sosyal bilimcilerin karşısına ne denli büyük bir sorun çıkardığını. Özellikle sosyal bilimlerde özne- nesne sorunsalı, bilgi nesnelerinin de kültürel varlıklar olması, bilimde nesnellik, doğruluk, geçerlilik, genellik ve evrensellik gibi sorunlarla ilişkilidir. Bu makalede kendisi de kültürel bir özne olan sosyal bilimcinin kültürel gerçeklikle karmaşık ilişkisi, teorik bir çerçevede tartışılacaktır. Makalenin ana önermesi şudur: Sosyal bilimcinin her tür bilimsel etkinliği, (seçicilik, bağlam ve düzey farkları ayrı tutulursa), aynı zamanda kültürel bir davranış ve edindiği bilim kültürünün sonucudur.

Anahtar Kelimeler

Bilim, sosyal bilimci, kültürel varlıklar, bilim kültürü

Social Scientist and Science Culture

Öz

The social sciences have been established following the development of the natural sciences.

The scientific revolution pioneered by Copernicus became a dominant paradigm due to the vast

successes achieved by the natural sciences. Hence, the idea that the social sciences must also

be built on this paradigm prevailed from the 19th century onwards. Meanwhile, essentially due

to the examination of different realities, the relationship between social and natural sciences

evokes epistemological and methodological problems as well as elicits dilemmas and ongoing

discussions. One of the major components of this discussion consists of the current notion of

science being nested in historical and cultural facts and processes. However, isolating scientists

from their physical and social contexts is impossible; moreover, philosophical beliefs serve as

the foundation of every conception. Every measurement also changes the reality while trying

to record it. In the course of time, the artificial belief in objectivity became a major obstacle in

increasing the validity of our own findings. If this is one of the major challenges encountered

by natural scientists, then imagine how much more difficult it can be for the social scientist.

The problem of objectivity in social sciences is related to the problem, which assumes that

objects of knowledge in those sciences are also cultural beings and are, therefore, related to

the problems of scientific validity, objectivity, accuracy, generality, and universality. In this

paper, the complex relationship between the cultural reality and the social scientist—acting

as a cultural agent—is discussed within a theoretical framework. The main assertion of the

paper is that all scientific activities of social scientists are also cultural processes when taken

apart from differences stemming from selectivity, context, and degree.

Anahtar Kelimeler

Science, social scientist, cultural beings, science culture

Kaynakça

• Arslan, Hüsamettin (1992), Epistemik Cemaat, İstanbul, Paradigma Yayınları. Bauman, Zigmund (2003), Yasa Koyucular İle Yorumcular, çev. Kemal Atakay, Yayıma Hazırlayanlar: Yıldırım Türker, Meltem Ahıska, İstanbul, Metis Yayınları.
• Benton,Ted, CRAİB, Ian (2008), Sosyal Bilim Felsefesi, Çev.Ümit Tatlıcan, Berivan Binay, İstanbul, Sentez Yayınları.
• Birand, Kamiran, (1954), Dilthey ve Rickert'te Manevi İlimlerin Temellendirilmesi, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları. Ankara, 1954.
• Burke, Peter, (2001), Bilginin Toplumsal Tarihi, çev. Mete Tunçay, İstanbul, Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Chomsky, Noam, (1994), Modern Çağda Entelektüellerin Rolü, çev. Selahattin Ayaz, İstanbul, Pınar Yayınları.
• Çelebi, Nilgün, (2004), Sosyoloji ve Metodoloji Yazıları, Ankara, Anı Yayıncılık.
• Çelebi, Nilgün, (1986), Sosyal Bilimler Metodolojisi, Konya, Çizgi Yayıncılık.
• Gouldner, William (1993), A., Entelektüelin Geleceği, Çev. Ahmet Özden, Nuray Turanlı, İstanbul, Eti Yayınları.
• Gulbenkian Komisyonu (2003), Sosyal Bilimleri Açın, Sosyal Bilimlerin Yeniden Yapılanması Üzerine Rapor, Dördüncü Basım, Çev. Şirin Tekeli, İstanbul, Metis Yayınları.
• Hekman, Susan (1999), Bilgi Sosyolojisi ve Hermeneutik, Çev. Hüsamettin Arslan, Bekir Balkız, İstanbul, Paradigma Yayınları.
• Ilgaz, Turhan, (2002), “Heidegger Entelektüel miydi?”, Cogito, Sayı: 31, (Bahar 2002), İstanbul, s. 108-120.
• Iggers, George G.. (2000), Yirminci Yüzyılda Tarihyazımı, Çev. Gül Çağalı Güven, İstanbul, Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Konuk, Osman, BAYRAM Ahmet Kemal, (2009), Sosyal Bilim, Etik ve Yöntem, Editörler: Osman Konuk, Ahmet Kemal Bayram, “Bilginin Parçalanması ve Etik Arayışlar”, Ankara, Adres Yayınları, s. 27- 45.
• Kuhn, Thomas, S. (1982), Bilimsel Devrimlerin Yapısı, çev. Nilüfer Kuyaş, İstanbul, Alan Yayıncılık.
• Mccarthy, E. Doyle (2002), Bilgi Kültürü, Çev. Figen Yılmaz, Istanbul, Çiviyazıları Yayınları.
• Narski, I. S. (2007), “Neopozitivizm: Bilimin Bir Sahte Felsefesi”, Bilim Düşünce Kitap Dizisi 4, Neopozitivizm Eleştirisi, Çev. Olcay Geridönmez, İstanbul, Evrensel Basım Yayın, s 19-90.
• Ringer, Fritz (2003), Weber'in Metodolojisi, Çev. Mehmet Küçük, Ankara, Doğu Batı Yayınları. Özlem, Doğan (2001), "Evrensilik Mitosu ve Sosyal Bilimler", Sempozyum Bildirileri, Sosyal Bilimleri Yeniden Düşünmek, İstanbul, Metis Yayınları, s. 52-66.
• Snow, Charles. Percy (2005), İki Kültür, Çev. Mehmet Küçük, Ankara, Tübitak Popüler Bilim Kitapları.