Literature-Politics Relation from Tanzimat to Republic

Yıl 2017, Sayı: 55, 459 - 477, 27.07.2017

Ufuk Özcan

Öz

Literature is one of the important means of expressing and understanding the human

being, the society, the individual, and the universe in their singular or holistic existence as

well as the mutual relationships existing therein. There is no doubt that literature plays an

indispensable role in the effort to express and make sense of the cultural world that man has

created for himself. Various genres, such as mythological poetry, poetry, story, and novels,

among others, developed in the field of literature in different societies throughout the ages.

This article aims to address the transformation of the relations between literature and

politics Turkey’s journey towards modernization/Westernization. The article also aims to

identify and evaluate the major changes that have occurred in Turkish literature from the Tanzimat to the Republic. In this context, the differentiation between divan literature and

new literature is discussed along with the transformation of the roles of the literati. The

most important differences in the transition from traditional Ottoman literature to modern

Turkish literature are the drastic changes in literary themes; stylistic, linguistic, and narrative

features; and the overall role of the literati. Meanwhile, in the literature–politics relations,

one significant change can be found in the complicated integration that occurred during

the Tanzimat period.

Anahtar Kelimeler

Divan Literature, Contemporary Turkish Literature, Literary-Political Relations

Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Edebiyat-Siyaset İlişkisi

Öz

Edebiyat insanı, toplumu, eşyayı, evreni tekil/tümel varoluşları ve karşılıklı ilişkileri itibariyle ifade etmenin ve anlamanın önemli yollarından biridir. İnsanın kendi yarattığı kültür dünyasını ifade etme ve anlamlandırma çabasında edebiyat hiç kuşkusuz vazgeçilmez bir rol oynar. Çağlar boyunca edebiyat alanında destan, şiir, hikaye, roman gibi farklı türler gelişme göstermiştir.
Bu makale, Türkiye'nin modernleşme/Batılılaşma serüveni içinde edebiyat-siyaset ilişkisinin dönüşümünü ele almayı hedeflemektedir. Makalenin kapsamı, Tanzimat'tan Cumhuriyet'e kadar olan dönemde Türk edebiyatında meydana gelen başlıca değişikliklerin saptanması ve değerlendirilmesidir. Bu kapsam dahilinde geleneksel divan edebiyatı ile yeni edebiyat arasındaki farklılaşma ve edebiyatçıların rollerindeki dönüşüm ele alınmıştır. Geleneksel Osmanlı edebiyatından modern Türk edebiyatına geçişte en önemli farklılaşma, edebi temalarda, üslupta, dil ve anlatım özelliklerinde ve edebiyatçıların rollerinde meydana gelen büyük değişimdir. Edebiyat-siyaset ilişkisinde önemli bir değişiklik söz konusudur ve bu ilişki Tanzimat döneminde karmaşık bir iç içelik sergilemektedir.

Anahtar Kelimeler

Divan edebiyatı, Çağdaş Türk edebiyatı, edebiyat-siyaset ilişkisi

Kaynakça

• Aktaş, Şerif (1986), Refik Halid Karay, Ankara, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Althusser, Louis (1991), İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları, Çev. Yusuf Alp ve Mahmut Özışık, İstanbul, İletişim Yayını
• Eagleton, Terry (2004), Edebiyat Kuramı, Çev. Tuncay Birkan, İstanbul, Ayrıntı Yayını.
• Eğribel, Ertan ve Elif Süreyya Genç (2001), "XIX. Yüzyıl Osmanlı Siyasi Yaşamı", Sosyoloji Yıllığı Kitap 8: XIX. Yüzyıl, İstanbul, Kardeşler Matbaası.
• Gökalp, Ziya (1976a), Şaki İbrahim Destanı ve Bir Kitapta Toplanmamış Şiirler, Haz. Şevket Beysanoğlu, İstanbul, Kültür Bakanlığı Ziya Gökalp Yayınları.
• Gökalp, Ziya (1976b), Yeni Hayat, Doğru Yol, Haz. Müjgan Cunbur, Ankara, Kültür Bakanlığı Ziya Gökalp Yayınları.
• Gökalp, Ziya (1952), Ziya Gökalp Külliyatı I: Şiirler ve Halk Masalları, Haz. Fevziye Abdullah Tansel, Ankara, TTK.
• İnalcık, Halil (2003), Şair ve Patron, Patrimonyal Devlet ve Sanat Üzerinde Sosyolojik Bir İnceleme, İstanbul, Doğu Batı Yayını
• Karaosmanoğlu, Yakup Kadri (1969), Gençlik ve Edebiyat Hatıraları, Ankara.
• Karpat, Kemal (1962), Türk Edebiyatında Sosyal Konular, İstanbul, Varlık Yayını.
• Kudret, Cevdet (1985a), Divan Şiirinde Üç Büyükler 1: Fuzuli, İstanbul, İnkılap Kitabevi.
• Kudret, Cevdet (1985b), Divan Şiirinde Üç Büyükler 2: Baki, İstanbul, İnkılap Kitabevi.
• Kudret, Cevdet (1985c), Divan Şiirinde Üç Büyükler 3: Nedim, İstanbul, İnkılap Kitabevi.
• Mardin, Şerif (1996), Yeni Osmanlı Düşüncesinin Doğuşu, Çev. Mümtaz'er Türköne, Fahri Unan, İrfan Erdoğan, Yay. Haz. Ömer Laçiner, İstanbul, İletişim Yayını.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (1977), Edebiyat Üzerine Makaleler, Haz. Zeynep Kerman, İstanbul, Dergah Yayınları.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (1997), Yaşadığım Gibi, İstanbul, Dergah Yayını.