Değişen İş Ahlakı ve İnsan Merkezli Düşünmek

Yıl 2010, Sayı: 41, 1 - 14, 13.08.2011

Vildan Akçay

Öz

 Bu çalışmada Japon toplumunun tarihî ve coğrafî olanaksızlıklardan kurtularak ekonomi ve sanayisini iyileştirmesi sürecinden yola çıkılmakta, Fortune dergisi tarafından 1999 yılında yayınlanan bir araştırmaya göre Japon halkının iş hayatında giderek daha az iş odaklı olduğu sonucundan hareketle iş ahlâkındaki değişimin sebepleri sorgulanmaktadır. Amaç, toplumda yakalanan (yüksek hayat standardı ve yaşam süresi ile temsil olunan) ekonomik gelişmenin ardından baş gösteren ataletin temel nedeni olarak "faydacı ahlâk (sonuç ahlâkı)" anlayışını incelemek, elde edilen sonuçları dünya çapında gelişmiş ülkelerin iş ahlâkına teşmil ederek "insan merkezli düşünce sistemi"nin esas alınması gereğini vurgulamaktır. Aynı zamanda globalleşmenin içeriğinde de var olan ve fakat göz ardı edilen insan merkezli yaklaşımın, holistik bakış açısını da temsil ettiği hususuna değinmektir. Çalışma, sosyo-ekonomik unsurların etkisiyle uzun bir süreçte şekillenen toplumsal kültürün, iş ahlâkına yansımalarını; iş ahlâkındaki bozulma ile faydacı ahlâk anlayışı arasındaki ilişkiyi; bu ilişki neticesinde çıkarcı ve bencil birer birey-örgüt-toplum yapısının ortaya çıktığını; bu bencil yapılanmadan birey-toplum-örgüt bazında "insan merkezli düşünce" sisteminin benimsenmesi suretiyle kurtulmanın mümkün olduğunu ortaya koyması bakımından önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

İş Ahlâkı, Faydacı Ahlâk (Sonuç Ahlâkı), İnsan

DEĞİŞEN İŞ AHLÂKI ve İNSAN MERKEZLİ DÜŞÜNMEK

Öz

This paper examines the reasons of changing in Business Ethics, based on an investigation about Japaniese business life, made in 1999 and published in Fortune. "Utilitarian or consequences ethics" is fixed as the basic reason of changing and laziness after economic development. The purpose of this study is to examine "Utilitarian or consequences ethics"; emphasize that "people oriented approach" should be based on and internalized by all of the developed countries around the world; and also mention that "people oriented approach" which is involved but unfortunately bypassed by globalisation, represents "holistic approach in business" at the same time. This study is important because it indicates the socio-economic factors' effects on culture of society, and culture's effects on business ethics; the relationship between "degeneration in business ethics" and "utilitarian ethics"; the appearing structure of selfish individual-organization-society; that the unique solution to get rid off the above-mentioned selfish structure is to adopt "people oriented approach".

Anahtar Kelimeler

Business Ethics, Utilitarian (Consequences) Ethics, People Oriented Approach, Holistic Approach

Kaynakça

• AKANSEL, Mustafa H.(1943), Japon Mucizesi, İstanbul, Çınaraltı Yayınları. ALKAN, Türker (2005), “İtalyanların http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=171849, 17.04.2009. Ayakkabısı”, Radikal, (Çevrimiçi),
• ATALAY, Beşir (1991), Sanayileşme ve Geleneksel Yapı (Japon Modeli), Ankara, DPT Yayın No: 1936.
• ATO (Ankara Ticaret Odası), “Savaş Sonrası Japon Ekonomisi”, Japonya, (Çevrimiçi), http://www.atonet.org.tr/yeni/index.php?p=1259&l=1, 11.01.2009.
• BERBEROĞLU, Güneş (1986), “Japon İşletmelerindeki Yönetim ve Yöneticilik
• Uygulamalarının Japon Toplum Yapısı İçerisinde İncelenmesi”, Eskişehir Anadolu Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi, C.4, S.2.
• BOATRIGHT, John R. (2003), Ethics and the Conduct of Business, 4th ed., Upper Saddle River NJ: Prentice-Hill.
• Büyük Larousse-Sözlük ve Ansiklopedi (1986), “Japonya”, İstanbul, Interpress Basın ve Yayıncılık.
• CARROLL, Archie B. (2003), Business and Society: Ethics and Stakeholder
• Management, Cincinnati. OH: South-Western Publishing.
• DEMING W.Edward (1998), Çev. Cem Akaş, Krizden Çıkış, 2. Baskı, İstanbul, Kal-Der
• DEMİR, Ömer (2003), İktisat ve Ahlâk, Ankara: Liberte Yayınları.
• DOĞAN, Turhan (2000), “Özetle Japonya”, İstanbul, (Çevrimiçi), http://www.japonya.org/koseyazilari/ozetle-japonya, 21.01.2009.
• DPT (Devlet Planlama Teşkilatı), (1995), “Dünyada Küreselleşme ve Bölgesel
• Bütünleşmeler”, Ankara, DPT Yayını, No:2375, (Çevrimiçi), www.dpt.gov.tr/DocObjects/Download/3622/oik440.pdf
• GÜNGÖR, Erol (1997), Ahlâk Psikolojisi ve Sosyal Ahlâk, İstanbul, Ötüken Neşriyat.
• HODGETTS, M.Richard (1999), Çev. Canan Çetin, Esin Mutlu, Yönetim –Teori, Süreç ve Uygulama, 2. Baskı, İstanbul, Beta Yayınları.
• İZZETBEGOVİÇ, Aliya (2006), Çev. Salih Şaban, Doğu ve Batı Arasında İslam, 9.Baskı, İstanbul, Nehir Yayınları.
• KIREL, Çiğdem (2000), Örgütlerde Etik Davranışlar, Yönetimi ve Bir Uygulama
• Çalışması, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• KOÇAK, İnan (2004), “Japonya Ülke Raporu”, KOSGEB (Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı): Pazar Araştırma ve İhracatı Geliştirme Merkez Müdürlüğü, (Çevrimiçi), http://abmankara.org.tr/ulkeler/ulkeler.html, 15.01.2009.
• KONDO Y., N. KANO (1999), “Quality in Japan”, Juran’s Quality Handbook, Editör: Joseph M. Juran, A. Blanton Godfrey, 5.Baskı, New York ,Mc Graw – Hill.
• MUTLU Erol (2005), Globalleşme, Popüler Kültür ve Medya, Ankara, Ütopya Yayınevi.
• NAISBITT, J.,P. Aburdene (1991),
• Çev. Erdal Güven, Megatrends 2000, 2. Baskı, İstanbul, Form Yayınları.
• NALBANT, Eser Z. (2005). “İşletmelerde Sosyal Sorumluluk ve İş Ahlâkı”, Celal Bayar
• Üniversitesi İİBF Yönetim ve Ekonomi Dergisi, Cilt: 12, No: 2, ss.193–201.
• ÖZEL, Hüseyin (2002), “Liberalizmin Ütopyacı Toplum Tasarım ı”, C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, http://www.cumhuriyet.edu.tr/edergi/makale/63.pdf, 17.04.2009. Cilt: 26, No: 1, ss.101-123, (Çevrimiçi),
• ÖZEL, Mustafa (1992), “Pasifik Havzası ve Japonya’nın Engellenemez Yükselişi”, İktisat ve İş Dünyası, Yıl:1, Sayı:4.
• ÖZEL, Mustafa (1993), Amerikan Yüzyılının Sonu, İstanbul, İz Yayıncılık.
• ÖZEL, Mustafa (1994), Birey, Burjuva ve Zengin, İstanbul, İz Yayıncılık.
• POWELL, Sarah, “An interview with Yoshio Kondo”, Guru Interview/Quality Management, (Çevrimiçi), http://info.emeraldinsight.com/learning/management_thinking/interviews/pdf/kondo.pdf, 02.01.2009.
• SBJ (Statistical Bureau of Japan), (2009), “Economic Development”, Statistical Handbook of Japan 2009 – Chapter 3: Economy, Ed. Statistical Research and Training Institute- MIC (Ministry http://www.stat.go.jp/english/data/handbook/c03cont.htm, 27.09.2009a. Affairs and
• Communications), pp.22-34, (Çevrimiçi),
• SBJ (Statistical Bureau of Japan), (2009), “Total Population”, Statistical Handbook of Japan 2009 Chapter 2: Population, Ed. Statistical Research and Training Institute- MIC (Ministry of Internal Affairs and Communications), 2009, pp.7-21, (Çevrimiçi), http://www.stat.go.jp/english/data/handbook/c02cont.htm, 27.09.2009b.
• SBJ (Statistical Bureau of Japan), (2009), “Land”, Statistical Handbook of Japan 2009 – Chapter 1: Land and Climate, Ed. Statistical Research and Training Institute- MIC, 2009, pp. 1-6, (Çevrimiçi), http://www.stat.go.jp/english/data/handbook/c01cont.htm, 27.09.2009c.
• TCTBEM (T.C. Tokyo Büyükelçiliği Ekonomi Müşavirliği), “İş Gelenekleri”, (Çevrimiçi), http://www.hmtokyo.jp, 02.01.2009.
• TEVRÜZ, Suna (2007), “Etik Yaklaşımlar ve İş Ahlâkı”, İş Hayatında Etik, Ed. Suna Tevrüz, İstanbul, Beta.İçinde;
• VELASQUEZ, M.G. (1998), Business Ethics Concepts and Cases, 4th ed.,Upper Saddle River, NJ: Prentice-Hall.
• Thema Larousse-Tematik Ansiklopedi (1993), “Japonya”, İstanbul, Milliyet.
• TOLSTOY, Lev N. (2006), Çev. Arif Arslan, Hz.Muhammed, İstanbul, Karakutu Yayınları.
• Yeni Türk Ansiklopedisi (1985), “Japonya”, İstanbul, Ötüken Yayınevi.