TÜKETİM TOPLUMUNDA BİREYİN ONTOLOJİK MOTTOSU : “TÜKETİYORUM ÖYLEYSE VARIM”

Year 2011, Issue: 43, 221 - 248, 26.12.2011

Vehbi Bayhan

Abstract

ÖZET

Kapitalist sisteme dayanan tüketim toplumunda, üretimin sürekliliği tüketimin artışına bağlıdır. Çağımızda tüketimin artırılması için özellikle görsel medyanın merkezindeki televizyon ile reklam bombardımanı etkili olmaktadır. Reklam ve moda sanayileri, bireylerin tüketim alışkanlıklarını değiştirmektedir. Bireylerin toplum içindeki statüleri, tükettikleri nesnelerle ölçülmektedir. Bireylerin imajı, tükettikleri nesnelerle tanımlanmaktadır. Moda, sistemin ortak paydasıdır. Moda sürekli değişmekte ve her şey tüketilmektedir. Besin, müzik ve moda alışverişi ile bireyler, kimliklerini ve kişiliklerini tanımlamaktadırlar.

Hedonist (hazcı) bir kültür, sürekli zihinlere şırınga edilmektedir. Tüm insani ilişkiler, sevgi, aşk ve dostluk da maddeleşmiştir. Bu bağlamda, Descartes'in “Düşünüyorum öyleyse varım” (Cogito ergo sum) mottosu yerine, “Tüketiyorum öyleyse varım” mottosu ikame edilmektedir.

Küreselleşmenin ikonu olan İnternet, bağımlılık oluşturmakta ve bireylerin zamanlarını boşa tüketmesini getirmektedir. İnternet aracılığıyla tüketim sanallaşmaktadır. Bireyler, artık istediklerine İnternet vasıtasıyla siparişle sahip olabilmektedirler. Tüketimin döngüsü giderek sanal dünya ile daha da hızlanmaktadır.

Bu makalede tüketim toplumu şu başlıklar altında irdelenecektir: Kapitalizm, tüketim kültürü, kitle kültürü, reklam, moda, hedonizm, “hayat alanlarının Amerikanlılaşması”, tüketim toplumu bağlamında Türkiye, yılbaşı, anneler, babalar ve sevgililer günü ritüeli, tüketim tapınağı olarak alışveriş merkezleri.

Anahtar Kelimeler: Tüketim Toplumu, Tüketim Kültürü, Kapitalizm, Kültür Endüstrisi, Yabancılaşma.

ABSTRACT

In consumption society that is actually based on the capitalist system, the continuity of production depends on increase in consumption. For increasing the consumption, especially advertising bombardment is effective via television which is in the center of visual media. Advertising and fashion industries changed individuals' consumption habits. Status of individuals in a society, are measured according to the objects they consume. Images of individuals are defined with the objects they consume. Fashion is the common denominator of the system. Fashion constantly changes and everything is consumed.

A hedonistic culture is being injected into the minds. All kind of human relationships such as love, romance and friendship have also been materialized. In this context, Descartes' "I think therefore I am" (Cogito ergo sum) motto gives its place to the motto "I consume therefore I am".

Icon of globalization on the Internet, creating dependency and bring individuals to consume their time wasted. Consumption via the Internet is virtualizing. Individuals now they want to order via the Internet may have. Further accelerating the cycle of consumption with increasingly virtual world.

In this article, the consumption society will be examined under the following headings: Capitalism, consumption culture, mass culture, advertising, fashion, hedonism, Americanization areas of life, consumption society in context of Turkey, Christmas, mothers, fathers and Valentine's Day ritual, the temple of consumption as the shopping centers.

Keywords: Consumption Society, Consumption Culture, Capitalism, Culture Industry, Alienation.

Keywords

Tüketim Toplumu, Tüketim Kültürü, Kapitalizm

References

• Arık, Bilal M. (2006): İletişim Yazıları, Tablet Kitabevi, Konya.
• Aydoğan, Filiz (2009): “Tüketim Kültürünün Gölgesinde Kentler”, Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt 27, Sayı:2, İstanbul, (ss:203-215).
• Baudrillard, Jean (1997): Tüketim Toplumu, (Çev: H. Deliçaylı-F. Keskin, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• Bauman, Zygmunt (2010): Etiğin Tüketiciler Dünyasında Bir Şansı Var mı?, (Çev: F. Çoban-İ. Katırcı), De Ki Yayınları, Ankara.
• Bayhan, Vehbi (2011): “Küreselleşme, Hegemonya ve Pax Americana”, Küreselleşen Dünyada Değişimin Farklı Yüzleri, (Editör: Neslihan Sam-Rıza Sam), Ezgi Kitabevi, Bursa.
• Bayhan, Vehbi (2011a): “Küreselleşme ve Risk Toplumu”, Sosyologca, Sayı:1, Ocak- Haziran 2011, Doğu Kitabevi, İstanbul.
• Bayhan, Vehbi (1992): Enformasyon Toplumunda Kültür. 21. Yüzyıla Girerken Kültürel Dönüşümlerin Bazı Belirtileri, (Yayınlanmamış Bilim Uzmanlığı Tezi), Malatya
• Bayhan, Vehbi (2001): “Tek Kültüre Karşı Öz Kültür: Küresel Kültür ve Yerel Kültür İkilemi”, 3.Ulusal Sosyoloji Kongresi, 2-4 Kasım 2000, Sosyoloji Derneği Yayınları, Ankara.
• Bayhan, Vehbi (1997): Üniversite Gençliğinde Anomi ve Yabancılaşma, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara.
• Bell, Daniel ( 1976): The Cultural Contradictions of Capitalism, New York.
• Bilton, Tony, Kevin Bonnett, Pip Jones, Tony Lawson, David Skinner, Michelle Stanworth, Andrew Wester (2009): Sosyoloji, (Çev: Kemal İnal), Siyasal Kitabevi, Ankara.
• Bocock, Robert (1997): Tüketim (Çev: İ.Kutluk), Dost Kitapevi, Ankara.
• Bottomore, Tom (1989): Frankfurt Okulu (Eleştirel Kuram), (Çev: A.Çiğdem), Ara yay., İstanbul.
• Bozkurt, Veysel (2000): Puritanizmden Hedonizme Yeni Çalışma Etiği, Alesta, Bursa.
• B r z e z i n s k i , Z b i g n i e w ( 2 0 1 0 ) : “Çatışan Uygarlıklar, Esnek Batının Zayıf Suları” Brzezinski ile söyleşi, Nathan Gardels, NPQ Türkiye, Cilt 2, sayı: 7, s. 6-11, (Çeviren: Levent Cinemre) http://www.derkenar.com/kitapkurdu/catisan- uygarliklar-esnek-batinin-zayif-surlari/,ErişimTar:26.07.2010
• Çetinkaya, Yalçın (1992): Reklamcılık, Ağaç Yay., İstanbul.
• Demir, Ömer ve Mustafa Acar (1993): Sosyal Bilimler Sözlüğü, 2.Baskı, Ağaç Yay., İstanbul.
• Erkal, Mustafa (1983): Sosyoloji (Toplumbilimi), Filiz Kitabevi, İstanbul.
• Erkan, Hüsnü (1993): Bilgi Toplumu ve Ekonomik Gelişme, Türkiye İş Bankası Yay., Ankara.
• Featherstone, Mike (1996): Postmodernizm ve Tüketim Kültürü, (Çev: Mehmet Küçük), Ayrıntı yay., İstanbul.
• Fromm, Eric (1992): Sevgi ve Şiddetin Kaynağı, (Çev:Selçuk Budak), Öteki Yay., Ankara.
• Giddens, Anthony (1993): Sosyoloji Eleştirel Bir Giriş, (Çev: R.Esengün-İ. Öğretir), İhtar Yay., Ankara
• Göle, Nilüfer (1993a): Modern Mahrem, 4.Baskı, Metis Yay., İstanbul.
• Göle, Nilüfer (1993b): “Liberal Yanılgı”, Türkiye Günlüğü, Sayı 24, Güz, Ankara.
• Gürdoğan, Ersin (1991): Teknolojinin Ötesi, 2. Baskı, İz Yay., İstanbul.
• Horkheimer, Max (1990): Akıl Tutulması, (Çev: Orhan Koçak), Metis Yay., İstanbul.
• Illich, Ivan (1990): Tüketim Köleliği, (Çev:M.Karaşahan), Pınar Yay., İstanbul.
• Kahraman, Hasan Bülent (2011): “Çağdaş Hapishaneler:AVM‟ler”, Pazar Sabah, 5 Haziran 2011.
• Kellner, Douglas (1991): “Reklam ve Tüketim Kültürü”, Enformasyon Devrimi Efsanesi, (Der: Yusuf Kaplan), Rey Yay., İstanbul.
• Kızılçelik, Sezgin ve Yaşar Erjem (1992): Açıklamalı Sosyoloji Terimleri Sözlüğü, Konya.
• Kongar, Emre (1992): 21. Yüzyılda Dünya, Türkiye ve Kamuoyu, Simavi Yay., İstanbul.
• Lasch, Christopher (2006): Narsisizm Kültürü, (Çev: S. Öztürk-Ü.H.Yolsal), Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara.
• Macfarlane, Alan (1993): Kapitalizm Kültürü, (Çev:R.H.Kır), Ayrıntı Yay., İstanbul.
• Marcuse, Herbert (1990): Tek Boyutlu İnsan, (Çev: Aziz Yardımlı), İdea Yayınları, İstanbul.
• Marshall, Gordon (1999): Sosyoloji Sözlüğü, (Çev: O.Akınhay- D. Kömürcü), Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara.
• Naisbitt, John, Patricia Aburdene (1990): Megatrends 2000, Büyük Yönelimler, (Çev: Erdal Güven), Form Yay., İstanbul.
• Oktay, Ahmet (1993): Türkiye’de Popüler Kültür, Yapı Kredi Yay., İstanbul.
• Ritzer, George : “Toplumun McDonaldlaşması”, Sosyoloji, Başlangıç Okumaları, Editör: Anthony Giddens, (Çev: Günseli Altaylar), Say Yayınları, İstanbul 2009.
• Sarıbay, Ali Yaşar (1993): "Postmodernite ve Kültür Olarak İslam-Kültürel Bir Çözümleme", Türkiye Günlüğü, Sayı:25, Ankara
• Toffler, Alvin (1981): Gelecek Korkusu Şok, (Çev:Selami Sargut), 3.Baskı, Altın Kitaplar, İstanbul.
• Toffler, Alvin (1981a): Üçüncü Dalga, (Çev:A.Seden), Altın Kitaplar, İstanbul.
• Tolan, Barlas (1991): Toplum Bilimlerine Giriş, 3.Baskı, Adım Yay., Ankara.
• Torlak, Ömer (2000): Tüketim, İnkılâb Yayınları, İstanbul.
• Türkdoğan, Orhan (1985): Sosyal Şiddet ve Türkiye Gerçeği, Mayaş Yay., Ankara.
• Uğurlu, Saadet (2011): “Tüketim Toplumu Oluşturmada Alışveriş Merkezlerinin Yeri”, www.saadetugurlu.com.tr, Erişim Tarihi: 30.03.2011.