HATAY YÖRESİ ALEVİLİĞİNDE KADIN

Yıl 2011, Sayı: 43, 265 - 278, 26.12.2011

Mehmet Dönmez

Öz

ÖZET

Alevilikte kadının yeri ve üstlendiği sosyal rolü bilimsel açıdan incelediğimizde, ülkemiz açısından bir homojenlikten bahsetmek oldukça zor görünmektedir. Çünkü Alevilik bölgeler açısından bir heterojenlik göstermektedir. Bunun en önemli göstergelerinden birisi de Alevi gruplar içerisinde kadına verilen önem olmaktadır. Özellikle Hatay yöresinde yaşanan Alevilikte kadının konumu ve üstlendiği sosyal rol ve sorumluluk duygusu diğer bölgelere göre büyük değişiklik göstermektedir. Bunu Hatay ve diğer yörelerdeki Alevilerle ilgili alan araştırması yaptığınızda daha bariz olarak tespit edebiliyorsunuz. Bizim sözkonusu bu çalışmamız da, Hatay yöresi Aleviliğinde kadının kimliği ile kadının toplumdaki sosyal rolü ve ibadetteki yeri, bilimsel açıdan değerlendirilecektir. Yörede yapmış olduğumuz alan araştırmalarından elde ettiğimiz bilgiler 2005 ve 2010 yıllarındaki verilere dayanmaktadır. Araştırma alanı olarak Hatay'ın şehir merkezi, Harbiye, Samandağ ve İskenderun'da yaşayan inanç önderleri seçilmiştir. Kartopu örneklem modeliyle tespit ettiğimiz kişilerle mülakatlar yapılmıştır. Hatay yöresi Aleviliğinde kadın yeri, toplumsal ve inanç açıdan, değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler: Hatay, Alevilik, Kadın, Toplum, Sosyal Rol. ABSTRACT Alawizm assumed the position of women and examine the social role of the scientific aspects, homogeneity in terms of our country seems to be difficult to talk about. Because it shows that heterogeneity in terms of Alawi regions. This is one of the most important indicators of the importance given to women in the Alawi groups. Especially in the region of Hatay Alevilikte social role and status of women and a sense of responsibility assumed by the other major varies by region. Alawis in other regions of Hatay and field research on this more apparent than when you do determine. In this study, women in the Hatay region of Alevi identity in the worship of women in society and benefit from its expression of that region were determined by Alevis. The information gathered by field surveys in the region that we have done the years 2005 and 2010 based on the data. The research area of Hatay in the city center was elected leaders of faith who live in Harbiye, Samandag and Iskenderun. snowball sampling model, interviews were conducted with people we've found. Hatay region where Alevi women, social and religious point of view, is evaluated.

Key Words: Hatay, Alevis, Woman, Society, Social Role.

Anahtar Kelimeler

Hatay, Alevilik, Kadın, Toplum, Sosyal Rol

Kaynakça

• BAHADIR, İbrahim, “Alevi-Bektaşî İnancına Göre Kadın”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, S: 32, 2004.
• BANARLI, Nihat Sami, Resimli Türk Edebiyatı Tarihi I, İstanbul, 1977.
• DÖNMEZ, Mehmet, “Hatay Aleviliğinde İnanç Önderlerinin İbadeti İdrak ediş Tarzları”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, S: 54, Bahar 2010.
• DÖNMEZ, Mehmet, Sosyal Bütünleşme Açısından Alevilik (Malatya Uygulaması), İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Malatya, 2003.
• DÖNMEZ, Mehmet, “Sosyal Değişme Sürecinde Hatay Aleviliği”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, S: 44, Güz 2007.
• ERÖZ, Mehmet, Eski Türk Dini (Gök Tanrı İnancı) ve Alevilik-Bektaşilik, İstanbul, 1992.
• ESKİOCAK, Nasreddin, Alevilik nedir , ALİYAD, İstanbul 2009.
• FIĞLALI, Ethem Ruhi, Türkiye’de Alevilik Bektaşilik, Ankara 1990.
• GÖKALP, Ziya, Türk Medeniyeti Tarihi II, İstanbul, 1974.
• GÖLPINARLI, Abdülbaki; Vilayetname Menakıb-ı Hünkar Hacı Bektaş Veli, İnkılap Kitabevi, İstanbul, 1990.
• GÜNGÖR, Şeyma, “Dede Korkut Hikayelerinde Kocalarını Güç Durumdan Kurtaran Kadınlar”, Kadın/ Woman 2000, Aralık 2001, c.II, S.2.
• İNAN, Abdülkadir, “Türk Mitolojisinde ve Halk edebiyatında Kadın”, Makaleler ve İncelemeler, İstanbul, 1987.
• NOYAN, Bedri, Bektaşilik Alevilik Nedir Ankara 1987.
• ÖZCAN, Hüseyin, Anadolu Alevi Kültüründe Kadına Bakışın Temelleri, ICANAS 38 (bildiri olarak yer almıştır), Ankara 2007.
• ÖZMEN, İsmail, Alevi Bektaşi Şiirleri Antolojisi, C. V, İstanbul 1998.
• SEVİNÇ, Necdet, Eski Türklerde Kadın ve Aile, İstanbul , 1987.
• TERMEN, Belkıs. “Bektaşi ve Alevî Kültüründe Kadın”, I. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Sempozyum Bildirileri, Ekim 1998, Ankara, G.Ü. H.B.V. Araştırma Merkezi Yayını,1999,317-322.
• TÜRKÇE SÖZLÜK, TDK Yayınları, Ankara 2005.
• UYANIK, Zeki, “Alevilik, Aleviler ve Kadın”, Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, S. 32, Ankara 2004.
• YÖRÜKHAN,Yusuf Ziya, Anadolu’da Aleviler ve Tahtacılar, T.C Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 1998.