Din ve Kapitalizm

Yıl 2012, Sayı: 45, 149 - 168, 05.09.2012

Hüsniye Canbay Tatar

Öz

 Din, bir madalyonun iki yüzü gibi, hem bireye hem de topluma hitap eder. Kutsalla birey arasındaki bağ, din vasıtasıyla kurulur. Ama bu bireyin şahsi dünyası ile sınırlı kalmaz. Bireyin toplumsal bir varlık olması, Kutsala ilişkin tecrübelerini toplumsal alana taşımasına yol açar. Dinin mesajlarının toplumsal hayatla da ilişkili olması, toplumsal yapı üzerindeki etkisini kuvvetlendirir. Dine ister olumlu isterse olumsuz bir bakışa sahip olunsun, toplum üzerine olan etkisi hususunda düşünürler hemfikirdirler. Konu kapitalizm olduğunda olumsuz bakış dinin kitleleri uyuşturucu etkisinden hareket ederken; diğerleri kapitalizmin ortaya çıkışında oynadığı role vurgu yapmaktadırlar. Kapitalizmin hangi din ya da hangi dinî idrak tarzından etkilenerek ortaya çıktığı konusunda ise iki farklı fikir ortaya çıkmaktadır: Weber, Protestanlık üzerinde dururken, Sombart asıl etkinin Yahudilikten geldiğini iddia eder. Makalemizde söz konusu etkiler, eleştirileri ve farklı boyutlarıyla ele alınarak incelenecektir.

Anahtar Kelimeler: Din, Kapitalizm, Protestanlık, Yahudilik

Anahtar Kelimeler

Din, Kapitalizm, Protestanlık, Yahudilik

Kaynakça

• BAXTER, Richard: “Hıristiyan’ın Kitabı”, Batı’ya Yön Veren Metinler II, (Çev. Kapadokya MYO Çeviri Heyeti, Der. A. ALATLI), Kapadokya MYO Yay., 2010.
• BRAUDEL, Fernand: Maddi Uygarlık, Ekonomi ve Kapitalizm, XV- XVIII. Yüzyıllar, Mübadele Oyunları, C.2, (Çev. M.A. KILIÇBAY), Gece Yay., Ank., 1993.
• CALVIN, John: “Tefecilik Üzerine Mektup”, Batı’ya Yön Veren Metinler II, (Çev. Kapadokya MYO Çeviri Heyeti, Der. A. ALATLI), Kapadokya MYO Yay., 2010.
• COHEN, Jere: “Rönesans İtalya’sında Rasyonel Kapitalizm”, Kapitalizm ve Din, (Haz. M. ÖZEL), İst., 1993.
• DURKHEIM, Emile: Dini Hayatın İlkel Biçimleri, (F. Aydın), Ataç Yay., İst., 2005.
• FEBVRE, Lücien: Uygarlık, Kapitalizm ve Kapitalistler, (Çev. M.A. Kılıçbay), İmge Yay., İst., 2001.
• FUSFELD, Daniel R.: Çağdaş İktisadi Düşüncenin Gelişimi, (Çev. O. SEZGİN), Nihad Sayar Yay., İst., 1988.
• GENÇ, Mehmet.: “Osmanlı İmparatoluğu’nda Devlet ve Ekonomi”, V.Milletlerarası Türkiye Sosyal ve İktisat Tarihi Kongresi, Tebliğler, An- kara, 1990.
• GÜNAY, Ünver: Din Sosyolojisi Dersleri, Erciyes Üni. Yay., Kayseri, 1993.
• HİLL, Christopher: “Protestanlık ve Kapitalizmin Doğuşu), Kapitalizm ve Din, (Haz. M. ÖZEL), İst., 1993.
• KÖKTAŞ, Emin; Türkiye’de Dini Hayat, İzmir Örneği, İst., 1992.
• MARDİN, Şerif: Din ve İdeoloji, 4.Baskı, İst., 1990.
• MARX, Karl: “Yahudilik ve Kapitalist Zihniyet”, Kapitalizm ve Din, (Haz. M. ÖZEL), İst., 1993.
• MENSCHİNG, Gustav; Dini Sosyoloji, (Çev: M. Aydın), Konya, 1994.
• MERİÇ, Cemil: Bu Ülke, İletişim Yay., İst., 2009.
• MERİÇ, Cemil: Umrandan Uygarlığa, Ötüken Yay., İst.,1977.
• NORTHBOURNE, Lord; Modern Dünyada Din, (Çev : S. Yalçın), İst., 1995.
• PERNOUD, Regine: Burjuvazi, (Çev. M.A. KILIÇBAY), İst., 1991.
• PIRENNE, Henri: Ortaçağ Kentleri, Kökenleri ve Ticaretin Canlanması, (Çev. Ş. Karadeniz), İletişim Yay., İst., 1990.
• SEE, Henri: Modern Kapitalizmin Doğuşu, (Çev. T. Erim), Turan Neşriyat Yurdu, İst.,1970.
• SOMBART, Werner: “Kapitalizmin Mânevî Kaynakları: Felsefe ve Din”, Kapitalizm ve Din, (Haz. M. ÖZEL), İst., 1993.
• SOMBART, Werner: Kapitalizm ve Yahudiler, (Çev. S. Gürses), İleri Yay., İst.,2005.
• TABAKOĞLU, Ahmet: “İslâm Fiyatalma İlkelerinin Osmanlı Dönemi- ndeki Uygulaması”, 5.Milletlerarası Türkoloji Kongresi Tebliğler, III.Türk Tarihi, Cilt-2, İst.1989.
• THOMPSON, Ian: Odaktaki Sosyoloji, Din Sosyolojisine Giriş, (Çev. B.Z. Çoban), Birey Yay., İst., 2004.
• ÜLGENER, Sabri F.: Darlık Buhranları ve İslâm İktisat Siyaseti, Mayaş Yay., Ankara, 1984.
• ÜLGENER, Sabri F.: İktisadî İnhitat Tarihimizin Ahlâk ve Zihniyet Meseleleri, İst., Üni. Yay., İst., 1951.
• WACH, Joachim: Din Sosyolojisi, (Çev. Ü. Günay), Erciyes Üni. Yay., Kayseri, 1990.
• WEBER, Max: Protestan Ahlâkı ve Kapitalizmin Ruhu, (Çev. Z. Aruoba), Hil Yay., İst., 1997.
• WILSON, Thomas: “Tefecilik Üzerine Bir Vaaz”, Batı’ya Yön Veren Metinler II, (Çev. Kapadokya MYO Çeviri Heyeti, Der. A. ALATLI), Ka- padokya MYO Yay., 2010.
• WUTHNOW, Robert J.: “Din Sosyolojisi” Din ve Modernlik, Toplum- bilim Yazıları I, (Çev. ve Der. A. Çiftçi), Ankara Okulu Yay., Ankara, 2002.