Community Houses: Education Institutions for Planned Development in Turkey

Yıl 2020, Cilt: 40 Sayı: 2, 863 - 887, 31.12.2020

Mehmet Güven Avcı Elif Kıran

Öz

Throughout history, education has been one of the most influential means of becoming the ideal individual, and adult education has a special importance to this end. This importance stems from the flexible nature of these education programs and from the fact that adult education is shorter than formal education and thus reaches its aim faster. The notion of development that emerged after the Second World War led to the adoption of a new economic and social understanding that continued until the 1980s. As a result of this understanding, Western capitalist powers sought to sell this understanding to non-Western societies, which they have defined and continue to define as underdeveloped and developing. Though primarily defined in an economic context, the concept of development has gradually come to include social change and the concept of community development is particularly noteworthy. Throughout Turkish history, the notion of development has been discussed through the purview of economics and modernization, the latter being related to social change. Consequently, public education finds itself at the fore in these discussions. This study evaluates the community centers established throughout Turkey in the mid 1950s and their role in societal development.

Anahtar Kelimeler

Development, Planned development, Turkey, Social development, Public education, Modernization

Türkiye’deki Planlı Kalkınmanın Eğitim Kurumu Olarak Halk Eğitimi Merkezleri

Öz

Eğitim, tarihin her döneminde ekonomik ve toplumsal değişimlerin sonucunda istendik bireye ulaşmanın en önemli aracı olmuştur. Yetişkin eğitimi bu anlamda ayrı bir öneme sahiptir. Bu önem yetişkin eğitiminin örgün eğitime göre daha kısa süreli olması ve dolayısıyla sonuca daha hızlı ulaşması ile uygulanan eğitim programlarının esnek yapısından kaynaklanmaktadır. İkinci Dünya Savaşı sonrasında tartışılmaya başlanan kalkınma düşüncesi, 1980’li yıllara kadar sürecek olan yeni bir ekonomik ve toplumsal anlayışın doğmasına yol açmıştır. Kalkınma tartışmaları Batı kapitalist merkezlerinde refah politikaları ile sonuçlanırken, bu merkezlerce “geri kalmış”, “azgelişmiş”, gelişmekte olan” gibi kavramlarla tanımlanan batı dışı toplumlara önerilen ise planlı kalkınma olmuştur. Ekonomik bir içerikle tanımlanan kalkınma kavramı giderek toplumsal değişimleri de içeren bir kavram haline gelmiştir. Kalkınma düşüncesinin Batı dışı toplumlara yansımasında toplumsal içeriğin daha da önem kazandığı görülmektedir. Konuya Türkiye özelinde bakıldığında kalkınma düşüncesinin bir taraftan ekonomik olarak tartışılırken diğer taraftan modernleşme süreci ile birlikte değerlendirilmekte olduğu ve önemli bir toplumsal değişimi hedeflediği görülmektedir. Yürütülen tartışmalarda ise halk eğitimi öne çıkmaktadır. Bu çalışma 1950’li yılların ortalarında kurulmaya başlanan ancak 1960 sonrasında oldukça aktif hale gelen halk eğitimi merkezlerini kalkınma düşüncesi çerçevesinde değerlendirmeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kalkınma, Planlı kalkınma, Türkiye, Toplum kalkınması, Halk eğitimi, Modernleşme

Kaynakça

• 1961 Anayasası. (1961, 07 09). 1961 Anayasası. 09 19, 2020 tarihinde Türkiye Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi: https://www.anayasa.gov.tr/tr/mevzuat/onceki-anayasalar/1961-anayasasi/ google scholar
• Adelman, I. (2000). Fifty years of economic development: What have we learned? Paper prepared for the World Bank European Annual Bank Conference on Development Economics, World Bank, Washington, D.C. http://documents1.worldbank.org/curated/en/625131468761704307/pdf/28737. pdf google scholar
• Alkın, İ. (1970). Türkiye’de sanayi politikası. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 30(1-4), 377–423. google scholar
• Barbaros, F. ve Karatepe, İ. (2009). 60’lı yıllarda Türkiye’ye planlamadan bakış. Ege Akademik Bakış, 9(1), 261–289. google scholar
• Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı. (t.y.). Sürdürülebilir kalkınma amaçları nelerdir? https:// www.tr.undp.org/content/turkey/tr/home/sustainable-development-goals.html google scholar
• Birleşmiş Milletler. (2000). Binyıl kalkınma hedefleri. https://www.tr.undp.org/content/turkey/tr/ home/mdgoverview/millennium-development-goals.html google scholar
• Buyruk, H. (2016). Ekonomik kalkınma hedefinden bin yıl kalkınma hedeflerine: Eğitim-kalkınma ilişkisine dair bir çözümleme. Mülkiye Dergisi, 40(1), 111–142. google scholar
• Coven, M., & Shenton, R. (1995). The invention of development. In J. Crush (Ed.), Power of development (pp. 27–44). Routledge. google scholar
• Crewe, E., & Harrison, E. (1999). Whose development: An ethnography of aid. Zed Books. google scholar
• Crush, J. (1995). Imagining development. In J. Crush (Ed.), Power of development (pp. 1–27). Routledge. google scholar
• Devlet Planlama Teşkilatı. (1963). Birinci beş yıllık kalkınma planı. Yazar. google scholar
• Devlet Planlama Teşkilatı. (1968). İkinci beş yıllık kalkınma planı. Yazar. google scholar
• Devlet Planlama Teşkilatı. (1973). Üçüncü beş yıllık kalkınma planı. Yazar. google scholar
• Devlet Planlama Teşkilatı. (1979). Dördüncü beş yıllık kalkınma planı. Yazar. google scholar
• Esteva, G. (2010). Development. In W. Sachs (Ed.), The development dictionary: A guide to knowledge as power (2nd ed, pp. 1–24). Zed Books. google scholar
• Fitcher, J. H. (2016). Sosyoloji nedir? (N. Çelebi, çev.). Anı Yayıncılık. google scholar
• Geray, C. (1968). Toplum kalkınmasının ekonomik ve sosyal yönleri. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 19, 155–166. google scholar
• Geray, C. (1978). Halk eğitimi. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları. google scholar
• Köymen, N. (1960). Büyük aydınlığa doğru. Nebioğlu Yayınevi. google scholar
• Kurtkan, A. (1975). Sosyolojik açıdan eğitim yoluyla kalkınmanın esasları. Halk Eğitimi, 2–5. google scholar
• Lindeman, E. (1945). Adult education. The Journal Of Educational Sociology, 19, 4–13. google scholar
• Milli Eğitim Bakanlığı. (1956). Halk eğitimi umum müdürlüğü kurulması hakkında kanun lahiyası ve mucip Sebepleri. Maarif Basımevi. google scholar
• Milli Eğitim Bakanlığı. (1973). Halk eğitimi yıllığı 1960-1970. Yazar. google scholar
• Okçabol, R. (2006). Halk eğitimi (yetişkin eğitimi). Ütopya yayınevi. google scholar
• Resmi Gazete. (1960, 10 5). Devlet pIanlama teşkilâtının kurulması hakkında kanun. s. 2274–2276. google scholar
• Resmi Gazete. (1963, 06 01). Halk eğitimi merkezleri yönetmeliği. s. 11–13. google scholar
• Rist, G. (2010). Development as a buzzword. In A. Cornwall & D. Eade (Eds.), Deconstructing development discourse: Buzzwords and fuzzwords (pp. 19–29). Practical Action Publishing and Oxfam. google scholar
• Rostow, W. W. (1960). The sages of economic growth: A communist manifesto. Cambridge University Press. google scholar
• Sachs, W. (2010). The development dictionary: A guide to knowledge as power (2nd ed). Zed Books. google scholar
• Takım, A. (2012). Demokrat parti döneminde uygulanan ekonomi politikaları ve sonuçları. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 67, 165. google scholar
• TMMOB. (2007). Ülke örnekleri ile kalkınma ve sanayileşme modelleri TMMOB Sanayi Kongresi 2007 Oda Raporu. Yazar. google scholar
• Türk, H. (1968). Niçin halk eğitimi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 87–110. google scholar
• wikipedia.org. (t.y.). İnsani Gelişme Endeksi. https://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0nsani_ Geli%C5%9Fme_Endeksi google scholar