Suriye Toprak Reformunun Türkiye’ye Yansımaları: Pasavan Rejimi Krizi

Yıl 2016, Sayı: 71, 127 - 163, 28.12.2017

Tahir Öğüt Erhan Akkaş

Öz

Türkiye, I. Dünya Savaşı sonrasında oluşan yeni sınırlarla ekonomik ve sosyal ilişkiler bağlamında pek çok olguyla karşılaşmıştır. Milli sınırın oluşumu uzun süreli bir süreci başlattığı gibi, bir dizi problemi de beraberinde getirmiştir. Bu problemlerden biri de ‘’Pasavan’’ rejimidir. Pasavan kavramı, Türk ve diğer ülke vatandaşlarının, karşılıklı olarak milli sınırların dışında kalan toprak varlıkları üzerinde tasarruf ilişkisini temsil etmektedir. 

Türkiye tarafından pasavan rejimi uygulaması Türk vatandaşlarının İran ve Suriye topraklarındaki toprak tasarruf usullerine karşılık gelmektedir. Bunlardan ilki olan İran’daki pasavan rejimi uygulaması hayvancılığa yönelik iken, diğer bir uygulama alanı olan Suriye’de ise kısmen hayvancılık ve genel olarak da çiftçilik faaliyetleri öne çıkmıştır. Suriye-Türkiye arasındaki pasavan rejimi, yapısı itibariyle daha sorunlu bir konumda yer almıştır. Bir dizi siyasi gelişmenin sonrasında gelinen yeni bir aşama olan milli ekonomik doktrin ile Suriye’de de dönemsel olarak karşılığını bulacak olan “devletleşme” sürecinin bir araya gelmesi, pasavan rejimi uygulamasını ağırlaştıran bir soruna dönüştürmüştür.

Anahtar Kelimeler

Suriye, Türkiye, Toprak Reformu, Pasavan Rejimi, Emlak İhtilafı, Arazi.

Kaynakça

• Arşiv Kaynakları
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, 03/ 22/ 16, Sene; 1929.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, 20/ 35/ 01, Sene; 1931.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, 51/ 07/ 08, Sene; 1931.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, 87/ 61/ 20, Sene; 1939.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, 607/ 102/ 21, Sene;1948.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, 607/ 102/ 23, Sene;1950.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, 147/ 58/ 14, Sene; 1957.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, 119/ 753/ 5, Sene;1965.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, 120/ 767/ 1, Sene;1968.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, 120/ 766/ 5, Sene;1968.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, 146/ 5/ 1178, Sene; 1971.
• Cumhuriyet Senatosu ve Meclis Tutanakları
• Cumhuriyet Senatosu Tutanak Dergisi, Cilt 18, Sene: 1964.
• Cumhuriyet Senatosu Tutanak Dergisi, Cilt 54, Sene: 1969.
• Cumhuriyet Senatosu Tutanak Dergisi, Cilt 19, Sene: 1975.
• Cumhuriyet Senatosu Tutanak Dergisi, Cilt 32, Sene: 1976.
• Cumhuriyet Senatosu Tutanak Dergisi, Cilt 17, Sene: 1978.
• Millet Meclisi Tutanak Dergisi, Dönem 2, Cilt 2, Sene: 1966.
• Millet Meclisi Tutanak Dergisi, Dönem 2, Cilt 8, Sene: 1968.
• Millet Meclisi Tutanak Dergisi, Dönem 8, Cilt 18, Sene: 1948
• Millet Meclisi Tutanak Dergisi, Dönem 10, Cilt 44, Sene: 1967.
• Millet Meclisi Tutanak Dergisi, Dönem 4, Cilt 14, Sene: 1976.
• Millet Meclisi Tutanak Dergisi, Dönem 1, Cilt 82, Sene: 1977.
• Millet Meclisi Tutanak Dergisi, Dönem 17 Cilt 26, Sene: 1986.
• Millet Meclisi Tutanak Dergisi, Dönem 1, Cilt 63, Sene:1992.
• Millet Meclisi Tutanak Dergisi, Dönem 19, Cilt 9, Sene:1992.
• Millet Meclisi Tutanak Dergisi, Dönem 23, Cilt 45, Sene: 2009.
• T.B.M.M. Zabıt Ceridesi, Cilt; 20, Sene: 1957.
• İdari Raporlar ve Kararlar
• Ankara İdare Mahkemesi Kararı, 10.Daire, Karar No: 1374, Sene; 02.04.1998.
• İçişleri Bakanlığı (AREM) (2007), Mülki İdare Amirleri Sınır Görevi Rehberi, Ankara.
• Kitap ve Makaleler
• Türkiye Diyanet Vakfı, İslam Ansiklopedisi, Cilt 26, Ankara, 2002.
• SOYSAL, İsmail (1989), Türkiye’nin Siyasal Andlaşmaları (1920-1945), TTK Yayınları, Ankara.
• PIPES, Daniel (1992), Greater Syria: The History of an Ambition, Cary, Nc, USA, Oxford Press.
• CHAITANI, Youssef (2007), Post-Colonial Syria and Lebanon: The Decline of Arab Nationalism and in Triumph of State, London, GBR: I.B. Tauris.
• GARZOUZI, Eva (1963), Land Reform in Syria, Middle East Journal, Vol.17, No:1/2.
• GÜNVER, Kadriye (2003),Kilis’te Yaşayan Gayrimüslimler (1850-1925), Gaziantep Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gaziantep.
• ÖĞÜT, Tahir (2010), Milli Sınırların Oluşum Sürecinde Güneydoğu Anadolu’da Kaçakçılık Sorunu ile Dahiliye Vekili Şükrü Kaya Raporu ve Değerlendirilmesi, T.C. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, 1. Uluslararası Sınır Ticareti Kongresi, Kilis.
• ARMAOĞLU, Fahir (2009), 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi, Alkım Yayınevi, İstanbul.
• OWEN, Roger – PAMUK, Şevket (2002), 20. Yüzyılda’da Ortadoğu Ekonomileri Tarihi, İstanbul.
• OKUR, Mehmet Akif (2009), Emperyalizmin Ortadoğu Tecrübesinden Bir Kesit: Suriye’de Fransız Mandası, Bilig Dergisi.
• ÖZGEN, Havva Neşe (2004), Sınır Kasabaları Sosyoloji Projesi: 2001-2004, TÜBİTAK, Ankara.
• ABDULLAH, Kral (2006), Biz Osmanlı’ya Neden İsyan Ettik? Çeviren; Halit Özkan, Klasik Yayınları, İstanbul.
• KATZ, Samuel (2002), Battleground: Fact & Fantasy in Paletsine, Taylor Productions, New York.
• UMAR, Ömer Osman (2003), Türkiye-Suriye İlişkileri (1918-1940), Orta-Doğu Araştırmaları Yayınları, Elazığ.
• YERASİMOS, Stefanos (2009), Milliyetler ve Sınırlar (Balkanlar, Kafkasya ve Ortadoğu), Çeviren; Şirin Tekeli, İletişim Yayınları, İstanbul.