BAŞLANGICINDAN GÜNÜMÜZE REFAH DEVLETLERİNDE SOSYAL HARCAMALARIN ANALİZİ

Yıl 2005, Sayı: 50, 153 - 204, 13.10.2010

Süleyman Özdemir

Öz

Gelişmiş Batı ülkelerinde ortaya çıkan ve gittikçe gelişen refah devletlerinin, neoliberal düşüncenin ön plana geçmesine kadar olan süreç içerisinde, genel ve sosyal harcamaları ve de harcamaların kaynağını oluşturan vergileri sürekli artırdığı, yoğun bir şekilde sosyal güvenlik, sağlık, eğitim, konut, sosyal refah hizmetleri, transferler vb. gibi hizmetlere yöneldiği görülmektedir.Devletin ekonomideki payının ve artan kamu harcamalarının özellikle 20. yüzyılla birlikte patladığı, II. Dünya Savaşı sonrasından küreselleşmenin başladığı döneme kadar (1945-1975) artış gösterdiği; ancak bu tarihten sonra ise, modern refah devletlerinde izlenen keynezyen politikalar neticesinde artan harcamaların artık bir sorun haline dönüştüğü ve devleti kriz içine soktuğu ileri sürülmektedir.Krizin nedeni, kabaca yüksek toplam talep ve istihdam politikaları, yüksek vergi oranları, cömert sosyal refah devleti harcamaları ve artan devlet müdahaleleri olarak özetlenmektedir. Refah devletinin genişleme olanağı bulduğu dönemden farklı olarak, 1970'lerin sonlarından itibaren devam eden bu süreçte, daha düşük ekonomik büyüme, daha yüksek işsizlik düzeyleri, artan bütçe açıkları ve de nüfusun yaşlanmasından kaynaklanan emeklilik ve sağlık bütçelerinin büyümesi vb. sorunlarla karşılaşılmıştır.

Kaynakça

• Adema, Willem, Maxime Ladaique (2005), Net Total Social Expenditure: More Comprehensive Measures of Social Support, Social, Employment and Migration Working Papers, Paris: OECD Publ.
• Adema, Willem (2001), Net Social Expenditure, Labour Market and Social Policy–Occasional Papers No: 52, 2nd Edition, OECD Publ.
• Aktan, Coşkun Can (1994), Ça ğdaş Liberal Düşüncede Politik İktisat, İzmir: Takav Matbaası.
• Andersson, Ake E., Björn Harsman (1997), “Notes on the Historical Background of European Government”, Government for the Future, (Eds.: Ake E. Endersson, Björn Harsman, John M. Quigley), Amsterdam: Elsevier Publ., pp. 25–52.
• Bilen, Mahmut (2002), “Piyasa Ekonomisinde Devletin De ğişen Rolü”, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul: İÜ SBE.
• Briggs, Asa (1999), “The Welfare State at Historical Perspective”, Archives Europeennes de Sociologie, Vol.: 2, Issue: 2, pp. 221–259.
• Bu ğra, Ayşe (2001), “Kriz ve Geleneksel Refah Rejimi”, Bo ğaziçi Üniversitesi VI. Araştırma Zirvesi, İstanbul, 19–20 Nisan 2001, (Çevrimiçi): http://www.bianet.org/diger/tartisma1916.htm, 29.03.2003, s. 1–9.
• Chatterjee, Pranab (1996), Approaches to the Welfare State, Washington D.C.: Nasw Press.
• Clasen, Jochen, Wim van Oorschot (2002), “Changing Principles in European Social Security”, Paper presented at the 2nd COST 15 Conference on Welfare Reforms for the 21st Century, Oslo, 5–6 April, pp. 1–24.
• Çelik, Abdülhalim (2002), Küreselleşme Sürecinde Sosyal Güvenlik Sistemlerinin Dönüşümü ve Türkiye, Ankara: Kamu–İş Yay.
• Dilnot, Andrew (2003), “Refah Devletinin Gelece ği”, (Çev.: Zeynel Bakıcı), (Çevrimiçi): http://www.canaktan.org/politika/anti_leviathan/diger– yazilar/bakici–refah.devleti.pdf, 29.03.2003, s. 1–16.
• DPT (2001), Sosyal Güvenlik Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, Ankara: DPT Yay.
• Ekin, Nusret, Yusuf Alper, Tekin Akgeyik (1999), Türk Sosyal Güvenlik Sistemi’nde Arayışlar: Özelleştirme ve Yeniden Yapılanma, İstanbul: İTO Yay.
• Ersöz, Halis Yunus (2004), Sosyal Politika Perspektifinden Yerel Yönetimler: İngiltere, İsveç ve Türkiye Örne ği, İstanbul: Filiz Kitabevi.
• Esping–Andersen, Gøsta (1996), “After the Golden Age? Welfare State Dilemmas in a Global Economy”, Welfare States in Transition: National Adaptations in Global Economies, (Ed.: Gøsta Esping–Andersen), London: Sage Publ.s, pp. 1–31.
• Esping–Andersen, Gøsta (1999), Social Foundations of Postindustrial Economies, New York, Oxford University Press.
• Garret, Geoffrey, Deborah Mitchell (2001), “Globalization, Government Spending and Taxation in the OECD”, European Journal of Political Research, Issue: 39, pp. 157–158.
• Garrett, Geoffrey (1998), “Global Markets and National Politics: Collision Course or Virtuous Circle?”, International Organization, Issue: 52, pp. 787–824.
• Gilbert, Neil (1998), “Remodeling Social Welfare”, Society, Vol.: 35, Issue: 5, July/August, pp. 8–14.
• Gough, Ian (2003), “Refah Devleti”, (Çev.: Kamil Güngör), New Palgrave Dictionary of Economics, Vol.: 4, (Çevrimiçi):
• http://www.canaktan.org/politika/anti_leviathan/diger–yazilar/ gungor–refah–devleti.pdf, 29.03.2003, s. 895–897.
• Greve, Bent (1998), Historical Dictionary of the Welfare State, London: The Scarecrow Press.
• Huascar, Javier, Eguino Lijeron (1996), Decentralization, Local Government and Markets: A Comparative Study of Recent Trends in Selected Countries, Institute of Social Studies, Working Paper Series, No: 218, The Hague, May.
• ILO (2000), “Dünyada Sosyal Güvenlik Harcamaları ve Ekonomi”, (Dünya Çalışma Raporu–2000’den Çev.: Alev Özkazanç), Sendikal Notlar, Sayı: 6, s. 110–132.
• Kazgan, Gülten (2002), Küreselleşme ve Ulus–Devlet: Yeni Ekonomik Düzen, 2. bs., İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yay.
• Kohl, Jürgen (1990), “Trends and Problems in Postwar Public Expenditure Development in Western Europe and North America”, The Development of Welfare States in Europe and America, (Eds.: Peter Flora, Arnold J. Heidenheimer), 4th ed., New Jersey: Transaction Publishers.
• Koray, Meryem (2003), “Avrupa Refah Devleti: Anlamı, Boyutları ve Gelece ği”, Görüş Dergisi, Tüsiad Yay., Sayı: 57, Aralık, s. 64–74.
• Koray, Meryem (2003), “Sosyal Refah Devleti: Kimi İçin Umut, Kimi İçin Kaygı Kayna ğı”, Sosyal Demokrat Yaklaşımlar, İstanbul: SODEV–TÜSES Yay., s. 93–113.
• Kuhnle, Stein, Matti Alestalo (2000), “Growth, Adjustments and Survival of European Welfare States”, Survival of the European Welfare State, y.y.: Routledge Publ., pp. 3–18.
• Lazar, Harvey, Peter Stoyko (1998), “The Future of the Welfare State”, International Social Security Review, Vol.: 51, March, pp. 3–36.
• Leibfried, Stephan (2000), “National Welfare States, European Integration and Globalization: A Perspective for the Next Century”, Social Policy & Administration, Vol.: 34, No. 1, March, pp. 44–63. Marangoz,
• Şermin (2001), “Refah Devleti: Gelişimi, Oluşumu, Modelleri ve Güncel De ğişimler”, (Yayınlanmamış Yük. Lis. Tezi), İstanbul: İÜ SBE.
• Merkel, Wolfgang (2003), “Social Justice and the Three Worlds of Welfare Capitalism”, DFG Forschungsprojekt, (Çevrimiçi): www.dritte– wege.uni–hd.de/texte/SocialJustice.pdf, 20.06.2003, pp. 1–24.
• Mishra, Ramesh (1999), Globalization and the Welfare State, Massachusetts: Edward Elgar Publ.
• Nunes, Sofe Ferraz (1996), “The Limits of the Welfare State”, International Advance in Economic Research, Vol.: 2, Issue: 4, November, pp. 434–444.
• OECD (2005), National Accounts of OECD Countries, OECD Publ., Paris.
• OECD (2006), OECD in Figures – 2005 Edition, (Çevrimiçi):
• http://www.oecd.org/infigures, 26.01.2006.
• OECD (2003), “Public Management Service”, (Çevrimiçi): http://www.sourceoecd.com, Eylül 2003.
• OECD (2003), “Social Expenditure”, An Interpretative Guide to the OECD Social Expenditure Database (SOCX), (Çevrimiçi): http://cs3– hq.oecd.org/scripts/stats/glossary/detail.asp?ID=2485, 10.07.2003.
• OECD (2004), Social Expenditure Database 1980–2001 (Çevrimiçi): http://www.oecd.org/els/social/expenditure, 04.01.2006.
• OECD (2006), (Çevrimiçi): http://www.oecdwash.org/PUBS/ELECTRONIC/ SAMPLES/socxinfo.htm. 03.01.2006.
• Özbek, Nadir (2002), “Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Sosyal Devlet”, Toplum ve Bilim, Sayı: 92, Bahar, s. 7–33.
• Özdemir, Süleyman (2004), Küreselleşme Sürecinde Refah Devleti, İstanbul: İTO Yay.
• Özdemir, Süleyman (2004), “Refah Devleti ve Üstlendi ği Temel Görevler Üzerine Bir İnceleme”, AB–Türkiye & Endüstri İlişkileri, (Editör: Alpay Hekimler), İstanbul: Beta Yay., s. 589–639.
• Özdemir, Süleyman (2005), “Refah Devletinin Gelişme ve Bunalım Dönemlerinde İş Piyasaları”, İktisat Fakültesi Mecmuası, (Prof. Dr. Toker Dereliye Arma ğan), Cilt: 55, Sayı: 1, İstanbul: İ.Ü. İktisat Fakültesi Yay., s. 695–733.
• Özdemir, Süleyman (2005), “Sosyal Gelişim Düzeyleri Farklı Refah Devletlerinin Sınıflandırılması Üzerine Bir İnceleme”, Sosyal Siyaset Konferansları, (Prof. Dr. Turan Yazgan’a Arma ğan Özel Sayısı), Sayı: 49, İstanbul: İÜ İktisat Fakültesi Yay., s. 231–266.
• Özdemir, Süleyman (2004), “Kâr Gütmeyen Kuruluşlar” (KGK) ve Sosyal Refahın Sa ğlanmasında Artan Rolü”, Sosyal Siyaset Konferansları, Cilt: 48, İstanbul: İ.Ü. İktisat Fakültesi Yay., s. 129–161.
• Özdemir, Süleyman (2004), “Sosyal Refah’ın Sa ğlanmasında Yeni Bir Anlayış: ‘Refah Karması’ ve Refah Sa ğlayıcı Kurumlar”, Sosyal Siyaset Konferansları, Sayı: 48, İstanbul: İ.Ü. İktisat Fakültesi Yay., s. 98–127.
• Özkazanç, Alev (2000), “Dünyada Sosyal Güvenlik Harcamaları ve Ekonomi”, (ILO, Dünya Çalışma Raporu–2000’den çeviri), Sendikal Notlar, Sayı: 6, s. 110–132.
• Özşuca, Şerife Türcan (2003), “Yapısal Uyum, Küresel Bütünleşme ve Refah Devleti”, İş Hukuku ve İktisat Dergisi, (Prof. Dr. Kamil Turan’a Arma ğan), Ankara: Kamu–İş Yay., Cilt: 7, Sayı: 2, s. 227–237.
• Pierson, Christopher (2001), Modern Devlet, (Çev.: Dilek Hattato ğlu), İstanbul: Çiviyazıları.
• Piyal, Bülent (2000), “Sosyal Güvenlik Reformu ve SSK Gerçe ği”, Sendikal Notlar, Sayı: 6, Aralık, s. 87–109.
• Razin, Assaf, Efraim Sadka, Phillip Swagel (2002), “The Aging Population and the Size of the Welfare State”, Journal of Political Economy, Vol.: 110, Issue: 4, pp. 900–918.
• Scharpf, Fritz W. (1999), “The Viability of Advanced Welfare States in the International Economy: Vulnerabilities and Options”, Max–Planck– Institute for the Studies of Societies (MPIfG) Working Paper No: 99/9, pp. 1–39.
• Serter, Nur (1994), Devlet Görevlerindeki Gelişmelerin Sonucu Olarak Sosyal Devlet, İstanbul: İÜ İktisat Fakültesi Yay.
• Spicker, Paul (2003), “The Welfare State”, An Introduction to Social Policy, (Çevrimiçi): http://www2.rgu.ac.uk/publicpolicy/introduction/ wstate.htm, 13.03.2003, pp. 1–5.
• Swank, Duane (2002), “Funding the Welfare State: Globalization and the Taxation of Business in Advanced Market Economies”, Political Studies, Vol.: 46, Issue: 4, pp. 671–92.
• Taylor–Gooby, Peter (2002), “The Silver Age of the Welfare State: Perspectives on Resilience”, COST A 15 Second Conference On Welfare Reforms For The 21st Century, (Çevrimiçi): http://www.isaf.no/nova/ nyheter/kalender/COSTa15/Papers/Taylor–Gooby.pdf, 6 April, pp. 1–27.
• Taylor–Gooby, Peter (2003), “Zor Zamanlarda Sosyal Devleti Desteklemek: Hesabı Kim Ödeyecek?”, (Çev.: Şenay Gökbayrak), Journal of European Social Policy, Vol.: 11, No: 2, May 2001, (Çevrimiçi): http://www.fisek.org/birliktelikler–yerelstk–gorusler–gokbayrak2.php, 29.03.2003, s. 1–3.
• Townsend, Peter (2002), “The Restoration of “Universalism”: The Rise and Fall of Keynesian Influence on Social Development Policies”, (in the UNRISD Programme on Social Policy and Development), Geneva: UNRISD Publ., November, pp. 1–29.
• Vic, George (1996), “The Future of the Welfare State”, European Welfare Policy, (Eds.: Vic George, Peter Taylor–Gooby), New York: St. Martin’s Press, pp. 1–30.
• Wolf, Holger (2002), “Globalization and the Convergence of Social Expenditure in the European Union”, Occasional Paper Series, The George Washington Center for the Study of Globalization (GWCSG), October, pp. 1–17.
• Yazgan, Turan (1992), İktisatçılar İçin Sosyal Güvenlik, İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yay