KORUNMAYA MUHTAÇ ÇOCUKLARA SAĞLANAN BAKIM YÖNTEMLERİ

Yıl 2006, Sayı: 51, 177 - 228, 14.10.2010

Hasan Şenocak

Öz

İlk çağlardan beri tüm toplumlarda "korunmaya muhtaç çocukların" bakım hizmetlerinin sağlanması, en önemli sosyal politika problemlerinden biri olmuş ve halen de bu niteliğini sürdürmektedir. Sosyal politikanın kapsamı içindeki yoksullar, hastalar, özürlüler, yaşlılar ve toplumların geleceği olan çocuklar gibi kendi kendine yeterli olamayan gruplardan birisini oluşturan korunmaya muhtaç çocukların bakımı, daima özel bir önem taşımıştır. Nitekim, çocukların korunması sosyal politika tarihinde ilk kanuni düzenlemeler içinde yer almıştır. Korunmaya muhtaç çocuklara yönelik sosyal hizmetler sunumunda korunmaya muhtaç duruma gelmiş çocuğun öz ailesi yanında bakım ve korunmasını sağlayıcı hizmetlere öncelik verilmelidir. Ancak, bu gerçekleşemiyorsa kurum bakımı, koruyucu aile uygulaması ve evlatlık gibi değişik bakım türlerine başvurmak faydalı olacaktır. Ülkemizde, hakkında korunma kararı alınan korunmaya muhtaç çocuklara yönelik hizmetler, 1983 yılında çıkarılan 2828 sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu hükümlerine göre yürütülmektedir. Ne var ki veriler, mevcut yapının, sorunların üstesinden gelinmesinde yetersiz kaldığını ortaya koymaktadır. Zira, ülkemizde 550 bin civarında olduğu tahmin edilen korunmaya muhtaç çocuklardan sadece 19.233'üne hizmet verilebilmektedir.

Kaynakça

• Acabey, Mehmet Beüir: Soybaù×, Kurulmas×, Genel Olarak Sonuçlar×, Özellikle Evlilik '×ü×nda Doùan Çocuklar×n Mirasç×O×ù×, úzmir, yy, 2002.
• Ak×ntürk, Turgut: Türk Medeni Hukuku, Yeni Medeni Kanuna Uyarlanm×ü Aile Hukuku, C. II, 7. bs., ústanbul, Beta Yay., 2002.
• Aksay, Bekir: Ceza Hukukunda Yaü Küçüklüùü, Kusur Yeteneùine ve Sorumluluùa Etkisi, Yay×nlanmam×ü Yüksek Lisans Tezi, ústanbul, 1989.
• Aksoy, Hülya: “Beslemelerin Hukuki Durumu”, Günümüzde Yarg×, Çocuk Hukuku Özel Say×V×, S. 26, Haziran 1978, ss. 23-32.
• Akyüz, Emine: Çocuùun Güvenliùi úlkesi Iü×ù×nda Korunmaya Muhtaç Çocuklar, AÜ (ùitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, C. 4, S. 2, 1992, ss. 709-734.
• Akyüz, Emine: Çocuùun Haklar×Q×n ve Güvenliùinin Korunmas×, Ankara, MEB Yay., 2003.
• Amerikan Çocuk Refah Birliùi: Koruyucu Aile Bak×P×, Hizmeti ve Standartlar×, Ankara, Sosyal Hizmetler Genel Müdürlüùü Yay., 1962.
• Arat, Tuùrul. “Evlât Edinme Hukukundaki Geliümelere Toplumsal úülevsel Aç×dan Bak×ü”, Prof. Dr. Osman F. Berkiye Armaùan, Ankara, 1977.
• Arnaz, Zuhal: “Koruyucu Aile Bak×P×ndaki Çocuùun Geliüim Özellikleri Ana Yoksunluùunun Çocuk Geliüimine Etkileri Aç×V×ndan Koruyucu Aile Bak×P×Q×n Kurum Bak×P× ile Karü×laüW×rmal× úncelemesi, HÜ. Sosyal Hizmetler Yüksek Okulu Dergisi, S. 2–3, May×s–Eylül 1983, ss. 45-48.
• Ataay, Aytekin: Medeni Hukukda Evlat Edinme, ústanbul, úÜ. Hukuk Fakültesi Yay., 1957.
• Balamir, Nilgün: “Türkiye’de Koruyucu Aile Uygulamas×”, Çocuk Suçluluùu ve Çocuk Mahkemeleri Sempozyumu, Ankara, AÜ. Eùitim Bilimleri Fakültesi Yay., 1983, ss. 69-74.
• Baüo×, Emel: “Memleketimizde Sosyal Hizmetlerin Çeüitleri”, Forum, S. 288, Nisan 1966, ss. 10-13.
• Bayc×n, Fethi: “Türkiye’de Korunmaùa Muhtaç Çocuklar ve Koruyucu Aile Denemesi”, Sosyal Hizmet Dergisi, C. I, S. 2, Mart 1962, ss. 11-14.
• Berrick, Jill Duerr: “When Children Cannot Remain Home: Foster Family Care and Kinship Care”, The Future of Children: Protecting Children from Abuse and Neglect, Vol: 8, No: 1, Spring 1998, ss. 72-87.
• %×\×kl×, Latife: “Geliümiü Ülkelerde Suçlu ve Korunmaya Muhtaç Çocuklar úçin Koruyucu Aile Uygulamas×”, Çocuk Suçluluùu ve Çocuk Mahkemeleri Sempozyumu, Ankara, AÜ. Eùitim Bilimleri Fakültesi Yay., 1983, ss. 61-67.
• %×\×kl×, Latife: “Korunmaya Muhtaç Çocuklar ve S.O.S. Çocuk Köyleri”, Prof. Dr. Hamide Topcuoùlu’na Armaùan, Ankara, AÜ. Hukuk Fakültesi Yay., 1995, ss. 171-187.
• Boots, Shelley Waters, Rob Geen: “Family Care or Foster Care? How State Policies Affect Kinship Caregivers”, New Federalism: Issues and Options for States, Series A, No: A–34, July 1999, ss. 1-6.
• Bulut, Iü×l, Uùur Özdemir: “Yetiütirme Yurtlar× ve Gençlik Liderliùi”, Sosyal Hizmetler Dergisi, C. 1, S. 7, Ocak 1998, ss. 20-25.
• &×lga, úbrahim: “Korunmaya Muhtaçl×k Olgusunun Sosyolojik Analizi”, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S. 7, Kas×m 1986, ss. 31-45. &×lga, úbrahim: “Toplumun Korunmas× Alt×ndaki Çocuklar×n úhmali ve ústismar×”, Çocuk ústismar× ve úhmali, Ankara, Çocuk ústismar× ve úhmalini Önleme Derneùi Yay., 1999, ss. 223-239.
• &×lga, úbrahim: “Yetiütirme Yurtlar×nda Toplumsallaüma”, HÜ. Sosyal Hizmetler Yüksek Okulu Dergisi, C. II, S. 1–3, Ocak–Eylül 1984, ss. 83-113. &×lga, úbrahim: Gençlik ve Yaüam Niteliùi, Ankara, TC Baübakanl×k Gençlik ve Spor Genel Müdürlüùü Yay., 1994.
• Dan×üman, Meliha: “Korunmaya Muhtaç Çocuklar×n Aile Yan×na Yerleütirilmesindeki Sosyal ve Psiüik Sebepler”, Sosyal Hizmet Dergisi, C. I, S. 5, Nisan 1962, ss. 8-27.
• Davran, Bülent: “Bir Sosyal Davam×z: Beslemelerin Hukuki Durumu”, Sosyal Hukuk ve úktisat Mecmuas×, Y×l. 1, S. 2, 1948, ss. 45-57.
• Demirbilek, Sevda: “Türkiye’de Korunmaya Muhtaç Çocuklar Sorunu’, Metin Kutal’a Armaùan, Ankara, yy, 1998, ss. 615-628.
• Eküi, Aysel: “Koruma Alt×nda Çocuklar: Dünya’da Beü K×t’an×n Çeüitli Ülkelerinden Örnekler”, Koruma Alt×ndaki Çocuklar, Yay×na Haz. Runa Uslu, Prof. Dr. Mualla Öztürk An×V×na XVII. Sempozyum Sunumlar×, Ankara, AÜ. Yay., 2004, ss. 9-24.
• Erkan, Gönül: Korunmaya Muhtaç Çocuklar: Çocuk Yuvalar×nda Bir AraüW×rma, Ankara, TC Baübakanl×k Gençlik Spor ve Genel Müdürlüùü Yay., 1995.
• Erol, Neüe: “Yuva ve Yetiütirme Yurtlar× Sorunun mu Yoksa Çözümün mü Parças×”, Koruma Alt×ndaki Çocuklar, Yay×na Haz. Runa Uslu, Prof. Dr. Mualla Öztürk An×V×na XVII. Sempozyum Sunumlar×, Ankara, AÜ. Yay., 2004, ss. 133-140.
• Ersöz, Halis Yunus: Sosyal Politika Perspektifinden Yerel Yönetimler, ústanbul, Filiz Kitabevi Yay., 2004.
• Fer, Muslih: “Korunmaya Muhtaç Çocuklar”, Korunmaya Muhtaç Çocuklar, ústanbul, úktisadi AraüW×rmalar Vakf× Yay., 1970, ss. 10-42.
• Feyzioùlu, Feyzi: Aile Hukuku, ústanbul, Filiz Kitabevi Yay., 1986. Fink, Arthur: Sosyal Hizmet Alan×, Çev. Lütfiye Yasa–Necil Ulusay, Ankara, SaùO×k Bakanl×ù× Yay., 1963.
• Fredericksen, H., R. A. Mulligan: The Child and Welfare, San Fransisco, 1972. Friedlander, Walter A.: Sosyal Hizmetlerin Kavram ve Metodlar×, Çev. Elkin Besin, Ankara, SaùO×k ve Sosyal Yard×m Bakanl×ù× Yay., 1965.
• Gökçe, Birsen: Memleketimizde Cumhuriyet Devrinde Kimsesiz Çocuklar Sorunu, Ankara, Sosyal Hizmetler Genel Müdürlüùü Yay., 1971.
• Gökçe, Birsen: Memleketimizde Cumhuriyet Devrinde Kimsesiz Çocuklar Sorunu ile úlgili Tutumun Sosyolojik Mukayeseli Tahlil ve Analizi, Ankara, Sosyal Hizmetler Genel Müdürlüùü Yay., 1981.
• Gula, Martin: Çocuk Bak×P× Müesseseleri ve Bunlar×n Toplumda Çocuklar úçin Yeni Hizmetler Tesisindeki Rolü, Çev. Ülker Ergun, Ankara, SaùO×k ve Sosyal Yard×m Bakanl×ù× Yay., 1962.
• Gülfidan, ûebnem: “úngiltere’de Aile”, Aile Politikalar×–Karü×laüW×rmal× Ülkeler Panoramas×, Ankara, Aile AraüW×rma Kurumu Yay., 1991.
• Güran, Nesrin: “Çocuklar úçin Kurum Bak×P× ve Sosyal Hizmet”, Prof. Dr. úbrahim Yasa’ya Armaùan, Ankara, AÜ. SBF Yay., Ayr× Bas×m, 1983.
• Gürkan, Ülker: “Evlat Edinme ve Beslemelerin Hukuki Durumu”, Türk Hukuku ve Toplumu Üzerine úncelemeler, Ankara, Türkiye Kalk×nma Vakf× Yay., 1974, ss. 163-205.
• Hatemi, Hüseyin, Rona Serozan: Aile Hukuku, ústanbul, Filiz Kitabevi Yay., 1993.
• úkizoùlu, Musa: “Türkiye’de Yoksulluk ve Sosyal Yard×m Uygulamalar×Q×n Bugünkü Durumu”, únsani Geliüme ve Sosyal Hizmet, Prof. Dr. Nesrin Koüar’a Armaùan, Yay×na Haz. Kas×m Karataü, Çiùdem Ar×kan, Ankara, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Hizmetler Yüksekokulu Yay., 2001, ss. 161-169 .
• únan, Ali Naim: Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, Ankara, AÜ. Hukuk Fakültesi Yay., 1971.
• Konanç, Esin: “Türk Hukuk Sisteminde Çocuùun Korunmas×”, Türkiye’de Çocuùun Durumu, 1990’lar×n Çocuk Politikas× Kongresi, Ankara, DPT– Unicef Türkiye Temsilciliùi Yay., 1989, ss. 3-33.
• Koüar, Nesrin Güran: “Korunmaya Muhtaç Çocuklar”, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Hizmetler Yüksek Okulu Dergisi, C. 5, S. 2–3, Ocak 1987, ss. 69-74. Kut, Sema: “Türkiye’de Korunmaya Muhtaç Çocuklar”, Türkiye’de Çocuùun Durumu , 1990’lar×n Çocuk Politikas× Kongresi, Ankara, DPT– Unicef Türkiye Temsilciliùi Yay., 1989, ss. 135-147.
• Linares, Oriana, Daniela Montalto: “Foster Families”, Child Study Center Letter, Vol: 8, No: 2, Nov.–Dec. 2003, ss. 1-6.
• Lindsey, Duncan, Ira M. Schwartz: “Advances in Child Welfare: Innovations in Child Protection, Adoptions and Foster Care”, Children and Youth Services Review, Vol: 26, 2004, ss. 999-1005.
• ùuzman, M. Kemal, Mustafa Dural: Aile Hukuku, ústanbul, Filiz Kitabevi Yay., 1994. Örs, Muammer: “Koruyucu Aile”, Sosyal Hizmet Dergisi, C. II, S. 2–3, Haziran– Temmuz–Aùustos–Eylül 1966, ss. 23-25.
• Özbay, Ferhunde: “Türkiye’de Evlatl×k Kurumu: Köle Mi, Evlat M×?”, Türkiye Cumhuriyetinin 75 Y×O×na Toplu Bak×ü Uluslararas× Kongresi, C.II, ústanbul, Tarih Vakf× Yay., 1999, ss. 277-288 .
• Özdemir, Süleyman: Küreselleüme Sürecinde Refah Devleti, ústanbul, úTO Yay., 2004.
• Öztan, Bilge: Medeni Hukukun Temel Kavramlar×, Ankara, Seçkin Yay., 2002. Pendley, Jennifer Shroff: “Foster Families”, (Çevrimiçi): http//:www.kidshealth.org/kid/feeling/home_family/foster_families.html, 12.09.2005.
• Poole, R. W.: “Türkiye’de Çocuk Refah×”, Çev. Günseli Kuntbay, Sosyal Hizmet Dergisi, C. 1, S. 5, Nisan 1962, ss. 5-7.
• Rubin, David, Neal Halfon, Ramesh Raghavan, Sara Rosenbaum: Protecting Children in Foster Care: Why Proposed Medicaid Cuts Harm Our Nation’s Most Vulnerable Youth, Seattle, WA, Casey Family Programs Publ., 2005.
• Ruhi, Ahmet Cemal: Türk Hukuku’nda Evlat Edinme ve Evlat Edinme úle úlgili Yabanc× Mahkeme Kararlar×Q×n Türkiye’de Tan×nmas×, 2. bs., Ankara, Seçkin Yay., 2003.
• ûahin, Halit: Kimsesiz Çocuklar Konusunda Bak×m ûekilleri ve Koruyucu Aile Uygulamas×, (Yay×nlanmam×ü Yüksek Lisans Tezi), Ankara, 1975.
• ûenocak, Hasan: Korunmaya Muhtaç Çocuklar: ústanbul Yetiütirme Yurtlar× Üzerine Bir Alan AraüW×rmas×, (Yay×nlanmam×ü Doktora Tezi), úÜ. Sosyal Bilimler Enstitüsü, ústanbul, 2005.
• û×pka, ûükran: “4721 Say×O× Türk Medeni Kanunu’nun Evlat Edinmeye úliükin Hükümlerinin úncelenmesi”, úÜ. Hukuk Fakültesi Mecmuas×, C. LVII, S. 1–2, 1999, ss. 301-322.
• Taütekil, Sevda: “Korunmaya Muhtaç Çocuklara Yönelik Bak×m Yöntemleri”, Dokuz Eylül Üniversitesi úktisadi ve údari Bilimler Fakültesi Dergisi, C. 7, S.1, 1992, ss. 312-327.
• Taütekil, Sevda: “Korunmaya Muhtaç Çocuklara Yönelik Bir Bak×m Yöntemi Olarak Koruyucu Aile Bak×P×”, Çimento úüveren, C. II, S. 2, Mart 1990, ss. 7-13.
• Tatl×bal, Cafer: “Türkiye’de Korunma Alt×ndaki Çocuklara Yönelik Shçek Uygulamalar×”, Koruma Alt×ndaki Çocuklar, Yay×na Haz. Runa Uslu, Prof. Dr. Mualla Öztürk An×V×na XVII. Sempozyum Sunumlar×, Ankara, AÜ. Yay., 2004, ss. 25-33.
• Tekinay, Selahattin Sulhi: Aile Hukuku, ústanbul, Filiz Kitabevi Yay., 1990.
• Tulay, M. ûükrü: “Evlât Edinme”, Sosyal Hizmet Dergisi, C.IV, S. 5–6–7, ûubat–Mart– Nisan 1970, ss. 18-23.
• Tulay, M. ûükrü: “Korunmaya Muhtaç Çocuklar×n Müesseselerde Bak×P×”, Sosyal Hizmet Dergisi, C. III, S. 12, Eylül 1969, ss. 3-7.
• Tulay, M. ûükrü: “Türk Aile Sistemi úçinde Koruyucu Ailenin Yeri ve Önemi”, Sosyal Hizmet Dergisi, C.V, S.8, Kas×m–Aral×k–Ocak 1972, ss. 2-5.
• Yaüar, Osman: Çocuklar×n Müesseselerde Bak×P×, Ankara, SaùO×k ve Sosyal Yard×m Bakanl×ù× Yay., 1962.
• Yörükoùlu, Atalay: DeùLüen Toplumda Aile ve Çocuk, 6. bs., ústanbul, Özgür Yay×nevi Yay., 1997.
• Zevkliler, Ayd×n, Mehmet Beüir Acabey, Emre Gökyayla: Medeni Hukuk, Ankara, Seçkin Yay., 1999.