Değerli Meslektaşım;

Tarih Dergisi (Turkish Journal of History), 2025 yılı Aralık ayı özel sayısında Kırım tarihini ele almayı planlamaktadır. Kırım tarihinin önemi ve günümüzde dünyanın en çok dikkat çeken bölgelerinden birisi olması, bu özel sayının hazırlanmasında teşvik edici rol oynadı.

Altınordu Devleti’ne dahil edildiği 13. yüzyılın ortalarından itibaren Kırım, Karadeniz ve çevresinin tarihinde kilit rol oynadı. 14. yüzyılın ikinci yarısında Altınordu’da baş gösteren taht kavgaları neticesinde müstakil bir hanlık olarak ortaya çıktı; ancak hanedan içerisindeki çekişmeler ve stratejik konumu, Kırım’ın geleceğini şekillendiren en önemli etmenler oldu. Altınordu hanına karşı Moskova ile dostluk ve ittifak ilişkisi kuran Hacı Giray, İstanbul’un fethinin ardından Cenevizlilere karşı da Osmanlı Devleti ile ittifak yapmayı tercih etti. Bu dönemde Kırım Hanlığı’nın sınırları, yarımadanın dışında Taman, Kabartay ve Kıpçak bölgelerini de kapsamaktaydı.

1468 yılında baş gösteren iç çekişmeler Kırım’ın statüsünde yeni bir döneme kapı araladı. 1475’te Gedik Ahmed Paşa komutasındaki donanma, Cenevizlilere ait bütün limanları ele geçirdi ve bu tarihten 1774 yılına kadar Kırım Hanlığı, Osmanlı Devleti’ne bağlı bir hanlık olarak varlığını devam ettirdi. Bu dönemde Osmanlı Devleti ve kuzeyde büyümekte olan Rusya arasındaki ilişkilerin yürütülmesinde önemli bir aktör oldu. Osmanlı Sultanları, kuzey sınırının savunmasını da Kırım hanlarına emanet etti. 1774 Küçük Kaynarca Antlaşması’yla bağımsız olan hanlık, 1783’te ise Rusya tarafından ilhak edildi. Kırım Savaşı’nın ve Birinci Dünya Savaşı’nın ortaya çıkmasında Kırım’ın yer tuttuğu söylenebilir. 1917 İhtilali’nin etkilerini derinden hisseden Kırım, 20. Yüzyıl boyunca, başta 1944 Sürgünü olmak üzere, etkisi günümüze uzanan, tarihi olaylara sahne oldu.

Kırım’ın bu zengin ve dönemler itibariyle farklı dinamikleri içeren tarihini, yetkin bilim insanlarının katkılarıyla bu özel sayıda ele almak, Kırım tarihi araştırmalarına yeni bir soluk getirecektir. Son dönemde dünya literatüründe Kırım ile ilgili çok sayıda çalışma yapılmakla birlikte, onun tarihi arka planına derinlemesine odaklanan çalışmalar yeterli düzeyde değildir. Kırım tarihine dair şimdiye kadar yapılan çalışmalarda, belli dönemlere odaklanılması ve bu anlamda Kırım’ın bütün tarihi sürecinin esaslı bir şekilde ele alınmaması, bu özel sayının gerekliliğini de ortaya çıkarmaktadır. Planlanan bu özel sayıda Kırım tarihini ilgilendiren dünya arşivlerinde çalışan bilim insanlarının özgün çalışmalarına öncelik verilecektir.

Tarih Dergisi’nin planladığı “Kırım” özel sayısına dünyanın seçkin üniversite ve araştırma enstitülerinde çalışan bilim insanlarının katkısı beklenmektedir.

Tarih Dergisi, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi tarafından 1949’dan beri yayımlanan Türkiye’nin en eski ve köklü akademik tarih dergilerinden biridir. Emerging Sources Citation Index (ESCI) ve bir çok dizin tarafından taranan Tarih Dergisi, çift-kör hakemli, açık erişimli bilimsel bir yayın organıdır.

Kırım özel sayısına makale kabulü, 1 Ekim 2025 tarihine kadar devam edecektir. Bu tarihten sonra, hakem ve yayın sürecine odaklanılacağından ilgili özel sayı için yeni makale kabul edilmeyecektir.

Makaleler, Tarih Dergisi’nin yazım kurallarına göre hazırlanmalıdır. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iutarih/writing-rules

“Kırım” özel sayısında ele alınması planlanan konu başlıkları şu şekildedir:

- Kırım’ın tarihi coğrafyası
- Altınordu döneminde Kırım
- Kırım’ın müstakil bir hanlık olarak teşekkülü
- Kırım Hanlığının idari ve askeri yapılanması
- Osmanlı Devleti ve Kırım Hanlığı ilişkileri
- Osmanlı ve Rusya rekabetinde Kırım’ın yeri
- Osmanlı-Rus Savaşlarında Kırım
- Küçük Kaynarca Antlaşması ve Kırım’ın bağımsızlığı meselesi
- Kırım’ın Rusya’ya ilhakı
- Kırım’da Rusya idari yapılanması
- Kırım’ın demografik yapısındaki değişim
- Kırım Savaşı
- 1917 İhtilali ve Kırım
- İç Savaş ve Kırım’a yansımaları
- Kırım’da kızıl terör
- Kırım Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’nin kuruluşu
- 1921-1923 açlığı ve Kırım Tatarlarının ölümü
- İkinci Dünya Savaşı ve Kırım
- Almanların Kırım’ı İşgali
- 1944 Kırım Tatarlarının sürgünü
- 1945 Yalta Konferansı ve Kırım
- Kırım Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’nin ilgası ve yerine Kırım Oblastı’nın kurulması süreci