Tanzimat Sonrasi Türk Edebiyatinda Değişen Kadin- Erkek Görünümleri

Yıl 2008, Sayı: 39, 19 - 45, 31.12.2010

Meral Demiryurek

Öz

Osmanlı İmparatorluğu'nun Batılılaşma çabasının resmî başlangıcı olan Tanzimat Fermanı'nın kabülüyle ülke sathında topyekün bir değişim dönemi başlamıştır. Böylece, sosyal, siyasal ve kültürel alanlarda yeni birtakım uygulamalar söz konusu olmuştur. Bunların başında ise toplumun çok daha hızlı ve kolay bir biçimde ayak uydurduğu şekille ilgili değişimler gelmektedir. Özellikle kadın ve erkeklerin giyim kuşamında Avrupaî bir tarzın ortaya çıkması çok uzun sürmemiştir. Sokaktaki görünümlerin değişmeye başlaması edebî metinlerde de hemen yer bulmuştur. Bu sebeple, Tanzimat Edebiyatı'nın başlangıcından itibaren yazılmış roman, öykü, sohbet, tiyatro vb. türlerdeki eserlerde alafranga insan tasvirlerine çok sık rastlanır.

Bu çalışmada Tanzimat sonrası kılık-kıyafet değişimi çeşitli edebî metin örnekleri aracılığıyla ele alınacak sosyal hayatın edebiyata yansımaları ve edebiyatın sosyal tarih araştırmalarına nasıl yardımcı olabileceği ortaya konmuş olacaktır.

Anahtar Kelimeler: Tanzimat, moda, Batılılaşma, edebiyat, değişim.

Anahtar Kelimeler

Tanzimat, ' moda, Batılılaşma, edebiyat, değişim

Kaynakça

• Makale ve Kitaplar:
• ABDURRAHMAN ŞEREF, “Kanun—ı Veraset—i Saltanat 11", Sabah gazetesi 19 Ağustos 1334/ 1918, s. ı. ’
• ABDÜLAZİZ BEY, Osmanlı Adet, Merasim ve Tabirleri, c. I, Tarih Vakfı Yurt Yayınları
• , 5.4. * ' ALUS, Sermet Muhtar, “Eski İstanbul’un Meşhur Erkek Terzileri”, Akşam gamzesi 74 EylŞl
• s. 4. " ’ ” ALUS, Sermet Muhtar, ll. Abdülhamit Devrinde Erkek Kı afetleri R) ' [' '
• Aralık 1950, S. 490. _ y , esım ı Tarı/ı Meeıııııası, ALUS, ğîîefglglîıhstarğlılkmcı Abdülhamıt Devrinde Kadın Kıyafetleri, Resimli Tari/ı Mecmuası, ALUS, Sermet Muhtar, Masal Olanlar, İletişim Yayınları, İstanbul 1997. ALUS, Sermet Muhtar, “Molla Beyin Baldızı”, Aydede dei-gisi, ]6 Mart 1949, s. 2. ALUS, Sermet Muhtar, “Boyalı Saç”, Akşam gazetesi, 13 Şubat 1946, s. 6. ALUS, Sermet Muhtar, “Lavantalar”, Akşam gazetesi, 21 Aralık 1949, s. 4. DAĞDELEN, İrfan, Fotoğraflar i e Şehbal Dergisi KaıaIa ’ D'” . ' " '
• ' . . . g te ı.».ıııler, lstanb 1 Bu
• Beledıye Kütüphanesı ve Müzeler Müdürlüğü, Istanbul 2006. H Yükşeh" EKİZ, Osman Nuri, Namık Kemal Hayatı Saııatı Eserleri, Gökşin Yayınları, İstanbul 1984. GÜRPINAR, Hüseyin Rahmi, Şık, Atlas Kitabevi, İstanbul 1968. GÜRPINAR, Hüseyin Rahmi, Şıpsevdi, Özgür Yayınları, İstanbul 1999. HAS ER, Melin, Tanzimat Devri Türk Romanında Kadın Kalıraıııaıılar At t" k " " ' '
• Başkanlığı Yayınlan, Ankara 2000. , a ur Kultur Merkezı KARAL, Enver Ziya, Osmanlı Tarihi, c. V. TTK Basımevi, Ankara 1988. KAVCAR, Cahit, Batılılaşma Açısından Servet—i Fünun Romanı, Kültür ve Turizm Bakanlığı
• Yayınları, Ankaral985. KERMAN. Zeynep, Halid Ziya Uşaklıgil ’in Raıııaıılarıııda Batılı Yaşayış Tarzı İle İlgili
• Unsurlar, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, Ankara 1995. KONCU. Hanife, “Renklerin Ahengi Yenişehirli Avni Bey’in Bir Gazeli Üzerine Düşünceler”,
• MSGSÜ Fen Edebiyat Fakiiltesi Dergisi, lstanbul 2006, s. 125-130. KÜÇÜKERMAN. Önder, The Industrial Heritage of Costume Design in Turkey, GSD Foreign
• Trade Co. Inc. Yayınları, İstanbul 1996. MEHMET RAUF, Eylül, Ak Kitabevi, İstanbul 1983. MUSAHIPZADE CELAL, Eski İstanbul Yaşayışı, Türkiye Yayınevi, İstanbul 1946. MUSAHlPZADE CELAL,_ “Istanbul’da Giyim Kuşam”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Tı'ı'rkı'ye
• Ansiklopedisi, c. II, Iletişim Yayınları, Istanbul 1985. MÜFTÜOĞLU, Ahmet Hikmet. Çağlayanlar. Kültür Bakanlığı Yayınlan, Ankara 1990. NABİZADE NAZIM, Zehra, Akçağ Yayınlan, Ankara 2005. NAMIK KEMAL, intiba/ı (Hazırlayan: Mehmet Kaplan), Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 1984. ÖMER SEYFETTİN, Öıııer Seıfettiu ve Hikâyeleri/iden Seçmeler (Hazırlayan: Turan Yüksel),
• Serhat Yayınları, Istanbul 2005. ÖZEL, Mehmet, Folklorik Türk K ıyafetleri, Tüpraş Yayınları, Ankara 1992. RECAIZADE MAHMUT EKREM. Araba Sevdası, Şule Yayınları, İstanbul 2006. SAFFET NEZlHl. Zavallı Necdet. Morpa Kültür Yayınları, 1995. SEVIN. Nureddin. On Üç Asır/ık Türk Kıyafet Tarihine Bir Bakış. Başbakanlık Kültür