Reflections of Servet-i Funun Literature in the Press: the Edebiyat-i Cedide Library

Yıl 2022, Cilt: 62 Sayı: 1, 195 - 214, 30.06.2022

Ali Sait Yağar

https://doi.org/10.26650/TUDED2022-1065614

Öz

Servet-i Fünun literature represents one of the most celebrated periods in Turkish literary history, both for the innovations it introduced and the stages it skipped. The Edebiyat-ı Cedide Library constituted a book series that assembled printed works by prominent authors of the Servet-i Fünun literary circle. This series has a unity of purpose that clearly presents the worldview, expectations from life and art, aesthetic perceptions, and thinking of the Servet-i Fünun generation at the level of the press. Significantly, the series also offers important clues about the social and political conditions of the period. The practices surrounding the publication of the books in this series directly reflect the pattern of censorship during these same years and the Sultan of this period, Abdülhamid II. Over the 16 years from 1899 to 1915, 35 individual volumes in the series were published. In this article, the origin of this series, the titles and authors of individual works, the characteristics of the published volumes, and the relationship of the series with its own period will be examined. As will be seen, the series bears traces of the dynamics of today’s sociology of literature, but also has parallels with conditions at the time of its publication.

Anahtar Kelimeler

Servet-i Fünun, Edebiyat-ı Cedide, Abdülhamid II, Censorship, Preface

Servet-i Fünûn Edebiyatının Matbuata Aksi: Edebiyat-ı Cedîde Kütüphanesi

Öz

Servet-i Fünûn edebiyatı getirmiş olduğu yenilikler ve atlamış olduğu merhalelerle edebiyat tarihimizin üzerinde en çok durulan dönemlerinden birini teşkil eder. Edebiyat-ı Cedîde Kütüphanesi, bu edebiyata mensup isimlerin matbu eserlerinin bir araya getirilmesiyle oluşturulmuş bir kitap serisini temsil etmektedir. Bu kitap serisi Servet-i Fünûn neslinin dünya görüşünü, hayat ve sanattan beklentilerini, estetik duyuş ve düşünüş şekillerini matbuat düzeyinde görebileceğimiz bir bütünlük taşımaktadır. Serinin bir diğer önemli tarafı ise dönemin sosyal-siyasal şartları hakkında önemli ipuçları sunmasıdır. Bahsi geçen seri altında yayımlanan kitapların tertip ediliş şekillerinde takip edilen yollar, aynı yıllarda icra edilen sansür uygulamaları ve devrin padişahı II. Abdülhamid ile doğrudan ilişkilidir. 1899’dan 1915’e uzanan 16 yıllık süreçte aynı seri altında 35 kitap yayımlanmıştır. Makalede bu serinin ortaya çıkış serüveni, seri içinde hangi yazarlara ait hangi eserlerin neşredildiği, neşredilen bu eserlerin özellikleri ve serinin kendi dönemi ile olan ilişkisi incelemiştir. Seri, kendi döneminin şartları ile paralellikler taşımasının yanında günümüz edebiyat sosyolojisi dinamiklerinden de izler taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Servet-i Fünûn, Edebiyat-ı Cedîde, II. Abdülhamid, Sansür, Ön söz

Kaynakça

• Ahmet Şuayb (1317). Hayat ve kitaplar. İstanbul: Âlem Matbaası. google scholar
• Ahmet Şuayb (1329). Hayat ve kitaplar (2.bs.). y.y. google scholar
• Akay, H. (2020). Servet-i Fünûn şiir estetiği. İstanbul: Şule Yayınları. google scholar
• Akün, Ö. F. (1977). Tanzimat edebiyatı sözü ne dereceye kadar doğrudur. Kubbealtı Akademi Mecmuası (3), s. 23-29. google scholar
• Cemil Süleyman (1325). İnhizam. İstanbul: Ahmed İhsan ve Şürekâsı. google scholar
• Cemil Süleyman (1325). Timsâl-i aşk. İstanbul: Uhuvvet Matbaası. google scholar
• Cenab Şahabeddin (1325). Hac yolunda. İstanbul: Ahmed İhsan ve Şürekâsı. google scholar
• Cenab Şahabeddin (1341). Hac yolunda (2.bs.). İstanbul: Matbaa-i Kanaat. google scholar
• Çoruk, A. Ş. (2014). Örnek bir vak’a ışığında II. Abdülhamit döneminde kitap ve dergi sansürü. İstanbul: Kitabevi Yayınları. google scholar
• Demirel, F. (2020). II. Abdülhamid döneminde sansür (2.bs.). İstanbul: Bağlam Yayıncılık. google scholar
• Doğan, M. N. (1997). Fuzûlî’nin poetikası. İstanbul: Kitabevi Yayınları. google scholar
• Escarpit, R. (1992). Edebiyat sosyolojisi (H. Portakal, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları. google scholar
• (Erozan), C. S. (1325). Beyaz gölgeler. İstanbul: Hilal Matbaası. google scholar
• (Erozan), C. S. (1325). Buhran. İstanbul: Hilal Matbaası. google scholar
• (Erozan), C. S. (1328). Siyah kitap. İstanbul: Muhtar Hâlid Kitaphanesi. google scholar
• Köprülüzâde M. F. (1325). Hayat-ı fikriyye, İstanbul: Uhuvvet Matbaası. google scholar
• Mehmet Rauf (1317). Eylül. İstanbul: Âlem Matbaası - Ahmed İhsan ve Şürekâsı. google scholar
• Mehmet Rauf (1331). Eylül (2.bs.). İstanbul: Muhtar Hâlid Kitaphanesi. google scholar
• Mehmet Rauf (1341). Eylül (3.bs.). İstanbul: İkbal Kütüphanesi. google scholar
• Mehmet Rauf (1317). Siyah inciler. İstanbul: Âlem Matbaası: Ahmed İhsan ve Şürekâsı. google scholar
• Mehmet Rauf (1341). Siyah inciler (2.bs.). İstanbul: Necm-i İstikbal Matbaası. google scholar
• Mehmet Rauf (1325). İhtizar. İstanbul: Hilal Matbaası. google scholar
• Mehmet Rauf (1325). Pençe. İstanbul: Matbaacılık Osmanlı Anonim Şirketi. google scholar
• Mehmet Rauf (1325). Ferdi ve şürekâsı. İstanbul: y.y. google scholar
• Mehmet Rauf (1325). Âşıkane. İstanbul: Hilal Matbaası. google scholar
• Mehmet Rauf (1329). Ferda-yı garam. İstanbul: Muhtar Hâlid Kitaphanesi. google scholar
• Mehmet Rauf (1329). Son emel. İstanbul: Kanaat Matbaası. google scholar
• Mehmet Rauf (1327). Cidal. İstanbul: Asya Matbaası. google scholar
• Mehmet Rauf (1330). Genç kız kalbi. İstanbul: Muhtar Hâlid Kitaphanesi. google scholar
• Mehmet Rauf (1341). Genç kız kalbi (2.bs.). İstanbul: Halk Kitaphanesi. google scholar
• Mehmet Rauf (1331). Menekşe. İstanbul: Muhtar Hâlid Kitaphanesi. google scholar
• (Müftüoğlu), A. H. (1317). Hâristan ve gülistan. İstanbul: Âlem Matbaası. google scholar
• (Müftüoğlu), A. H. (1324). Hâristan (2.bs.). Dersaâdet: İkdam Matbaası. google scholar
• Narlı, M. (2021). Önsözler kitabı. İstanbul: Ketebe Yayınları. google scholar
• Okay, M. O. (2013). Batılılaşma devri Türk edebiyatı. İstanbul: Dergâh Yayınları. google scholar
• Okay, M. O. (2006). Mukaddime. Türkiye diyanet vakfı islâm ansiklopedisi, 31, s. 117-118. google scholar
• (Özsever), H. S. (1325). Leyâl-i girîzan, İstanbul: Matbaa-yı Ahmed İhsan. google scholar
• Safveti Ziya (1328). Salon köşelerinde, İstanbul: Ahmed İhsan ve Şürekâsı. google scholar
• Safveti Ziya (1328). Haralambos cankıyadis, İstanbul: Muhtar Hâlid Kitaphanesi. google scholar
• Safveti Ziya (1328). Bir safha-i kalb, İstanbul: Tanin Matbaası - Muhtar Hâlid Kitaphanesi. google scholar
• Safveti Ziya (1329). Hanım mektupları, İstanbul: Muhtar Hâlid Kitaphanesi. google scholar
• Safveti Ziya (1330). Kadın ruhu, İstanbul: Tanin Matbaası - Muhtar Hâlid Kitaphanesi. google scholar
• Sazyek, H. ve Sazyek, E. (2008). Yeni Türk edebiyatında önsözler: Bir 19. yüzyıl seçkisi. Ankara: Akçağ Yayınları. google scholar
• Şahabeddin Süleyman (1326). Fırtına. İstanbul: Tanin Matbaası. google scholar
• Şen, C. (2006). Fecr-i Âti edebiyatı, Ankara: Gazi Kitabevi. google scholar
• Tahsin Nahid (1326). Rûh-ı bîkayd. İstanbul: Tanin Matbaası. google scholar
• Tevfik Fikret (1316). Rübâb-ı şikeste (2.bs.). Dersaâdet: Ahmed İhsan ve Şürekâsı. google scholar
• Tevfik Fikret (1326). Rübâb-ı şikeste (3.bs.). İstanbul: Tanin Matbaası. google scholar
• Tevfik Fikret (1327). Rübâb-ı şikeste (4.bs.). İstanbul: Tanin Matbaası. google scholar
• Tevfik Fikret (1327). Haluk’un defteri. İstanbul: Tanin Matbaası. google scholar
• Uşaklıgil, H. Z. (2021). Kırk yıl (A. Uçman, Haz.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. google scholar
• Uşşakızâde H. Z. (1316). Bir yazın tarihi, Dersaâdet: Ahmed İhsan ve Şürekâsı. google scholar
• Uşşakızâde H. Z. (1316). Aşk-ı memnu, İstanbul: Âlem Matbaası - Ahmed İhsan ve Şürekâsı. google scholar
• Uşşakızâde H. Z. (1341). Aşk-ı memnu (2.bs.). İstanbul: Sabah Matbaası. google scholar
• Uşşakızâde H. Z. (1317). Solgun demet, Dersaâdet: Âlem Matbaası - Ahmed İhsan ve Şürekâsı. google scholar
• Uşşakızâde H. Z. (1317). Mai ve siyah (2.bs.). İstanbul: Âlem Matbaası - Ahmed İhsan ve Şürekâsı. google scholar
• Uşşakızâde H. Z. (1330). Mai ve siyah (3.bs.). İstanbul: Muhtar Hâlid Kitaphanesi. google scholar
• (Yalçın), H. C. (1315). Hayat-ı muhayyel. Dersaâdet: Ahmed İhsan ve Şürekâsı. google scholar
• (Yalçın), H. C. (1326). Hayat-ı muhayyel (2.bs.). Dersaâdet: İkdam Matbaası. google scholar
• (Yalçın), H. C. (1317). Hayal içinde, İstanbul: Âlem Matbaası. google scholar
• (Yalçın), H. C. (1325). Hayat-ı hakikiye sahneleri, İstanbul: Hilal Matbaası. google scholar
• (Yalçın), H. C. (1326). Kavgalarım, İstanbul: Tanin Matbaası. google scholar
• Yalçın, H. C. (1975). Edebiyat anıları (R. Mutluay, Haz.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. google scholar
• (Yalçın), H. S. (1326). Kirli çamaşırlar, İstanbul: Hilal Matbaası. google scholar
• (Yalçın), H. S. (1326). Lâne-i melâl, İstanbul: Tanin Matbaası. google scholar
• Yılmaz, B. (2015). Kitapçı Arakel’in yayın katalogları (Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. google scholar