Safiye Erol’s Kadıköy: Hybrid Combination

Yıl 2021, Cilt: 31 Sayı: 1, 463 - 480, 23.06.2021

Havva Yılmaz

Öz

In this study, Safiye Erol’s novels Kadıköyü’nün Romanı, Ülker Fırtınası, Ciğerdelen, and Dineyri Papazı are subjected to content analysis in the context of modernization, social change, and urbanization. This study also examines how Kadıköy features in these novels. Kadıköy, which remained a quiet village of Istanbul for a long time during the Ottoman Empire, became a popular summer resort in time and gained a seat in modern Turkish literature from this aspect. The neighborhood came to the forefront as a cosmopolitan, lively, and innovative space in the early Republican novels; it is emphasized that the “renewal” phenomenon, underlined in every field with the change of regime, finds its equivalent in everyday life here. Safiye Erol’s novels also strongly reflect this representation and describe the habitus of the neighborhood in the Bourdieuan sense in this period. The texts, which represent the “bright” and “playful” aspects of (Ottoman and) Turkish modernization, also refer the basic problematics of the modernization adventure and provide the reader with a holistic perspective. In her novels, the author presents an in-depth analysis, sometimes by directly addressing Kadıköy and sometimes only by determining the spatial context through Kadıköy. In this respect, this study examines the representation of Kadıköy in the general fiction and attempts to determine the general depiction of Kadıköy in Safiye Erol’s novels and analyze the parts where Kadıköy is used in the texts.

Anahtar Kelimeler

Kadıköy, Safiye Erol, Habitus, Modernization, Sayfiye (summer resort)

Safiye Erol’un Kadıköy’ü: Melez Bir Terkip

Öz

Bu çalışma, Safiye Erol’un Kadıköyü’nün Romanı, Ülker Fırtınası, Ciğerdelen ve Dineyri Papazı romanlarını, modernleşme, sosyal değişim ve şehirleşme bağlamında içerik analizine tabi tutarak, Safiye Erol romanlarında Kadıköy’ün ne şekilde yer aldığını inceliyor. Osmanlı İmparatorluğu döneminde uzun bir süre İstanbul’un sakin bir köyü olarak kalan Kadıköy, zamanla gözde bir sayfiye mekânına dönüşmüş ve modern Türk romanı literatürü içerisinde bu yönüyle yer edinmiştir. Semt, erken Cumhuriyet dönemi romanlarında çok kültürlü, canlı, yenilikçi bir mekân olarak ön plana çıkmış, rejim değişikliğiyle birlikte her alanda altı çizilen “yenilenme” olgusunun gündelik hayattaki karşılığını burada bulduğu vurgulanır olmuştur. Safiye Erol romanları da bu temsili güçlü bir şekilde yansıtmakta, söz konusu dönemde Bourdieu’cu anlamda semtin habitusunu tasvir etmektedirler. Osmanlı-Türk modernleşmesinin “aydınlık” ve “eğlenceli” veçhesini temsil eden semtin gölgede kalan yönlerine de yer veren metinler, modernleşme serüveninin temel problematiklerine temas etmekte, okuyucuya bütüncül bir perspektif sunmaktadırlar. Yazar, romanlarında bazen doğrudan Kadıköy’ü konu edinerek, bazen de sadece mekânsal bağlamı Kadıköy üzerinden belirleyerek derinlikli bir tahlil sunar. Bu minvalde, bu çalışma sözkonusu metinlerde Kadıköy’ün kullanıldığı kısımları çözümlemenin yanı sıra, romanların genel kurgusu içerisinde Kadıköy temsilini de inceleyecek ve Safiye Erol romanlarında Kadıköy’ün genel tasvirini tespit etmeye çalışacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kadıköy, Safiye Erol, Habitus, Modernleşme, Sayfiye

Kaynakça

• Alkan, Mehmet Ö. (2014) “Osmanlı’da Sayfiyenin İcadı” içinde Sayfiye-Hafiflik Hayali (Ed. Tanıl Bora). İstanbul İletişim Yayınları.
• Arlı, Alim (2015). “İstanbul’un Uzun Asrı: Dünya ve Türkiye Ölçeğinde” içinde Büyük İstanbul Tarihi Ansiklopedisi. İstanbul: Kültür A. Ş.
• Çelik, Zeynep (1986). The Remaking of Istanbul: Portrait of an Ottoman City in the Nineteenth Century. Seattle: California University Press.
• Delemen, İnci (2010). “Bizantion: Koloni-Kent-Başkent” içinde Bizantion’dan İstanbul’a Bir Başkentin 800 Yılı. İstanbul: İlke Basın Yayım.
• Erol, Kemal. (2011). “Kültür Değişmesi ve Safiye Erol’un “Kadıköyü’nün Romanı” ve “Ülker Fırtınası” Adlı Romanlarında Kuşak Çatışması” içinde Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (8/16). Sf. 387-406.
• Erol, Safiye (2000). Ülker Fırtınası. İstanbul: Kubbealtı Neşriyat.
• Erol, Safiye (2003). Ciğerdelen. İstanbul: Kubbealtı Neşriyat.
• Erol, Safiye (2005). Kadıköyü’nün Romanı. İstanbul: Kubbealtı Neşriyat.
• Erol, Safiye (2007). Dineyri Papazı. İstanbul: Kubbealtı Neşriyat.
• İleri, Selim (2002). “Safiye Erol’un Romanları” içinde Kubbealtı Akademi (31/2). Sf. 60-63.
• Karay, Refik Halid (1967). Ago Paşa’nın Hatıratı (3rd edition). Ankara: İnkilâp ve Aka Kitabevleri Koll. Şti.
• Kömürcüyan, Eremya Çelebi (1952). İstanbul Tarihi - XVII. Asırda İstanbul (Haz. Kevork Pamukciyan). İstanbul: Eren Yayıncılık.
• Kütükçü, Tamer (2014). Kadıköy’ün Kitabı. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Ortaylı, İlber (1987). İstanbul’dan Sayfalar (2. Ed.) İstanbul: Hil Yayınları. Savaş, Metin (2002). “Kadıköyü’nün Romanı” içinde Dergâh (XIII/151). Sf. 19-21.
• Uğurcan, Sema (2001). “Safiye Erol’un Romanları” içinde Kubbealtı Akademi (30/3). Sf. 34-43.
• Ünver, A. Süheyl (1944). Kadıköyüne Ünvanı Verilen Hızır Bey Çelebi: Hayatı ve Eserleri (1407-1459). İstanbul: Nümune Matbaası.
• Yılmaz, Havva (2017). Everyday Life, Status Groups and Sayfiye Culture in Kadıköy in Second Constitutional Period. Yayımlanmamış Master Tezi. İstanbul: Şehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Bölümü.