Volunteering Through Functional Approach and Role Identity Perspectives: The Case of Canakkale Onsekiz Mart University

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 2, 143 - 155

Muhammet Fatih Özkan , Tuğçe Yıldız Üzelgün , Belma Engin Güder

https://doi.org/10.47899/ijss.1792154

Öz

This study aims to examine the impact of a curriculum-based “Volunteerism Studies” course on university students’ knowledge, awareness, and motivation regarding volunteering. The research is structured within the theoretical framework of the functional approach and role theory, which provide complementary perspectives on the individual and social dimensions of volunteering. It was conducted with third-year students in the Department of International Relations at the Biga Faculty of Economics and Administrative Sciences, Çanakkale Onsekiz Mart University, using a quantitative descriptive design with pre-test (n=76) and post-test (n=75) measurements. During the semester, six separate online seminar sessions were conducted, after which students developed and implemented volunteer projects across 11 thematic areas addressing community needs. The findings indicate a noticeable increase in students’ conceptual understanding of volunteering, sense of social responsibility, and willingness to participate in community initiatives. The results suggest that applied volunteerism courses contribute significantly to strengthening civic engagement, fostering social awareness, and encouraging proactive participation in community life. While the study is limited to a single department and one academic term, it highlights the importance of integrating volunteerism-related courses into higher education curricula, enhancing partnerships between universities and civil society organizations, and conducting longitudinal and multi-disciplinary research on student volunteerism in the future.

Anahtar Kelimeler

Volunteering , Functional approach , Role identity , University students

Fonksiyonel Yaklaşım ve Rol Kimliği Perspektifinden Gönüllülük: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Örneği

Öz

Bu çalışma, üniversite müfredatına dahil edilen “Gönüllülük Çalışmaları” dersinin öğrencilerin gönüllülüğe ilişkin bilgi, farkındalık ve motivasyon düzeylerindeki değişimi incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırma, gönüllülüğün bireysel ve toplumsal yönlerini açıklamada birbirini tamamlayan fonksiyonel yaklaşım ve rol kuramı çerçevesinde yapılandırılmıştır. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Biga İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü’nde yürütülen çalışma, üçüncü sınıf öğrencileriyle ön test (n=76) ve son test (n=75) içeren nicel betimsel bir desen üzerinden gerçekleştirilmiştir. Ders sürecinde altı ayrı çevrimiçi seminer düzenlenmiş, ardından öğrenciler 11 farklı tema altında toplumsal ihtiyaçlara yönelik gönüllülük projeleri geliştirmiş ve uygulamıştır. Bulgular, öğrencilerin gönüllülük kavramına dair bilgi düzeylerinde belirgin artış, toplumsal sorumluluk ve dayanışma algılarında güçlenme ve gönüllü faaliyetlere yönelik isteklilikte yükselme olduğunu göstermektedir. Araştırma sonuçları, uygulamalı gönüllülük derslerinin genç bireylerin toplumla bağ kurma süreçlerini desteklediğini ve katılımcı vatandaşlık bilincine katkı sunduğunu ortaya koymaktadır. Çalışma, kapsam ve süre açısından sınırlı olmakla birlikte, üniversitelerde gönüllülük temelli derslerin yaygınlaştırılması, yerel kurum ve sivil toplum kuruluşlarıyla iş birliği mekanizmalarının güçlendirilmesi ve benzer araştırmaların farklı disiplinlerde uzunlamasına tasarımlarla sürdürülmesi gerektiğini vurgulamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Gönüllülük , Fonksiyonel yaklaşım , Rol kimliği , Üniversite öğrencileri

Kaynakça

• Açar, F., & Özcan, M. (2022). Gönüllülük motivasyonları ile sosyal girişimcilik eğilimleri arasındaki ilişki: Kanonik korelasyon analizi. Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 45-67.
• Afşar, B. (2019). Gönüllülük olgusunun sosyolojik teorilerle açıklanması: İşlevselcilik, rasyonel tercih ve sosyal sermaye yaklaşımları. Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, 30(1), 78-102.
• Aslan, H. (2023). Gönüllülük teorileri ve uygulamaları üzerine bir değerlendirme. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 41(2), 112-136.
• Astin, A. W., & Sax, L. J. (1998). How undergraduates are affected by service participation. Journal of College Student Development, 39(3), 251-263.
• Çakı, B. (2014). Türkiye’de gönüllülük araştırmalarında eksik bırakılan boyutlar: Kayıt-dışı gönüllülük üzerine bir değerlendirme. Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, 25(1), 33-56.
• Çelik, Y. (2020). Gönüllülük, katılım ve yönetim kültürü ilişkisi: Türkiye üzerine bir değerlendirme. İdari Bilimler Dergisi, 12(2), 98-124.
• Charities Aid Foundation (2024). World Giving Index 2024. https://www.cafonline.org/docs/default-source/inside-giving/wgi/wgi_2024_report.pdf adresinden alındı.
• Clary, E. G., & Snyder, M. (1999). The motivations to volunteer: Theoretical and practical considerations. Current Directions in Psychological Science, 8(5), 156-159.
• Clary, E. G., Snyder, M., Ridge, R., Copeland, J., Stukas, A. A., & Haugen, J. (1998). Understanding and assessing the motivations of volunteers: A functional approach. Journal of Personality and Social Psychology, 74(6), 1516-1530.
• Dekker, P., & Halman, L. (2003). Volunteering and values: An introduction. In P. Dekker & L. Halman (Ed.), The Value of Volunteering: Cross-Cultural Perspectives (pp. 1-18). New York, USA: Springer.
• Doğrul, M. (2019). Gönüllülük niyetinin yaşam tatmini üzerindeki etkisi: Üniversite öğrencileri üzerine bir araştırma. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 27(3), 354-375.
• Finkelstein, M. A., Penner, L. A., & Brannick, M. T. (2005). Motives, role identity, and prosocial personality as predictors of volunteerism. Personality and Social Psychology Bulletin, 31(1), 403-414.
• GSB (2019). 2019 Gönüllülük Yılı Stratejisi. https://images.gonulluyuzbiz.gov.tr/get-file/59fcb39438064067851067961643117d.pdf adresinden alındı.
• GSB & YÖK. (2019). GSB-YÖK İş Birliği Protokolü. https://gsb.gov.tr/dist/mevzuatdosyalar/tc-genclik-ve-spor-bakanligi-ile-yuksekogretim-kurulu-baskanligi-arasinda-isbirligi-protokolu.pdf adresinden alındı.
• Grönlund, H. (2011). Identity and volunteering intertwined: Reflections on the values of young volunteers in Finland. Voluntas, 22(4), 852-874.
• Kesgin, B. (2016). Türkiye’de gönüllülük çalışmaları ve alternatif yaklaşımlar. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 19(2), 105-126
• Marta, E., & Pozzi, M. (2008). Young people and volunteerism: A model of sustained volunteerism during the transition to adulthood. Journal of Adult Development, 15(1), 35-46.
• Piliavin, J. A., Grube, J. A., & Callero, P. L. (2002). Role as resource for action in public service. Journal of Social Issues, 58(3), 469-485.
• Penner, L. A. (2002). Dispositional and organizational influences on sustained volunteerism: An interactionist perspective. Journal of Social Issues, 58(3), 447-467.
• Yılmaz, T., Kişioğlu, H., & Sözcan, Z. (2020). Uluslararası gönüllülük araştırmaları: ABD ve Türkiye özelinde panoramik bir bakış. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(4), 587-598