Turkish Words Adopted by The Iraqi Arabic and Which Changed Meaning

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 1, 167 - 182, 15.06.2020

Nur Özbek , Abdullah Hacıbekiroğlu

https://doi.org/10.46595/jad.721337

Cited By: 1

Öz

Throughout the history, through direct or indirect interactions and through different cultures coming together, interactions between languages also have come into existence. For centuries, the Turkish language has been influenced by and has influenced many other languages. One of the most interactive languages with Turkish is Arabic. Through their common Islamic culture, Turkish and Arabic people have many deep historical and sociocultural connections. With the Turks’ conversion to Islam the mutual influence between Arabic and Turkish became inevitable with many words getting exchanged. For the most part, the Turkish language has been deeply influenced by the Arabic language and many words have been adopted from it. Although the influence wasn’t as much vice-versa, the Arabic language has also gained many new elements from the Turkish language. Many words adopted by the Iraqi Arabic language from the Turkish language are used with their original Turkish meaning, but some adopted words have changed their meaning over time. Although adopted from the Turkish language, not all adopted words have a Turkish origin. Having a foreign origin within Turkish itself, these words became widespread through the Turkish language and were then adopted by the Iraqi Arabic language from the Turkish language. Such words have been also included in this study. In this article, we have inspected words in the Iraqi Arabic which were adopted from the Turkish language and which have changed their original meaning. Words which have fallen into disuse over time have been left out of the scope of this study.

Anahtar Kelimeler

Arabic, Changing Meaning, Interaction Between Languages, Iraqi Arabic, Turkish

Irak Arapçasına Geçen ve Anlam Kaymasına Uğrayan Bazı Türkçe Kelimeler

Öz

Tarih boyunca halklar arasında doğrudan veya dolaylı olarak yaşanan iletişimler ve farklı kültürlerin bir araya gelmesi, dil açısından da etkileşimlerin görülmesine yol açmıştır. Türkçe de asırlar boyunca hem birçok dili etkilemiş hem de onlardan etkilenmiştir. Türkçenin en fazla etkileşim içerisinde bulunduğu dillerden biri de Arapçadır. Türkler ve Araplar ortak İslami kültüre dayalı tarihsel ve sosyokültürel anlamda derin bağlara sahiptir. Türklerin de Müslümanlığı kabul etmeleriyle birlikte bu iki dil arasındaki etkileşim kaçınılmaz hale gelmiş, birçok alanda kelime alış-verişi olmuştur. Özellikle Türkçe, Arapçanın çok etkisinde kalmış ve Arap dilinden birçok kelimeyi kendi diline aktarmıştır. Bununla beraber Arapçanın Türkçeye etkisi kadar olmasa da Türkçe de Arapçayı etkilemiş ve bu dile birçok unsur kazandırmıştır. Türkçeden Irak Arapçasına geçen kelimelerin çoğu Türkçedeki anlamıyla kullanılır, fakat kelimelerin bir kısmı zamanla anlam değişikliğine uğramıştır. Öte yandan Türkçeden Irak Arapçasına geçen kelimelerin bazıları Türkçe asıllı değildir. Bu kelimelerin bir kısmı başka dillerden Türkçeye girmiş, zamanla Türk dilinde yaygın bir kullanım sahası elde etmiş, daha sonra Türkçe vasıtasıyla Arapçaya geçmiştir. Dolayısıyla bu çalışmamızda ele aldığımız kelimelerin arasında bu tür kelimelere yer verilmiştir. Bu makalede; Irak Arapçasındaki anlam değişikliğine uğrayan Türkçe kelimeleri incelemeye çalıştık. Zamanla tedavülden kalkan kelimeler ise çalışmamızın kapsamı dışında bırakılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Arapça, Irak Arapçası, Türkçe, Anlam Kayması, Dil Etkileşimi

Kaynakça

• Akalın, Şükrü Haluk vd.. Türkçe Sözlük. Ankara: TDK, 2011.
• Akreş, Hasan. el- Hudur et-Türkî fî’l-Lehceti’l-‘Irâḵiyye. Bağdat: Daru’ş-Şuûn es-Sakafiyye el- ‘Âmme, 1. Basım, 2018.
• Akreş, Hasan. “el- Hudur et-Türkî fî’l-Luğatil- ‘Arabiyyetil’mektube”. The Islamic University College Journal 2/41 (1997), 17-29.
• Alp, Musa. “Kelimelerin Göçü: Türkçe Nisbet Eki “-Ci’ nin” Şam Bölgesi (Suriye, Ürdün, Filistin Ve Lübnan)” Arap Halk Ağzında Kullanımı Hakkında Bir Araştırma” 7/1 (Haziran 2007).
• Aslan, Hussein Abbas Ali Muhammed. Kraliyet Devrinde Irak’ın Etnik Yapısı ve Siyasi Oluşumlar. Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2009.
• Aydın, Mustafa. “Arap Dili”. Eğitim Fakültesi Dergisi 4/1 (2018) 1-18.
• Aytaç, Bedrettin. Arap Lehçelerindeki Türkçe Kelimeler. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, 1994.
• Bek, Ahmed ‘Isa. el-Muhkem fî Usul’il-Kelimâti’l -Âmiyye. Mısır: Matba‘atu Mustafa el Babi el Halebi, 1. Basım, 1939.
• Çetin, Nihad M.. “Dil”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 3/276-309. İstanbul: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi, 1991.
• ed-Dâkuki, İbrâhim. “Kültür ve Medeniyet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 19/103-108. İstanbul: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi, 1999.
• el-Lubnani, Tobya el-Halebi. Kitabu Tefsir el-Elfazu ed-Dahile fi’l-Luğati’l-‘Arabiyye ma‘a Zikri asliha bi Hurufihi. Mısır: Mektebetu’l-‘Arab, 2. Basım 1932.
• Halîl, İmâdüddin. “Tarih”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 19/87-91. İstanbul: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi, 1999.
• Hasan, Leys Ra’uuf. el-Mu‘cem li’l-Kelimâti ve’l-Mustalahâti’l-‘Irâḵiyye. Dubai, 2013.
• Kaddur, Ahmet Muhammed. “Arap Dili ve Dil Fikri”. çev. Selahattin Bayram. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi The Journal of International Social Research Volume 3/10 (2010), 369-375. http://www.sosyalarastirmalar.com/cilt3/sayi10pdf/kaddur_bayramselahattin.pdf
• Karaağaç, Günay. Türkçe Verintiler Sözlüğü. Ankara: TDK., 1. Basım, 2008.
• Karaalp, Haydar. “Farklı etnik, dini ve mezhebi bileşenlerin mozaiği: Irak”. Anadolu Ajansı Erişim 26 Mart 2020. https://www.aa.com.tr/tr/dunya/farkli-etnik-dini-ve-mezhebi-bilesenlerin-mozaigi-irak-/1641558
• Kaysi, Mecid Muhammed Ali el-Mevsu‘atu’l-Lugati’l-‘Âmmiyye el-Bağdâdiyye. Amman: Dar’u’l-Edîb, 1. Basım, 2013.
• Kılıç, Koray. “Irak Cumhuriyeti Kimlik Sorunu (Etnik ve Dini Gruplar)”. Academia Erişim 9 Nisan 2020. https://www.academia.edu/38168964/IRAK_CUMHUR%C4%B0YET%C4%B0_ETN%C4%B0K_VE_D%C4%B0N%C4%B0_GRUPLAR
• Kuş, Bahri – Akdağ, Soner. " Bazı Arap Lehçelerinde Kullanılan Türkçe Sonekler Üzerine Yeni Bir İnceleme”. Turkish Studies- International Periodical For The Languages 7/1 (2010), 1567-1582. http://turkishstudies.net/turkishstudies?mod=makale_tr_ozet&makale_id=15279
• Matar vd., Selim. “Luğatu’l-‘İraki ve’l-‘Alemi”. Mevsuat’l-luğat’l-‘İrakiyye. Beyrut: Daru’l-Kelimetu’l-Hurre, 1. Basım, 2009.
• Eliçalışkan, Murat. “Irak”, coğrafya. Erişim 3 Nisan 2020. http://www.cografya.gen.tr/siyasi/devletler/irak.htm
• el ‘Amiri, Şakir - Diğmi, Ali. “Ennamt el Cenubi fil’lehceti’l-İrakiyye: Tarih ve Tatavvur”. el Cem‘iye el-‘İlmiyye el İraniyye lil’luğati’l ‘Arabiyye ve Adabuha 8 (2007).41-62.
• Özeren, Mehmet. “Türkiye Türkçesi ağızlarındaki Rusça sözcükler”. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 9/3 (2014), 1093-1120. https://www.academia.edu/31529731/T%C3%9CRK%C4%B0YE_T%C3%9CRK%C3%87ES%C4%B0_A%C4%9EIZLARINDAK%C4%B0_RUS%C3%87A_S%C3%96ZC%C3%9CKLER_RUSSIAN_WORDS_IN_TURKISH_DIALECTS
• Özey, Ramazan. Dünya Denkleminde Ortadoğu Coğrafyası “Ülkeler-İnsanlar-Sorunlar”. İstanbul: Aktif, 3. Basım, 2004.
• Özkan, Nevzat. “Irak Türk Edebi Dilinin Tarih Gelişimi”. International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 4/8 (2009), 89-107.
• Tellioğlu, Ömer. “Irak Tarihine Genel Bir Bakış”. gercekhayat. Erişim 5 Nisan 2020. http://www.gercekhayat.com.tr/kapak/irak-tarihine-genel-bir-bakis/
• Tüccar, Zülfikar. “Dahîl”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 8/412-413. İstanbul: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi, 1993.
• Yahya, Şamil Fahri. Arapçanın Muhtelif Lehçelerinde Türkçe Unsurlar. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Doktora Tezi, 1984.
• Yıldız, Murat. “Standart ve Yerel Arapçanın Tarihsel ve Filolojik Sınırları”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 10/3 (2010), 23-41.
• Yılmaz, Sait. Irak Dosyası. İstanbul: Kum Saati Yay., 1. Basım, 2011.