Hava Savunma Sanayii Alt Yüklenici Seçiminde Bulanık Mantık Altında Çok Kriterli Karar Verme Ve Hedef Programlama Yöntemlerinin Kullanılması

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 1, 10 - 30, 26.06.2018

Yunus Aydın Tamer Eren

https://doi.org/10.30518/jav.424231

Cited By: 5

Öz

Tedarikçi seçimi ve
değerlendirmesi tartışmasız bir organizasyonun başarısı için en kritik
fonksiyonlardan biridir. Tedarikçi seçimlerini doğru yapan işletmeler pek çok
alanda tasarruf sağlayıp, pazarda rekabet avantajı da elde etmektedirler. Doğru
tedarikçi seçimi farklı firmalar için farklı anlamlar ifade edebilmekte, seçim
yaparken kimi zaman sadece tek bir amaca yoğunlaşan işletmeler kimi zaman da
birden çok amacı aynı anda eniyilemek istemektedirler. Bu çalışma, savunma
sektöründe etkili tedarikçi seçimi ve sipariş verme süreçlerini mümkün kılan
karar desteği için melez bir değerlendirme yaklaşımını sunmaktadır. Çalışmadaki
entegre değerlendirme yöntemi bulanık AHP ve hedef programlama yaklaşımlarından
oluşan iki aşamayı içermektedir. Tedarikçi değerlendirmesi ve seçimi hem nitel
hem de nicel faktörleri içeren çok kriterli bir karar problemidir. Bundan
dolayı çalışmada kalite, maliyet, tedarik süresi, insan gücü ve teknoloji
kriterlerinin ağırlıklarını değerlendirmek için ilk olarak bulanık AHP yöntemi
altında üçgen bulanık sayılarla ifade edilen dilsel değişkenler belirlenir.
Daha sonra, bulanık küme teorisine dayalı bir hiyerarşi model kurularak
ağırlıklar hesaplanmış olur. İkinci kısımda yani sırlamanın belirlenmesinde
ise, kapasite kısıtı, üretim maliyet kısıtı, kaynağında kalite kontrol kısıtı,
teslim süresi kısıtı, fire oranı kısıtı ve bulanık AHP öncelikleri
kısıtlamaları ile oluşturulmuş bir hedef programlama modeli oluşturulur.
Bulanık AHP’de elde edilen ağırlıklar hedef programlamada kısıt ve hedef olarak
iki ayrı şekilde çözümlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Savunma Sanayi, Tedarikçi Seçimi Problemi, Bulanık AHP, Bulanık TOPSIS, Hedef Programlama

Kaynakça

• [1] Çakın E, Özdemir, A. “Tedarikçi seçim kararında ANP ve ELECTRE yöntemlerinin kullanılması ve bir uygulama.” Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi., 15(2), 339-364, 2013.
• [2] Toksarı M, Toksarı MD. “Bulanık AHP yaklaşımı kullanılarak hedef pazarın belirlenmesi.” ODTÜ Geliştirme Dergisi., 38: 5170, 2011.
• [3] Schniederjans MJ, Hoffman, JJ, Sirmans GS. “Using Goal Programming and the Analytic Hierarchy Process in House Selection.” Journal of Real Estate Finance and Economics., 11(2), 167-176, 1995.
• [4] Ghodsypour SH, O’Brien C. “A decision support system for supplier selection using an integrated analytic hierarchy process and linear programming.” Int. J. Production Economics., 56-57: 199-212, 1998.
• [5] Badri AM. “Combining the analytic hierarchy process and goal programming for global facility location-allocation problem.” Int. J. Production Economics., 62: 237-248, 1999.
• [6] Dağdeviren M, Eren T. “Tedarikçi Firma Seçiminde Analitik Hiyerarşi Prosesi ve 0-1 Hedef Programlama Yöntemlerinin Kullanılması.” Gazi Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi., 16(2), 41-52, 2001.
• [7] Kağnıcıoğlu CH. “Hedef programlama ve bulanık hedef programlama arasındaki ilişki.” Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi., 7(2), 17-38, 2006.
• [8] Reddy AR, Naidu MM, Govindarajulu P. An “Integrated approach of Analytical Hierarchy Process Model and Goal Model (AHP-GP Model) for Selection of Software Architecture.” International Journal of Computer Science and Network Security., 7(10), 108-117, 2007.
• [9] Öztürk A, Ertuğrul İ, Karakaşoğlu N. “Nakliye firması seçiminde Bulanık AHP ve Bulanık TOPSIS yöntemlerinin karşılaştırılması.” Marmara Üniversitesi İ.İ.B.İ.F. Dergisi., 25(2), 785-824, 2008.
• [10] Girginer N, Kaygısız Z. “İstatistiksel yazılım seçiminde Analitik Hiyerarşi Süreci ve 0-1 Hedef Programlama yöntemlerinin birlikte kullanımı.” Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi., 10(1), 211-233, 2009.
• [11] Aktepe A, Ersöz S. A Fuzzy “Analytic Hierarchy Process Model for Supplier Selection and A Case Study.” International Journal of Research and Development., 3(1), 33-37, 2011.
• [12] Kazançoğlu Y, Ada E. “Perakende sektöründe tedarikçi seçiminin Bulanık AHP ile gerçekleştirilmesi.” Savunma Bilimleri Dergisi., Kabul Tarihi:08.04.2010.
• [13] Karpak B, Kasuganti RR, Kumcu E. “Multi-Objective Decision-Making in Supplier Selection: An Application of Visual Interactive Goal Programming.” The Journal of Applied Business Research, 15(2), 57-71, 2011.
• [14] Junior RLF, Osiro L, Carpinetti LCR. “A comparison between Fuzzy AHP and Fuzzy TOPSIS methods to supplier selection.” Applied Soft Computing., 21: 194–209, 2014.
• [15] Karimi H, Rezaeinia A. “Supplier selection using revised multi-segment goal programming model.” Int J Adv Manuf Technol. 70: 1227–1234, 2014.
• [16] Kannan, D, Jabbour, ABLDS, Jabbour. CJC. “Selecting Green Suppliers Based on GSCM Practices: Using Fuzzy TOPSIS Applied to A Brazilian Electronics Company.” European Journ All of Operational Research, 233 (2): 432–447, 2014.
• [17] Özder EH, Eren T, Çetin SÖ. “Supllier selecion with TOPSIS and Goal Programming methods: A case study.” Journal of Trends in the Development of Machinery and Associated Technology., 19(1), 109-112, 2015.
• [18] Kar, AK. A Hybrid Group Decision Support “System for Supplier Selection Using Analytic Hierarchy Process, Fuzzy Set Theory and Neural Network.” Journal of Computational Science, 6: 23–33, 2015.
• [19] Jadidi O, Cavalieri S, Zolfaghari S. “An improved multi-choice goal programming approach for supplier selection problems.” Applied Mathematical Modelling. 39: 4213–4222, 2015.
• [20] Sivrikaya BT, Kaya A, Dursun E, Çebi F. Fuzzy “AHP-Goal Programming approach for a supplier selection problem.” Research in Logistics & Production., 5(3), 271-285, 2015.
• [21] Galankashi, MR, Helmi, SA. Hashemzahi, P., “Supplier Selection in Automobile Industry: A Mixed Balanced Scorecard–Fuzzy AHP Approach.” Alexandria Engineering Journal, 55 (1): 93–100, 2016.
• [22] Özder EH, Eren T. “Çok ölçütlü karar verme yöntemi ve hedef programlama teknikleri ile tedarikçi seçimi.” Selçuk Üniversitesi Mühendislik Bilim ve Teknoloji Dergisi., 4(3), 196-207, 2016.
• [23] Tavana, M, Fallahpour, A, Caprio DD, Artega, FJS. “A Hybrid Intelligent Fuzzy Predictive Model with Simulation for Supplier Evaluation and Selection.” Expert Systems with Applications, 61: 129–144, 2016.
• [24] Aydın, Y, Eren, T. “Savunma Sanayii Alt Yüklenici Seçiminde Bulanık Mantık Altında Çok Kriterli Karar Verme ve Hedef Programlama Yöntemlerinin Kullanılması.” 37. Yöneylem Araştırması Ve Endüstri Mühendisliği Ulusal Kongresi, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul, 87, 2017a.
• [25] Aydın, Y, Eren, T. “Savunma Sanayinde Füze Sistemleri İçin Kullanılan Titanyum Ham Malzemeye Sahip Kritik Ürünlerin Üretimi İçin Bulanık AHP-TOPSIS Algoritmaları İle Tedarikçi Seçimi.” 2. Uluslararası Savunma Sanayi Sempozyumu, Kırıkkale Üniversitesi, Kırıkkale 816-825, 2017b.
• [26] Aydın, Y, Eren, T. “Savunma Sanayinde Stratejik Ürün İçin Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri İle Tedarikçi Seçimi.” Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühndislik Bilimleri Dergisi, (Basımda), 2018.
• [27] Beil RD. Wiley Encyclopedia of Operations Research and Management Science, 2009.
• [28] Vonderembse MA, Tracey M. “The Impact of Supplier Selection Criteria and Supplier Involvement on Manufacturing Performance.” Journal of Supply Chain Management., 35(3), 33–39, 1999.
• [29] Masson RJ. “User-vendor relationship in the scottish electrnics industry.” Internatioanl journal of quality & reliability management., 3(2), 31-40, 1986.
• [30] Bhutta KS, Huq F. “Supplier selection problem: a comparison of the total cost of ownership and analytic hierarchy process approaches.” An International Journal., 7(3), 126-135, 2002.
• [31] http://tusside.tubitak.gov.tr/tr/yontemlerimiz/Cok-Kriterli-Karar-Verme-Teknikleri, erişim tarihi: 13.05.2017)
• [32] Akman G, Atakan A. “Tedarik zinciri yönetiminde bulanık AHP yöntemi kullanılarak tedarikçilerin performansının ölçülmesi: Otomotiv yan sanayiinde bir uygulama.” İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi., 9: 23-46,2006.
• [33] Dağdeviren M. “Performans değerlendirme sürecinin Bulanık AHP ile bütünleşik modellenmesi.” Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi Sigma., 25(3), 268-282, 2007.
• [34] Zadeh L A. “Fuzzy sets.” Information and control., 8(3), 338-353, 1965.
• [35] Buckley JJ. “Fuzzy hierarchical analysis.” Fuzzy Sets and Systems., 17(3), 233-247, 1985
• [36] Özbek A. “Tedarikçi seçiminde çok kriterli karar verme yöntemlerinin kullanılması.” Gümüşhane Üniversitesi sosyal bilimler elektronik dergisi., 11: 69-99, 2014.
• [37] Chang DY. “Applications of the extent analysis method of fuzzy AHP.” European Journal of Operational Research., 95: 649-655, 1996.
• [38] Charnes A, Cooper WW, Ferguson R. “Optimal Estimation of Executive Compensation by Linear Programming.” Management Science., 1: 138-151, 1955.
• [39] Charnes A, Cooper WW. “Goal programming and multiple objective optimizations.” European Journal of Operational Research., 1(1), 39-54, 1977.