Türev Piyasa Araçlarının Türk Bankacılık Sektöründe Riske Olan Etkileri

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 1, 130 - 157, 30.09.2017

Neslişah Şirvan Özge Sezgin Alp

Öz

Her geçen gün
teknolojinin ve finans sektörünün gelişme göstermesi sonucunda finans dünyası
globalleşmiş, globalleşen dünyada yatırımcılar ve bankalar için risk eskisinden
daha büyük önem arz etmeye başlamıştır. Özellikle globalleşmenin doğurduğu
döviz kuru ve faiz riskinin kontrol edilebilmesi amacı ile bazı finansal
enstrümanlar hayatımıza girmiş ve kullanımları yaygınlaşmaya başlamıştır.
Bunlardan türev piyasa araçları olan forward, future, opsiyon, swap ve diğer
türev piyasa araçları söz konusu risklerden korunmak, spekülasyon ve yeterince
gelişmemiş piyasalarda zaman zaman da arbitraj amacı ile kullanılmaya
başlanmıştır. Kurumların ve yatırımcıların bu araçların kullanımı ile geleceğe
yönelik belirsizliklerini minimize etmesi, türev piyasa araçlarına olan ilgiyi
gerek dünya çapında gerek ülkemizde her geçen gün arttırmaktadır.

Bu çalışmanın amacı;
2007-2015 yılları arasında ülkemizdeki finans sektörünün en büyük kurumları
olarak görülen bankaların, gün geçtikçe artan türev piyasa araçlarının
kullanımlarını analiz etmek ve bankacılık sektöründe riske etkilerini
ölçmektir. Elde edilen analiz sonuçları, değişkenlerin birim kök içermesi ve
eşbütünleşik sonuçlar vermemesi nedeni ile kredi riski, piyasa riski ve sermaye
yeterlilik rasyosu ile türev araçların yeterli düzeyde ilişki içermediğini
göstermiştir. 

Anahtar Kelimeler

Türev Piyasa Araçları, Risk

Kaynakça

• Alpay, İ. O. (2013). Ekonometrik bir yöntem olarak panel veri analizi yöntemi ve bir uygulama. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi. İzmir.
• Anbar, A. ve Alper D. (Nisan 2011). Bankaların türev ürün kullanım yoğunluğunu etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Muhasebe Finansman Dergisi.
• Aslan, N. Yıldırım, K. (Temmuz 2016). Türk bankacılık sektöründe türev ürün ve para swapı kullandırma süreci ve uygunluk testi: OÜSOBİAB: 291 – 306.
• Baltagi, B.H. (2005). Econometric analysis of panel data. Third edition. Chichester: Wiley.
• Baltagi, B.H. ve KAO. (2000) Nonstationary panels, cointegration in panels and dynamic panels: a survey, center for policy research working papers 16. Center for Policy Research. Maxwell School. Syracuse University.
• Barbieri, L. (2007). Panel cointegration tests: a review, quaderni del dipartimento di scienze economiche e sociali, serie rossa: n.44. Università Cattolica del Sacro Cuore. Piacenza.
• Brewer Jr. E., LEE ve C.F. (1986). How the market judges bank risk economic perspectives. Federal Reserve Bank of Chicago: 25-31.
• Chang, Y.T. (2004). East asian banking restructuring: regulation and ındustry policy. Working Paper. University of East Anglia: 1-34.
• Choi, I. (2001). Unit root tests for panel data. Journal of International Money and Finance. 20: 249-272.
• Crawford, L.E., Wilson, A.C. ve Bryan B.J. (1997). Using and accounting for derivatives: an ınternational concern, ınternational accounting. Auditing & Taxation: 6(1), pp. 111-121.
• DarnelL ve Adrian A. (1994). A dictionary of econometrics. Edward Elgar Publishing. England.
• Elyasiani, E. ve Mansur, I. (2005). The association between market and exchange rate risks and accounting variables: a garch model of the japanese banking ınstitutions. Review of Quantitative Finance and Accounting: 25, 183-206.
• Göral, F. (2015). Doğal gaz fiyatlarını etkileyen faktörler: panel veri analizi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı. Doktora Tezi. Ankara.
• Hausman, J.A. (1978). Specification test in econometrics. Econometrica 46(6): 1251-1271.
• Hitz, J.M. (2007). The decision usefulness of fair value accounting – a theoretical perspective. European Accounting Review Vol. 16, No. 2: 323–362.
• Hsiao ve Cheng (2002). Analysis of panel data. West Nyack. Ny. USA: Cambridge University Pres.
• Hurlin, C. ve Mignon, V. (2006). Second generation unit root tests manuscript. THEMA-CNRS. University of Paris X.
• İnal, A. (2009). Durağan olmayan paneller ve bir uygulama. T.C. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Ekonometri Anabilim Dalı. Yüksek Lisans Tezi. Adana.
• Jahankhani, A., Lynge Jr. ve M.J. (1980). Commercial bank financial policies and their ımpact on market-determined measures of risk. Journal of Bank Research 11: 169-178.
• Keffala, M.R. ve Peretti, C. (2013). Effect of use derivative ınstruments on accounting risk: evidence from banks in emerging and recently developed countries. SAF. EA2429 ISFA School: 1529 -7373 / 2013. France.
• Kornel, T. (2014). The effect of derivative financial ınstruments on bank risks, relevance and faitful representation: evidence from banks in hungary, department of finance and controlling. Faculty of Economics and Business Administration. University of Debrecen: 698 – 706. Debrecen. Hungary.
• Lee, C. F. ve Brewer, E. (1985). The association between bank stock market based risk measures and the financial characteristics of the firm: a pooled cross-section time series approach. ın: proceedings of a conference on bank structure and competition. Federal Reserve Bank of Chicago: 285-315.
• Levin, A. ve Lin C.F. (1992). Unit root tests in panel data: asymptotic and finitesample properties. Discussion paper: 92-93. University of California at San Diego.
• Levin, A., Lin C.F. ve Chu C.S.J. (2002). Asymptotic and finitesample properties. Journal of Econometrics: 108, 1-24.
• Maddala, G.S. ve Wu, S. (1999). A comparative study of unit root tests with panel data and a new simple test. Oxford Bulletin of Economics and Statistics. Special issue: 631-652.
• Mansur, I., Zangeneh, H. ve Zitz, M.S. (1993). The association between banks’ performance ratios and market-determined measures of risk. Applied Economics 25: 1503-1510.
• Moon, H.R. ve Perron B. (2004). Asymptotic local power of pooled t-ratio tests for unit roots in panels with fixed effects. University of Montreal. Mimeo.
• Pedroni, P. (1999). Critical values for cointegration tests in heterogeneous panels with multiple regressors. Oxford Bulletin of Economics and Statistics 61: 653–670.
• Pedroni, P. (2004). Panel cointegration, asymptotic and finite sample properties of pooled time series tests with an application to the ppp hypothesis. Econometric Theory 20: 597–625.
• Peseran, H.M. (2003). A simple panel unit root test in the presence of cross section dependence. University of Southern California. Mimeo.
• Peseran, H.M. (2007). A simple panel unit root test in the presence of cross-section dependence. Journal of Applied Econometrics 22: 265–312. Wiley InterScience.
• Quah, D. (1994). Exploiting cross-section variation for unit root inference in dynamic data. Economics Letters 44: 9-19.
• Reinstein, A. ve Lander, G.H. (2000). Are the new rules relating to disclosures of derivative financial instruments workable?. International Advances in Economic Research February Vol. 6 Issue 1: 95-99.
• Sayyan, H. (2000). Dinamik panel veri modelleri ve oecd ülkeleri para talebi uygulaması. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Doktora Tezi. İstanbul.
• Şimşek, K.Ç. (2015). Türk bankacılık sektörü kur riski yönetiminde türev ürünler: döviz swap işlemleri ile makroekonomik faktörler arasındaki ilişki. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi 50(2): 72-101.
• Tanrıöven, C. ve Yenice, S. (2014). Bankaların türev araç kullanımlarının risklilik ve karlılık üzerine etkisi – Türkiye örneği. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 16/3: 25 – 46. Ankara.
• Tarı, R. (2005). Ekonometri. Kocaeli Üniversitesi. Yayın No:172, Kocaeli.
• Wilson, A. C. ve Smith, G. R. (1997). Proposed accounting for derivatives: does it address the concerns of current accounting?. Accounting Horizons Vol. 11. No. 3: 69-78
• Winkelmann, R. (2008). Econometric analysis of count data. Springer Verlag Berlin Heidelberg. Switzerland.