DIŞ TİCARETTE YOĞUNLAŞMA: TÜRKİYE’DEN DENİZLİ İLİ ÖRNEĞİ

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 4, 236 - 247, 30.12.2019

Aysun Karadayi

Öz

Amaç- Bu çalışmada 2012-2016 dönemi için Denizli, Güney Ege (TR32) Bölgesi ve Türkiye bazında dış ticaret verileri incelenmiştir ve il, bölge ve ülke düzeyinde karşılaştırma yöntemi ile değerlendirmeler yapılmıştır.
Yöntem- Denizli ve Güney Ege Bölgesi için ihracat ve ithalat yoğunlaşma oranları hesaplanarak pazar ve sektörel yoğunlaşma durumları değerlendirilmiştir. Ayrıca Denizli için ihracat ve ithalat yoğunlaşma katsayıları hesaplanarak il dış ticaretinde öne çıkan sektörler tespit edilmiştir.
Bulgular- Ulaşılan sonuçlar incelenen dönemde dalgalanmalar olsa da Denizli’nin ve Güney Ege Bölgesi’nin belli bir dış ticaret eğilimine sahip olduğunu ve dış ticarette sektörel yoğunlaşmanın pazar yoğunlaşmasından daha yüksek olduğunu göstermiştir. Denizli ili için hesaplanan yoğunlaşma katsayıları, il ihracatında öne çıkan sektörlerin Tekstil Ürünleri, B.Y.S. Elektrikli Makine ve Cihazlar, Metalik Olmayan Diğer Mineral Ürünler, Metal Eşya Sanayi, Taşocakçılığı ve Diğer Madencilik, Giyim Eşyası ve Ana Metal Sanayi olduğunu; il ithalatında öne çıkan sektörlerin ise Ana Metal Sanayi, Tekstil Ürünleri, Kâğıt ve Kâğıt Ürünleri, Ağaç ve Mantar Ürünleri, Tarım ve Hayvancılık olduğunu göstermiştir.
Sonuç- Sektörel yoğunlaşma eğer yoğunlaşılan sektörlerde gerçek bir uzmanlaşma olmasından ve bu sayede yüksek katma değerli üretim yapılmasından kaynaklanıyorsa olumsuz bir durum olarak değerlendirilmeyebilir. İlin üretim ve ihracat stratejisi belli sektörlerde katma değer artışı sağlanması üzerine kurulabileceği gibi üretim ve ihracatta sektör ve ürün çeşitliliğinin artırılması üzerine de kurulabilir.

Anahtar Kelimeler

Denizli, yoğunlaşma oranı, yoğunlaşma katsayısı, pazar yoğunlaşması, sektörel yoğunlaşma

FOREIGN TRADE CONCENTRATION: THE CASE OF DENIZLI PROVINCE IN TURKEY

Öz

Purpose- In this study, for the period 2012-2016, foreign trade data on Denizli, South Aegean (TR32) Region and Turkey basis were examined and provincial, regional and country-level evaluations were carried out by the comparison method.
Methodology- The export and import concentration ratios for Denizli and South Aegean Region were calculated and subsequently market and sectoral concentration conditions on the provincial and regional level were evaluated. In addition, export and import concentration coefficients for Denizli were calculated and the sectors that are prominent in provincial foreign trade were determined.
Findings- The results showed that even though fluctuations in the period examined, Denizli and South Aegean Region have a certain foreign trade trend and that the sectoral concentration in the foreign trade of Denizli is higher than the market concentration of it. Concentration coefficients calculated for Denizli province demonstrated that Textile Products, N.E.C. Electrical Machines and Devices, Other Non-Metallic Mineral Products, Metal Goods Industry, Quarrying and Other Mining, Clothing and Base Metal Industry are the most prominent sectors in provincial exports while Base Metal Industry, Textile Products, Paper and Paper Products, Wood and Cork Products, Agriculture and Livestock are the prominent sectors in provincial imports.
Conclusion- Sectoral concentration may not be considered as a negative situation if it is derived from a real specialization in the concentrated sectors and thus high value-added production. The production and export strategy of the province can be established both on the basis of increasing the value-added in certain sectors and also on increasing the sector and product diversity in production and export.

Anahtar Kelimeler

Denizli, concentration ratio, concentration coefficient, market concentration, sectoral concentration

Kaynakça

• Akal, M. (2009). Türkiye-Rusya ve Ukrayna Dış Ticaretinde Fasıl Yoğunlaşması, Karşılaştırmalı Üstünlükler ve Yapısal Değişimler. Akademik Bakış, 16, 1-15.
• Akın, N.(2006). Bölgesel Kalkınma Araçları İle Kalkınma Ajanslarının Uyum, İşbirliği ve Koordinasyonu. Bölgesel Kalkınma ve Yönetişim Sempozyumu, TEPAV, 295-304.
• Arip, M.A., Yee, L.M., Abdul Karim, B. (2010). Export Diversification and Economic Growth in Malaysia. MPRA Paper 20588, 1-10, University Library of Munich, Germany.
• Ayrancı, E. (2009). Türkiye’nin Ekonomik Açıdan Küreselleşmesinin Yoğunlaşma Vasıtasıyla Ölçülmesi ve Konu Hakkında Bir Araştırma. Anadolu Bil MYO Dergisi. 4(16): 50-64.
• Bayraktutan, Y., Tüylüoğlu Ş., Özbilgin M. (2012). Lojistik Sektöründe Yoğunlaşma Analizi ve Lojistik Gelişmişlik Endeksi: Kocaeli Örneği. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi. 4(3): 61-71.
• Çamlıca, Z., Akar, G., Şenkayas, H. (2016). TR32 Bölgesinin Lojistik Açıdan Analizi. Aydın İktisat Fakültesi Dergisi. 1(2): 73-88.
• Doğan, S. ve Soyyiğit Kaya, S. (2011). Gümrük Birliği Sonrasında (1996-2009) Türkiye’nin AB ile Dış Ticaretinin Ülke ve Fasıl Bazlı Yoğunlaşma Analizi. Ekonometri ve İstatistik, 14, 1-18.
• Erkan, B. (2012). Türkiye’nin Geleneksel İhraç Tarım Ürünlerinde Uzmanlaşma Düzeyi. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi. 4(1):75-83.
• Erkan, B. & Sunay, Z. Fatih (2016). Türkiye’nin İhracatının Yoğunlaşma Perspektifinde Analizi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi. 5(7):1823-1842.
• GEKA (T.C. Güney Ege Kalkınma Ajansı) (2018). Aydın Serbest Bölgesi Fizibilite Etüdü. Yayınlanmamış Rapor, 76-83.
• Gündem, F., Acar, S. (2011). Türkiye İmalat Sanayi'nde Bölgesel Uzmanlaşma(2003-2008). Anadolu International Conference in Economics II.
• Hamid, Z. (2010). Concentration of Exports and Patterns of Trade: A Time Series Evidence. The Journal of Developing Areas. 43(2): 255-270.
• Hesse, H. (2008). Export Diversification and Economic Growth. The World Bank Commission on Growth and Development, 21, 1-25.
• İskenderoğlu, Ö. , Gülseren, M. (2017). Bölgesel Kalkınmada Etkili Faktörlerin Yoğunlaşma Katsayısı İle İncelenmesi: Niğde İli Örneği. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi. 7 (2): 18-34.
• Kalkınma Bakanlığı (2013). İllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (SEGE-2011), Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Kaya, A. A. (2006). İmalat Sanayi İhracatında Uzmanlaşma: Türkiye -Avrupa Birliği Analizi (1991–2003). Ege Academic Review, 6, 73-82.
• Kaynak, S., Ari, Y. O. (2011). Türk Otomotiv Sektöründe Yoğunlaşma: Binek ve Hafif Ticari Araçlar Üzerine Bir Uygulama. Ekonomik Yaklaşım. 22(80): 39-58.
• Lazzeretti, L., Capone, F., Seçilmiş, E. (2014). Türkiye’de Yaratıcı ve Kültürel Sektörlerin Yapısı. Maliye Dergisi, 166, 195-220.
• Sungur, O. (2015). TR61 (Antalya, Isparta, Burdur) Bölgesinde Sektörel Yoğunlaşmanın ve Yoğunlaşma Dinamiklerinin Analizi. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi. 13(3): 316-341. DOI: 10.11611/JMER695
• Wolff, Edward N. (2000). Has Canada Specialized in the Wrong Manufacturing Industries? Centre for the Study of Living Standarts (CSLS) Conference on the Canada-US Manufacturing Productivity Gap, V:85, Ottawa, Ontorio, Canada.
• Yıldız, Y. (2018). İhracat Yoğunluğu, Ar-Ge Yatırımları ve Firma Performansı: Türkiye Örneği. Ege Akademik Bakış. 18(2): 307-319.
• TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu). Dış Ticaret İstatistikleri. http://tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=kategorist. Erişim: 22.08.2018
• TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu). İl Göstergeleri. https://biruni.tuik.gov.tr/ilgosterge/?locale=tr. Erişim: 16.11.2018
• Türkiye Kalkınma Planları. Erişim: 30.08.2018 http://www3.kalkinma.gov.tr/PortalDesign/PortalControls/WebContentGosterim.aspx?Enc=51C9D1B02086EAFBDCF6B4EA3F896DFD