A Historical and an Educational Analysis to Decode the Gifted Individual Type Intended to Educate in the Ottoman Empire by Searching the Process of Mimar Sinan’s Education

Yıl 2014, Cilt: 2 Sayı: 1, 1 - 10, 01.07.2014

İbrahim Güler

Öz

This study accentuates that each society has its own unique and gifted
ideal type to rise. And also it will be focused on that those special terms of the society
determine the characteristics of that ideal type. In order to get the point, educational
experiences in the Ottoman period will be inspected attentively. By using different
sources, it will be elaborated further that the Ottoman society composed an elective
education not an elitist education. In the Ottoman elective education system, individuals
were elected according to their abilities from Acemi Oğlanlar Quarry (Candidate
Janissaries) to Enderun School. This elective education system might be a model for the
present. Especially it will be investigated how Sinan bin Abdulmennan was discovered
and how he became one of the greatest figures in the architectural area. The main
purpose of this study is to search historical origins of the Ottoman gifted education
system thoroughly if there was any application to adapt for the gifted education in the
present. 

Anahtar Kelimeler

ideal individual type, novice janissary quarry, Enderun, Mimar Sinan, Ottoman Empire, giftedness

Kaynakça

• Afyoncu, E. (2009). “Sokullu Mehmet Paşa”, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, c.37, Türkiye Diyanet vakfı Yayınları, Ankara s.354-357.
• Akgündüz, M. (2004). Osmanlı medreseleri – XIX. asır, Beyan Yayınları: İstanbul.
• Akkutay, Ü. (1984). Enderun Mektebi, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Yayınları, Ankara.
• Akyüz, Ç. (2010). Manas Destanı’nda alp kadın tipi. Mukaddime, 1, 169-180.
• Akyüz, Y. (1989). Türk eğitim tarihi. Ankara Basımevi Üniversitesi: Ankara.
• Aslanapa, O. (1963). Ortaçağ’da en eski yatılı ilim ve kültür müesseseleri. Türk Kültürü, 2, 34-43.
• Besançon, M. (2013). Creativity, giftedness and education, Gifted and Talented International, Volume: 28, World Council for Gifted and Talented Children, Kentucky, s.149-160. Braudel, F. (2001) Uygarlıkların Grameri, Ter. M.A. Kılıçbay, Gece Yayınları, Ankara.
• Cansever, T. (2005). Mimar Sinan. Albaraka Türk Yayınları: İstanbul.
• Cihan, A. (1999). Osmanlı medreselerinde sosyal hayat, Osmanlı (Toplum), Yeni Türkiye, C. 5, Ankara s.176-186.
• Cropley, A. J., & Urban, K. K. (2000). Programs and strategies for nurturing creativity. K.A. Heller, F. j. Mönks, R. J. Stenberg and R. F. Subootnik (Eds), International handbook of giftedness and talent (2nd ed. 485-498). Oxford, UK: Elsevier Science Ltd.
• Çeçen, K. (1988). Sinan’ın köprü ve su kemerleri, sinan dönemi türk mimarlığı ve sanatı. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• Çelebi, A. (1976). İslam’da eğitim öğretim tarihi. Damla Yayınevi, İstanbul.
• Çobanoğlu, Ö. (2003). Türk dünyası epik destan geleneği. Akçağ Yayınları: Ankara. Develi, H. (2003). Sai Mustafa Çelebi yapılar kitabı: tezkiretü'l-bünyan ve tezkiretü'l-ebniye: mimar sinan’ın anıları. Koç Kültür Kitaplığı, İstanbul.
• Doğan, R. (1999). Yaygın din eğitimi açısından ikinci meşrutiyet dönemine kadar vaaz ve vaizliğin gelişimine tarihî bir bakış, Dinî Araştırmalar 1:3, Ankara s. 257-272.
• Ducharme, S. (2001). Slaves of the Sultan: Janissaries, Middle East Resources May 2001, Harvard University, Cambridge.
• Enç, M., Çağlar, D. & Özsoy, Y. (1987). Özel Eğitime Giriş, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları, No:156, Ankara.
• Golden, M. (1998). Sport and society in ancient greece. Cambridge University Press, Cambridge.
• Günay, R. (2005). Mimar Sinan. Yapı Yayınevi: İstanbul.
• Hökelekli, H., & Gündüz, T. (2007). Üstün Yetenekli Çocukların Değer Yönelimleri ve Eğitimleri, Recep Kaymakcan (ed.), Değerler ve Eğitimi, Dem Yayınları, İstanbul.
• http://europepmc.org/articles/PMC1036140/pdf/medhist00054-0003.pdf
• İbn Haldun, (1989). Mukaddime, Ter. Zakir Kadiri Ugan, MEB Yayınları, İstanbul.
• İlgürel, M. (1986). “Yeniçeriler” islam ansiklopedisi. Diyanet Vakfı Yayınevi, İstanbul. İnalcık, H. (1994). The Ottoman Empire : the classical age, 1300-1600. Phoenix Press, London. Kafesoğlu, İ. (1977), Türk milli kültürü. Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara.
• Kaplan, M. (2004). Türk destanında alp tipi, Türk edebiyatı üzerinde araştırmalar 1, Dergâh Yayınları: İstanbul. Karpat, K. (2002). Osmanlı modernleşmesi, Çev. A.Zorlu Durukan & Kaan Durukan, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara.
• Kayaoğlu, İ. (1978). Turumtay vakfiyesi. Vakıflar Dergisi, 12, 91-112.
• Kazancıgil, R. (1988). Koca Sinan reis-i mimâran sinan bin abdülmennan, mimar sinan ve selimiye camii. Türk Kütüphaneciler Derneği Edirne Şubesi Yayınları, No. 1, İstanbul.
• Kazıcı, Z. (1991). İslâm müesseseleri tarihi. Kayıhan Yayınevi, İstanbul
• Kazıcı, Z. (1995). Anahatlarıyla islam eğitim tarihi. İfav Kitapları: İstanbul. Kennell, N., & Chapel, M., (1995). The gymnasium of virtue : education & culture in ancient Sparta. University of North Carolina Press, Hill. Konyalı, İ.H., (1948). Mimar koca sinan: vakfiyeleri, hayır eserleri, hayatı, padişaha vekaleti, azadlık kağıdı, alım-satım hüccetleri. Nihat Topçubaşı Yayınevi, İstanbul.
• Konyalı, İ.H., (1964). Abideleri ve kitabeleri ile konya tarihi. Yeni Kitap Basımevi: Konya.
• Köprülü, F. (1991). Osmanlı devleti’nin kuruluşu. Türk Tarih Kurumu Basımevi: Ankara.
• Köymen, M. A., (1992). Büyük selçuklu imparatorluğu tarihi III, alp arslan ve zamanı. Türk Tarih Kurumu Yayınları: Ankara.
• Köymen, M.A. (1983). Alparslan ve zamanı. Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Yayınları. Ankara.
• Kuban, D. ( 2011). Sinan’ın sanatı ve selimiye. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları: İstanbul.
• Kuran, A. (1986). Mimar sinan. Hürriyet Vakfı Yayınları: İstanbul. Mansel, A. M. (2004). Ege ve Yunan tarihi. Türk Tarih Kurumu Yayınları: Ankara. Mülayim, S. (1998). Sinan. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 37, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul. Özcan, A. (1994). Devşirme, Diyanet İslam Ansiklopedisi, c.9, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul s.254-256. Özcan, A. (2005). Kul, Diyanet İslam Ansiklopedisi, c.24, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul. Özer, B. (1988). Cami mimarisinde çoğulculuğun temsilcisi olarak mimar sinan'' sinan dönemi Türk mimarlığı ve sanatı. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları: İstanbul.Pakalın, M. Z., (1983). Osmanlı tarih deyimleri ve terimleri sözlüğü. MEB Yayınevi: İstanbul.
• Plutarch, (1914). Parallel lives. Vol. 1. Trans. Perrin, B., Harvard University Press, Cambridge. Plutarch, (1988). Plutarch on Sparta, Penguin Books, London.
• Powell, A. (2001). Athens and Sparta. Routledge, London and New York. Quennell, Marjorie, (1962). Everyday things in ancient greece. Batsford, London
• Refik, A. (2012). Mimar Sinan. Akıl Fikir Yayınları: İstanbul.
• Russell, G. A. (1990) Physicians at the Ottoman Court, Medical History, 34, s.243-267 Retrieved from: Saoud, R. (2007). Sinan: a great ottoman architect and urban designer. Foundation for Science Technology and Civilisation, Manchester.
• Sözen, M. (1975). Türk mimarisinin gelişimi ve mimar sinan. İş Bankası Yayınları, İstanbul. Tekin, O. (2007). Eski yunan tarihi. İletişim Yayınları: İstanbul
• Temir, A. (1989). Kırşehir Emiri Cacaoğlu nure’l-din’in 1272 tarihli arapça-moğolca vakfiyesi. Türk Tarih Kurumu, Ankara. Thomas, R. M. (2012). Eski yunan (tarih öncesinden helenistik çağ'a). Say Yayınları: İstanbul Togan, Z. V. (1981). Umumi türk tarihine giriş. Enderun Kitabevi, İstanbul
• Tortop H. S. & Eker, C., (2014). Why should self-regulated learning skills take place in gifted education programs ?. Journal of Gifted Education Research, 2(1), 23-41.
• Tortop, H. S. (2013). A new model program for academically gifted students in Turkey: overview of the education program for the gifted students’ bridge with university (EPGBU). Journal for the Education of the Young Scientist and Giftedness, 2(1), 21-31. Tunç, M. Ş. (1926). Felsefe Dersleri: Ruhiyat, İkbal Kütüphanesi, İstanbul
• Turan, O. (1969). Selçuklular tarihi ve türk islam medeniyeti. Turan Neşriyat Yurdu, İstanbul Unat F. R., & Köymen, M. A. (1987). Kitâb ı Cihânnûmâ, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınevi, Ankara.
• Uzun, M. (2004). Üstün Yetenekli Çocuklar El Kitabı, Çocuk Vakfı Yayınları, İstanbul. Uzunçarşılı, İ. H. (1984). Osmanlı devleti teşkilatından kapıkulu ocakları, Türk Tarih Kurumu Yayınları Ankara.
• Uzunçarşılı, İ. H. (1997). Devşirme, İslam Ansiklopedi, c.3, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, Eskişehir s.563-564.
• Yavuz, K. (2000). Aşık Paşa, Garipname, Retrieved from: http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10669,garib-namepdf.pdf?0
• Zeidner, Z. & Zinovich, I. S. (2013). Research on Personality and Effective Dispositions of Gifted children: The Israeli Scene, Gifted and Talented International, Volume: 28, World Council for Gifted and Talented Children, Kentucky.