Üstün Zekalı Çocuklarda Mükemmelliğin Geliştirilmesi İçin Üstünlüğün Aktiotop Modeli’nin Türkiye’ye Uyarlanması için Öneriler

Yıl 2014, Cilt: 2 Sayı: 1, 18 - 32, 01.07.2014

Marilena Zinovia Leana Taşçılar

Öz

Mükemmellik, eğitimin uzak hedeflerinden biridir. Davranışsal olarak dışa vurularak anlaşılabilen mükemmellik, farklı uyarlama ve düzenlemelerden etkilenmektedir. Belirli ortamların uyarlanması yeteneklerin geliştirilebilmesi için şarttır. Bunun dışında homeostatik ve alostatik düzenlemelerin de yapılması gerekmektedir. İç ve dış kaynakların eğitim ortamını dolayısıyla da mükemmelliği etkilediği aşikardır. Bu bağlamda eğitimsel sermaye ve öğrenme sermayesi kavramları da önem taşımaktadır. Eğitimsel sermaye daha çok maddi imkanları ve dış kaynakları içerirken; öğrenme sermayesiyle iç sermaye yani bireyin sahip olduğu özellikler anlaşılmaktadır. Sistemik yaklaşım özellikle üstün zekalı çocukların mükemmellik geliştirmeleri adına büyük önem taşımaktadır. Sistemik yaklaşıma göre, üstün zekalı çocukları, yaşadıkları çevreden bağımsız düşünmemiz mümkün değildir. Kaynaklar, üstün zekalı ve yetenekli çocukların mükemmelliklerinin gelişimini etkilemektedir. Bu bağlamda, bu çalışmanın amacı Üstünlüğün Aktiotop Modelini tanıtmak ve Türkiye'ye nasıl uyarlanabileceğine dair önerilerde bulunmaktır. Özellikle Türkiye'de ele alınması gerektiği düşünülen mentörlük, ebeveyn eğitimi, öz düzenleyici öğrenme ve planlama üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

üstün zekalı ve yetenekli çocuklar, mükemmellik, Aktiotop model

Kaynakça

• Abernethy, B., & Russell, D. G. (1987). Expert-novice differences in an applied selective attention task. Journal of Sport Psychology, 9, 326-345.
• Afat, N. (2013). Üstün Zekâlı Çocukların Ebeveynlerine Yönelik Geliştirilen Aile Eğitim Programının Etkililiğinin Sınanması. (Phd), İstanbul Universitesi, İstanbul.
• Akkuş-İspir, O., Ay, Z. S., & Saygı, E. (2011). Üstün başarılı öğrencilerin özdüzenleyici öğrenme stratejileri, matematiğe karşı motivasyonları ve düşünme stilleri. Eğitim ve Bilim, 36(162), 235-246.
• Barab, S. A., & Plucker, J. A. (2002). Smart people or smart contexts? Cognition, ability, and talent development in an age of situated approaches to knowing and learning. Educational Psychologist, 37(165-182).
• Bilgili, A. E. (2000). Üstün yetenekli çocukların eğitimi sorunu. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 12, 59-74.
• Bloom, B. S. (1985). Developing talent in young people. NY: Ballantine Books.
• Borko, H., & Livingston, C. (1989). Cognition and Improvisation: Differences in mathematics instruction by expert and novice teachers American Educational Research Journal, 26(4), 473-498. doi: 10.3102/00028312026004473
• Cannon, W. B. (1932). The wisdom of the body. NY: Norton & Company Inc.
• Çelen, F. K., Çelik, A., & Seferoğlu, S. S. (2011). Tu rk Eg itim Sistemi ve PISA Sonuc ları. Paper presented at the Akademik Bilişim, Malatya.
• Cleary, T. J., & Zimmerman, B. J. (2001). Self-regulation differences during athletic practiceby experts, non-experts, and novices. Journal of Applied Sport Psychology, 13, 185-206.
• Coe, D. P., Pivarnik, J. M., Womack, C. J., Reeves, M. J., & Malina, R. M. (2006). Effect of physical education and activity levels on academic achievement in children. Medicine & Science in Sports & Exercise. doi: 10.1249/01.mss.0000227537.13175.1b
• Cohen, G. N., Bronson, M. B., & Casey, M. B. (1995). Planning as a factor in school achievement. Journal of Applied Developmental Psychology, 16, 405-428.
• Çolak, Ö. F., & Ardor, H. N. (2001). İşgücü Piyasasında Ayrımcılık: Türkiye ve seçilmiş ülke örnekleri (Discrimination in labour market: Turkey and other selected countries). Ekonomik Yaklaşım, 12(40), 12-36.
• Csikszentmihalyi, M. (1996). Creativity: flow and the psychology of discovery and invention. NY: Harper Perennial.
• Ericsson, K. A. (2006a). The influence of experience and deliberate practice on the development of superior expert performance. In K. A. Ericsson, N. Charness, P. J. Feltovich & R. R. Hoffman (Eds.), The Cambridge Handbook of Expertise and Expert Performance. USA Cambridge Pub.
• Ericsson, K. A. (2006b). An introduction to cambridge handbook of expertise and expert performance: Its development, organization, and content. In K. A. Ericsson, N. Charness, P. J. Feltovich & R. R. Hoffman (Eds.), Cambridge handbook on expertise and expert performance. Cambridge, UK: Cambridge University Press.
• Eriş, B., Seyfi, R., & Hanoz, S. (2008). Perceptions of parents with gifted children about gifted education in Turkey. Giffted and Talented International, 23(2), 55-65.
• Gibson, E. J., & Pick, A. D. (2000). An ecological approach to perceptual learning and development. Oxford, UK: Oxford University Press.
• Grassinger, R., Porath, M., & Ziegler, A. (2010). Mentoring the gifted: a conceptional analysis. High Ability Studies, 21(1), 27-46.
• Gruber, H., Jansen, P., Marienhagen, J., & Altenmueller, E. (2010). Adaptations during acquisition of expertise. Talent Development and Excellence, 2, 3-15.
• Hancock, D. J., Ste-Marie, D. M., & Schinke, R. J. (2010). The development and skills of expert major junior hockey player agents. Talent and Development & Excellence, 2, 51-62.
• Hayes, J. R. (1989). The complete problem solver. Hillsdales, NJ Erlbaum.
• İstanbul Üniversitesi, Ç. Ü. (2013). Çocuk Üniversitesi. Retrieved 02.11.2013, from http://cocukuniversitesi.istanbul.edu.tr
• Kasnakoğlu, Z., & Dayıoğlu, M. (1997). Female labour force participation and earnings differentials between genders in Turkey. In M. J. Rives & M. Yousefi (Eds.), Economic dimensions of gender inequality: a global perspective Londonr: Praeger Westport.
• Kerr, B. (1985). Smart girls, gifted women: special guidance concerns Roeper Review, 8(1), 30-33. doi: 10.1080/02783198509552923
• Leana, M. Z. (2009). Üstün ve normal öğrencilerin yönetici işlevlerinin ve çalışma belleklerinin değerlendirilmesi ve ihtiyaçlarına yönelik eğitim programının uygulanması. [Assessment of executive functions and working memories of gifted and average students and the development of planning abilities program] Doctoral Thesis. İstanbul University. İstanbul.
• Leana-Taşcılar, M. Z. (2012). Üstün zekalı ve yetenekli öğrencilerin de bulunduğu sınıflarda bibiliyoterapi kullanımı. Türk Üstün Zeka ve Eğitim Dergisi, 2(2), 118-136.
• Leana-Taşcılar, M. Z., Özyaprak, M., & Yılmaz, Ö. (baskıda). Uzaktan eğitim yoluyla üstün zekalı çocukların ebeveynlerine farkındalık eğitimi. Paper presented at the Ist Eurasian Educational Research Congress, Istanbul.
• Lefrancois, G. R. (1999). Theories of human learning what the old Man said USA: Wadsworth.
• Luria, A. R. (1966). Higher cortical functions in man. Oxford, England: Basic Books.
• MEB. (2013). Eğitimde FATIH Projesi. Retrieved 16.07.2013, from http://fatihprojesi.meb.gov.tr
• Molaee, Z., Asadzadeh, H., & Dortaj, F. (2013). Parallel programming: a model of time management, improving the academic achievement. Procedia Social and Behavioral Sciences, 112, 333-341.
• Neubauer, A. (2013). Intelligence and academic achievement-with a focus on the actiotope model of giftedness. In N. Phillipson, H. Stoeger & A. Ziegler (Eds.), Exceptionality in East Asia (pp. 100-113). NY: Routledge.
• Ozkardeş, G. O. (2004). İki Kere Farklı: Üstün Yetenekli Olan Çocuklarda Özel Öğrenme Güçlüğü Sorunları. Paper presented at the 1.Türkiye Üstün Yetenekli Çocuklar Kongresi, İstanbul.
• Pintrich, P. R., & De Groot, E. V. (1990). Motivational and self-regulated learning components of classroom academic performance. Journal of Educational Psychology, 82(1), 33-40.
• Rindermann, H., Schoot, T., & Baumeister, A. E. E. (2011). Flynn effect in Turkey: a comment on Kagitcibasi and Biricik. Intelligence, 41(3), 178-180.
• Risemberg, R., & Zimmerman, B. J. (1992). Self-regulated learning in gifted students. Roeper Review, 15(2), 98-101.
• Sak, U. (2011a). An overview of the social validity of the Education Programs for Talented Students Model (EPTS)[Üstün Yetenekliler Eğitim Programları Modeli (ÜYEP) ve sosyal geçerliği. Eğitim ve Bilim, 36, 213-229.
• Sak, U. (2011b). Prevelance of misconceptions,dogmas, and popular views about giftedness and intelligence: a case from Turkey. High Ability Studies, 22(2), 179-197.
• Sak, U. (2011c). Üstün Zekalılar: Özellikleri tanılanmaları eğitimleri. Ankara: Maya Akademi.
• Siegle, D. (2005). Developing mentroship programs for gifted students. TX: Prufrock Press, Inc.
• Sosniak, L. A. (2006). Retrospective interviews in the study of expertise and expert performance. In K. A. Ericsson, N. Charness, P. J. Feltovich & R. R. Hoffman (Eds.), The cambridge handbook of expertise and expert performance (pp. 287-301). Cambridge: Cambridge Pub.
• Stoeger, H., & Ziegler, A. (2005). Evaluation of an elementary classroom self-regulated learning program for gifted math underachievers. International Education Journal, 6, 261-271.
• Stoeger, H., & Ziegler, A. (2008a). Evaluation of classroom based trainin to improve self-regulation in time management tasks during homework activities with fourth graders. Metacognition Learning. doi: DOI 10.1007/s11409-008-9027-z
• Stoeger, H., & Ziegler, A. (2008b). Trainingshandbuch selbstreguliertes lernen II (Handbook for training self-regulated learning II). Lengerich, Germany: Pabst.
• Stoeger, H., Ziegler, A., Schimke, D., & Cozacu, C. (2007). Empirical examination of one-year mentoring program for gifted girls in the fields of mathematics and tha natural sciences. In K. Tirri (Ed.), Values and foundations in gifted education. Germany: Peter Lang AG.
• Stoeger, H. (2013). Support-oriented identification of gifted students in East Asia. In S. N. Phillipson, A. Ziegler & H. Stoeger (Eds.), Exceptionality in East Asia: Explorations in the actiotope model of giftedness (1 ed.). London: Routhledge.
• TEVITOL. (2014). Türk Eğitim Vakfı İnanç Türkeş Lisesi (Turkish Education Foundation Inanc Turkes High School). Retrieved 30.01.2014, from http://www.tevitol.k12.tr