Sınıf Öğretmenlerinin İş Sağlığı ve Güvenliği Öz Yeterliği (Iğdır İli Örneği)

Yıl 2021, Cilt: 33 Sayı: 3, 467 - 477, 01.09.2021

Celal Taşdemir , Bahri Gür

https://doi.org/10.7240/jeps.888007

Cited By: 5

Öz

Bu çalışmanın amacı; Iğdır ilinde görev yapan sınıf öğretmenlerinin İş Sağlığı ve Güvenliği öz yeterlik algılarını tespit etmektir. Bu araştırmanın seçilmesinde, 2020 yılına kadar Iğdır ilinde görev yapan sınıf öğretmenlerinin İş sağlığı ve Güvenliği öz yeterlik algılarına yönelik akademik bir çalışmaya rastlanmaması önemli bir etken olmuştur. Ölçek geliştirme çalışmaları araştırılarak araştırma için anket formu oluşturulmuştur. Uzman görüşü, yazım ve imla kontrollerinden sonra geliştirilen taslak anket ilk önce 110 sınıf öğretmenine uygulanmış daha sonra faktör analizine geçilmiştir. Güvenirlik hesaplama aşaması da tamamlandıktan sonra anketin son hali ortaya çıkmıştır. Araştırmanın evrenini Iğdır ilinde görev yapan 708 sınıf öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırma kapsamında örneklemeye gidilmemiş, gönüllülük esasına göre araştırmacı tarafından bütün evrene ulaşılmaya çalışılmıştır. Araştırmaya gönüllü olarak katılan 366 sınıf öğretmeni araştırmanın nihai örneklemini oluşturmaktadır. Araştırmanın bağımsız değişkenleri; sınıf öğretmenlerinin İş Sağlığı ve Güvenliği bilgi düzeyleri, hizmet süreleri, çalışma durumları ve daha önce almış oldukları İSG eğitimi oluşturmaktadır. Araştırmanın bağımlı değişkeni ise; sınıf öğretmenlerinin İş sağlığı ve Güvenliği öz yeterlik algısına ilişkin ifadeleri oluşturmaktadır. Araştırmadan elde edilen veriler istatistiksel olarak analiz edilerek yorumlanmıştır. Bunun için SPSS (Sosyal Bilimler İçin İstatistik Paketi) programı kullanılmıştır. Verilerin çözümlenmesinde frekans, aritmetik ortalama, standart sapma, yüzde gibi betimsel istatistiklerden yararlanılmıştır. Fark analizlerinde iki bağımsız değişken için bağımsız örneklem t-Testi, bağımsız değişkenin ikiden fazla düzeyi olduğunda Varyans analizi kullanıldı. Araştırma sonucunda; Sınıf Öğretmenlerinin İş Sağlığı ve Güvenliği bilgi düzeyinin yüksek olduğu, öz yeterlik algılarının hizmet süresine ve çalışma durumuna göre anlamlı farklılık gösterdiği ve daha önce iş sağlığı ve güvenliği eğitimi almaları durumuna göre anlamlı bir fark olmadığı sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Güvenlik Kültürü, Ölçek Geliştirme, İş Güvenliği, İş Sağlığı, Öz Yeterlik

The Self-Efficacy of Primary Teachers on Occupational Health and Safety: (Iğdır Province Example)

Öz

The present study aims to determine the occupational health and safety (OHS) self-efficacy perceptions of primary teachers working in Iğdır province. An important factor in the selection of this study was the absence of an academic study on OHS self-efficacy perceptions of primary teachers in Iğdır until 2020. A questionnaire form was created for research by investigating the scale development studies. The draft questionnaire was first applied to 110 teachers and then factor analysis was performed. After completing the reliability calculation phase, the final version of the questionnaire was revealed. The research universe consists of 708 primary teachers. Within the research scope, no sampling was made, and the researcher tried to reach the whole universe. The 366 teachers participated in the study constitute the final research sampling. OHS knowledge levels of teachers, service durations, working conditions, and previous OHS training are the independent variables of the research. The expressions of teachers regarding the perception of OHS self-efficacy constitute the dependent variable of the study. The data obtained from the research were analyzed and interpreted statistically with SPSS program was used for this. Descriptive statistics such as frequency, arithmetic mean, standard deviation, and percentage were used to analyze the data. In the difference analysis, a t-test for two independent variables and analysis of variance for more than two independent variables were used. As a result, the OHS knowledge level of the primary teachers was high, their self-efficacy perceptions differ significantly according to the period of service and working status, and there was no significant difference between their previous OHS training.

Anahtar Kelimeler

Scale Development, Occupational Health, Safety Culture, Self-Efficacy

Kaynakça

• [1]http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist (Erişim Tarihi: 1 Temmuz 2020).
• [2] Bayındır, N. (2015). Sınıf öğretmenlerin okuldaki nöbet görevlerindeki öncelikli davranışları. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(4), 199-205.
• [3] Kılkış, İ., ve Demir, S. (2012). İşverenin İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi Verme Yükümlülüğü Üzerine Bir İnceleme. Çalışma İlişkileri Dergisi, 3(1), 23-47.
• [4] Ceylan, H. (2000). İmalat Sistemlerindeki İş Kazalarının Tahmini İçin Ağırlıklandırılmış Ortalamalardan Sapma Tekniği (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Gazi Üniversitesi.
• [5] Gür, B. (2020). İş Sağlığı ve Güvenliğinin Hukuki Boyutu. Cihan Önen ve Şakir Parlakyıldız (Ed.). İş Sağlığı ve Güvenliği: Mühendislik, Hukuk, Sağlık ve Temel Bilimler Yaklaşımıyla Çözüm Önerileri (içinde). İzmir: Duvar Yayınları, 141-145.
• [6] Kuyaksil, A. (2010). İlköğretim Okullarında Okul-Aile Birliğinin Okul Güvenlik Yönetimine Katılması. 2. Uluslararası Risk Altında ve Korunması Gereken Çocuklar Sempozyumu: Güvenli Çevre-Güvenli Okul, AKKM Dairesi Başkanlığı Dairesi Yayınları, 237-266.
• [7]http://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2019_09/30102730_meb_istatistikleri_orgun_egitim_2018_2019.pdf (Erişim Tarihi: 3 Haziran 2020).
• [8] Uygur, M. ve Tanrıseven, I. (2017). Kamu Çalışanlarının Temel İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitim Programına İlişkin Görüşlerinin Stufflebeam’in Cıpp Modeline Göre İncelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(22), 1-14.
• [9] Bülbül, M. (2016). İş Sağlığı ve Güvenliği Mevzuatının Okullar Açısından İncelenmesi. 8. İş Sağlığı ve Güvenliği Konferansı, Haliç Kongre Merkezi, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, İş sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü, Cilt: 1, Yayın No: 61, İstanbul, 170-179.
• [10] MEB. (2017). İş Sağlığı ve Güvenliği. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• [11] ÇASGEM. (2017). Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi 2017 Yılı Birim Faaliyet Raporu. Ankara. 102.
• [12] Baycık, G. (2013). Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin Haklarında Yeni Düzenlemeler. Anakara Barosu Dergisi, 71(3), 103-170.
• [13] Yılmaz, F. (2020). İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemleri. İstanbul: Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi, İş Sağlığı ve Güvenliği Bölümü.
• [14] Akıllı, H. ve Aydoğdu, Ö. (2013). İş Sağlığı ve Güvenliğinin Önemi. MTA Doğal Kaynaklar ve Ekonomi Bülteni, Sayı: 16, 245-250.
• [15] Yiğit, A. (2011). İş Güvenliği ve İşçi Sağlığı (2. Basım). Bursa: Alfa Aktüel Yayınları.
• [16] Tozkoparan, G., ve Taşoğlu, J. (2011). İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamaları İle İlgili İş Görenlerin Tutumlarını Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2011, 30(1): 181-209.
• [17] Maurice, P., Lavoie, M., Laflamme, L., Svanström, L., Romer, C., and Anderson, R. (2001). Safety And Safety Promotion: Definitions For Operational Developments. Injury Control and Safety Promotion. 2001, 8(4): 237-240.
• [18] Robson, S., L., Clarke, A., J., Cullen, K., Bielecky, A., Severin, C., Bigelow, L., P., Irvin, E., Culyer, A. and Mahood, Q. (2006). The effectiveness of occupational health and safety management system interventions: A systematic review. Safety Science, 45(3), 331-332.
• [19] MEB. (1973). Milli Eğitim Temel Kanunu, “1739 Sayılı Kanun”, Resmi Gazete, 14574, 24 Haziran, 1973.
• [20] Cüceloğlu, D. ve Erdoğan, İ. (2016). Öğretmen olmak. İstanbul: Final Kültür Sanat Yayınları.
• [21] Özcan, M. (2011). Bilgi Çağında Öğretmen Eğitimi, Nitelikleri ve Gücü: Bir Reform Önerisi 1. Basım Ankara, Türk Eğitim Derneği İktisadi İşletmesi, 2011: 21-23.
• [22] Yılmaz, E., Çalışkan, M., ve Sulak, S., A. (2016). 21. Yüzyıl Becerileri Kapsamında Dönüşen Okul Paradigması. Eğitim Bilimlerinden Yansımalar, Çizgi Kitapevi Yayınları, Konya, 5-16.
• [23] Latif, A.,H., Williams, W.,R., and Silbert, J. (2002). Primary school accident reporting in one education authority. Arch Dis Child, 86(2), 91-94.
• [24] Ekiz, D. (2015). Bilimsel Araştırma Yöntemleri: Yaklaşım, Yöntem ve Teknikler. Ankara: Anı Yayıncılık.
• [25] Büyüköztürk, Ş., Kılıç, Çakmak, E., Akgün, Ö., E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2018). Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri (25. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayınevi.
• [26] Karasar, N. (2015). Bilimsel Araştırma Yöntemi. İstanbul: Nobel Akademik Yayıncılık.
• [27] Owens, L., K. (2002). Introduction to Survey Research Design. SRL Fall Seminar Series, http://www.srl.vic.edu (03.06.2020).
• [28] Metin, M. (2014). Kuramdan Uygulamaya Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• [29] http: //igdir.meb.gov.tr/www/insan-kaynaklari-subesi-1-atama (Erişim Tarihi: 3 Haziran 2020).
• [30] Mutlu, O. (2019). İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Bilimsel Araştırma Öz-Yeterlilikleri (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Uşak: Uşak Üniversitesi.
• [31] Yeşilyurt, S. ve Gül, Ş. (2007). Ortaöğretim Öğrencilerinin Biyoloji ve Biyoloji Dersine Yönelik Tutumları (Pilot Uygulama). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(20), 28-47.
• [32] Semerci, Ç. (2004). İlköğretim Türkçe ve Matematik Ders Kitaplarını Genel Değerlendirme Ölçeği. C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 28(1), 49-54. SGK. (2010). 2010 İstatistik Yıllığı. Ankara: SGK Yayını.
• [33] Ekici, G. (2002). Biyoloji Öğretmenlerinin Laboratuar Dersine Yönelik Tutum Ölçeği (BÖLDYTÖ). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(22), 62-66.
• [34] Afacan, Ö., Aydogdu, M. ve Usak, M. (2006). Fen Teknoloji Toplum (FTT) Dersi Tutum Ölçeği. International Journal of Environmental & Science Education, 1(2), 189-202.
• [35] Akkoyunlu, B., Orhan, F., ve Umay, A. (2005). Bilgisayar Öğretmenleri İçin “Bilgisayar Öğretmenliği Öz-Yeterlik Ölçeği” Geliştirme Çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı: 29, 1-8.
• [36] Durmuş, B., Yurtkoru, E., S., ve Çinko, M. (2018). Sosyal Bilimlerde SPSS'le Veri Analizi. İstanbul: Beta Basım Yayımcılık.
• [37] Balcı, A. (2015). Sosyal Bilimlerde Araştırma, Yöntem, Yöntem, Teknik ve İlkeler. Ankara: Pegem Akademi Yayınevi.
• [38] Tezbaşaran, A., A. (2008). Likert Tipi Ölçek Hazırlama Kılavuzu. Mersin Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme Anabilim Dalı, Mersin, 65.
• [39] Büyüköztürk, Ş. (2018). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı (24. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayınevi.
• [40] George, D., and Mallery, M. (2010). SPSS for Windows Step by Step: A Simple Guide and Reference, 17.0 update (10a ed.). Boston: Pearson.
• [41] Cohen, J. (1988). Statistical Power Analysis for the Behavioral Sciences. (2nd ed.). Hillsdale, NJ: Erlbaum.
• [42] Bayılmış, Ütük, O. (2013). İş Sağlığı ve Güvenliği Farkındalık Değerlendirmesi: Sağlık Çalışanlarına Yönelik Alan Araştırması (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yalova: Yalova Üniversitesi.
• [43] Akkaya, N. (2019). İnşaatlarda Yemek Üretimi Yapan Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Konusunda Farkındalığı (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Üsküdar Üniversitesi.
• [44] Şabano, S. (2017). İlkokul ve Ortaokullarda Okul Güvenliğine İlişkin Yönetici ve Öğretmen Görüşleri (Uşak İli Örneği) (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Uşak: Uşak Üniversitesi.
• [45] Kilitci, Z., (2018). Mesleki ve Teknik Eğitim Kurumlarında İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamalarına İlişkin Yönetici Görüşleri. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak. 85.
• [46] Doğdu, S. (2019). Okul Yöneticilerinin İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamalarına Yönelik Görüşlerinin Değerlendirilmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Okan Üniversitesi.
• [47] Guerin, R., J., Toland, M., D., Okun, A., H., Guyler, L., R., Baker, D., S., and Bernard, A., L. (2019). Using a Modified Theory of Planned Behavior to Examine Teachers' Intention to Implement a Work Safety and Health Curriculum. American School Health magazine, 89(7), 549-559.