NARENCİYE HASADININ ERGONOMİK AÇIDAN İNCELENMESİ

Yıl 2018, Cilt: 6 , 312 - 318, 24.12.2018

İkbal Aygün Bülent Çakmak Fazilet N. Alayunt

Öz

Türkiye, ekolojik
koşulların uygunluğu nedeniyle, bazı tropik meyveler dışında tüm meyvelerin
ekonomik olarak üretilebildiği nadir ülkeler arasındadır. Özellikle meyve
üretiminde narenciye önemli bir paya sahiptir. TÜİK verilerine göre 2016
yılında 1.373.037 ton mandalina, 1.850.000 ton portakal üretimi yapılmıştır.
Ülkemizdeki narenciye hasadı sıklıkla elle yapılmaktadır. İşçiler hasat
sırasında farklı yüklenmelere maruz kalmaktadır. Bu yüklenmelerin belirlenmesi
için İzmir ili Seferihisar ilçesinde bulunan mandalina bahçesinde hasat işlemi
sırasında ergonomik açıdan incelemeler yapılmış ve 50 işçi arasından tesadüfi
olarak seçilen 30 çalışandan gerçek zamanlı ölçümler alınmıştır.

Mevsimlik
işçilerin hasat sırasında tırmanma, makasla sap kesme ve taşıma olarak gruplanan
üç temel işi yerine getirmeleri gerekmektedir. Hasat, ağaç üzerinde
yapıldığından yüksekte çalışılmakta ve eldiven dışında kişisel koruyucu donanım
kullanılmamaktadır. Makasla kesme yapan çalışanların dominant el pençe kuvveti
değerleri hasat öncesi ortalama 320 N olarak ölçülmüş, hasat sonunda bu değer
%14 oranında azalmıştır. Çalışanların bedensel yüklenmeleri ve duruş
bozukluklarıyla ilgili kamera kayıtları alınmıştır. Özellikle ağaç dalları
üzerinde yapılan sap kesme ve toplama işi ile narenciye dolu küfelerin sırtta
taşınması, işçiyi en çok zorlayan işler olarak belirlenmiştir. Taşıma işi hasat
edilen ağaçların olduğu bölgeden ana toplama yerine kadar periyodik olarak
tekrarlanmaktadır. Bahçenin büyüklüğüne göre taşıma süresi ve mesafesi de büyümektedir.
Çalışanlar, yağmur, soğuk vb. iklimsel olumsuzluklarına rağmen çalışmayı
sürdürmektedir.

Anahtar Kelimeler

mandalina hasadı, ergonomi, rula, reba, pençe kuvveti

EVALUATION OF CITRUS HARVEST IN TERMS OF ERGONOMICS

Öz

All fruits except for some tropical fruits can be produced economically in Turkey. Especially in fruit production, citrus has an important share. According to TUIK data, 1.373.037 tons of mandarin, 1.850.000 tons of orange were produced in 2016. The citrus harvest is usually done by hand. Workers are exposed to different loads during harvest. In order to determine these loads, ergonomic inspections were carried out during the harvesting process in the mandarin horticulture in Seferihisar, Izmir. Harvesting time (real time) measurements were taken from 30 labors randomly selected from 50.

Workers perform three basic tasks, which were grouped as climbing, cutting and transport during harvesting. Harvesting is carried out on thick branches and personal protective equipment is not used except for gloves. The dominant hand paw force values of the workers who harvest with scissors were measured as 320 N before harvest and at the end of harvest,  this value decreased by 14%. During the harvest camera recordings were taken of workers physical loading and posture disturbances. Cutting and picking the fruit on tree branches and transport of  baskets on the back was identified as the most labor intensive works. Transport repeated periodically from harvested trees to the main collection area. According to the size of the harvesting area, the transportation time and distance are increasing. Labors continues to work despite the climatic negativity like, rain and cold.

Anahtar Kelimeler

Citrus harvest, Ergonomics, Rula, Reba, Hand Paw Force

Kaynakça

• Akgün, C., 2006. Turunçgiller Sektör Profili, Dış Ticaret Şubesi Uygulama Servisi, Ankara.
• Costa, S. E. A., Camarotto J., A., 2012, An Ergonomics Approach To Citrus Harvest Mechanization, Work 41 (2012) 5027-5032 5027 DOI: 10.3233/WOR-2012-0794-5027
• Eminoğlu, M., B., Koç, C., 2017, Akıllı Tarla Pülverizatörünün Geleneksel Tarla pülverizatörü ile Ergonomik açıdan karşılaştırılması. Çukurova Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi C: 34, Özel sayı:1, S:39
• Eminoğlu, M., B., Öztürk, R., Acar, A., I., Kalınkara, V., 2015, Meyve hasadında Kullanılan Hasat Platformlarının Çalışma Koşullarının İyileştirilmesi Yönünden Değerlendirilmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 3(3), ÖS:Ergonomi2015.
• Hignett, S., McAtamney, L., 2000. Rapid Entire Body Assessment (REBA). Technical note. Applied Ergonomics 31, 201-205. Kural, Ö. F., 2017. www.omerfarukkural.com/ mandalina-faydalari ve yararlari (erişim tarihi: 20.08.2017)
• McAtamney, L., Corlett, E. N., 1993. RULA: a survey method for the investigation of work-related upper limb disorders. Applied Ergonomics. (2), 91-99.
• Öz, E., Çakmak, B.,2017, Tarim Makineleri Üreten Bir Işletmede Iş Akişinin Ergonomi Ve Iş Güvenliği Yönünden Değerlendirilmesi, Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi 5 (ÖS: Ergonomi2016), 275-282, 2017,e-ISSN: 1308-6693
• Sanders, K.F., 2005. Orange harvesting systems review, Biosystems Engineering 90 (2005), 115 – 125.
• Seçer, A., 2012, Doğu Akdeniz Kalkınma Ajansı Doğrudan Faaliyet Destek Programı Narenciye Sektör Raporu Projesi, tr63-11-dfd-127, Doğu Akdeniz Kalkınma Ajansı.
• USDA, 2015. www.usda.gov. (Erişim Tarihi: 18.05.2015).