İSTANBUL’DAKİ BİR GRUP DEVLET, ÖZEL VE ÜNİVERSİTE HASTANESİNDE KURUMSAL SAĞLIK OKURYAZARLIĞININ İNCELENMESİ

Yıl 2019, Cilt: 1 Sayı: 1, 47 - 59, 07.01.2019

Osman Hayran Omer Atac Orhan Özer

Öz

Amaç:
Bu çalışmanın amacı İstanbul’daki bir grup devlet, özel ve üniversite
hastanesinde kurumsal sağlık okuryazarlığının araştırılması ve
karşılaştırılmasıdır.

Gereç
ve Yöntem: Bu kesitsel araştırma İstanbul’daki 30
hastanede (10 devlet, 10 üniversite ve 10 özel hastane) yapılmıştır. Kurumsal
Sağlık Okuryazarlığı (OHLO) formu her hastane için araştırmacılar tarafından,
yapılan gözlemlere göre doldurulmuştur. Ayrıca her hastaneden altışar
yöneticiye yüz yüze görüşmeler sırasında Sağlık Okuryazarı Kurumlar Anketi
(HLHO-10) uygulanmıştır.

Bulgular:
OHLO
ve HLHO-10 sonuçları özel hastanelerde en yüksek, üniversite hastanelerinde ise
en düşük bulunmuştur, fakat gruplar arasındaki istatistiksel olarak önemli
değildir (sırasıyla p=0.18
ve p = 0.45). OHLO formu sonuçlarıyla yönetici değerlendirmesi
HLHO-10 sonuçları arasında özel hastanelerde pozitif yönde bir korelasyon mevcuttur ve istatistiksel
olarak önemlidir (r = 0.668, p=0.035). Üniversite hastaneleri
ve devlet hastanelerinde ise negatif yönde bir korelasyon vardır, fakat
istatistiksel olarak önemli değildir (sırasıyla r=-0.310, p=0.384 ve r=-0.118, p=0.746).  HLHO-10 anketinin maddelerine verilen
yanıtların ortalamaları karşılaştırıldığında ‘’Erişim İmkanı’’ en yüksek
ortalamaya sahiptir. Bunu ‘’Entegrasyon’’, ‘’Riskli Durumlar’’ ve ‘’Maliyet
Bilgisi’’ maddeleri izlemektedir. ‘’Erişim İmkanı’’ üniversite hastanesi ve
devlet hastanlerinde en yüksek ortalamaya sahipken ‘’Maliyet Bilgisi’’ ise özel
hastanelerde en yüksek ortalamaya sahiptir. Hastanelere göre HLHO-10 maddeleri
karşılaştırıldığında ‘’Okuryazarlık Becerileri’’, ‘’Maliyet Bilgisi’’ puan
ortalamaları istatistiksel olarak önemli düzeyde farklı bulunmuştur. (sırasıyla
p= 0.011, 0.018). Yapılan post hoc analizlerde bu farkların ‘’Okuryazarlık
Becerileri’’ öğesinde devlet ve özel hastaneler, ‘’Maliyet Bilgisi’’ öğesinde
ise üniversite ve özel hastaneler arasındaki farktan kaynaklandığı tespit
edilmiştir.

Sonuç:
OHLO ve HLHO-10 anketleri sonuçlarına göre özel hastaneler en yüksek üniversite
hastaneleri ise en düşük puan ortalamasına sahiptir. Özel hastanelerde cepten
ödemeler hakkında, devlet hastanelerinde ise kişisel sağlık bilgileri hakkında
yüksek okuryazarlık düzeyi beklenen bir sonuçtur. Üniversite hastaneleri,
personellerinin sağlık okuryazarlığı eğitimleri açısından en düşük puana
sahiptir.

Anahtar Kelimeler

Sağlık okuryazarlığı, Kurumsal sağlık okuryazarlığı, Sağlık okuryazarı

Assessment of Organizational Health Literacy in a Group of Public, Private and University Hospitals in Istanbul

Öz

The aim of our study was to
investigate and compare organizational health literacy in a group of public,
private and university hospitals in Istanbul.

This cross-sectional study was
conducted in a group of hospitals (n=30) in Istanbul, Turkey. An Organizational
Health Literacy Observation (OHLO) form was filled for each of the 30 hospitals
(10 public, 10 university and 10 private hospitals) by researchers. Six
managers from each hospital (n=180) filled the Turkish version of The Health
Literate Health Care Organization 10 item Questionnaire (HLHO-10) during
face-to-face

OHLO and HLHO-10 scores were
highest in private hospitals and lowest in university hospitals, but the
difference between the hospitals was not statistically significant. (p=0.18 and
p = 0.45 respectively). There was a positive correlation between observation
(OHLO) scores and manager evaluation (HLHO-10) scores in private hospitals and
this correlation is statistically significant (r = 0.668, p=0.035). There was a
negative correlation in the public and university hospitals. However the
correlation coefficient was not statistically significant (r=-0.310, p=0.384
and r=-0.118, p=0.746 respectively). According to mean scores of HLHO-10 items,
"Provide access" has the highest score. "Integration",
"High-risk" and "Costs" followed this item. "Provide
Access" has the highest score in both university and public hospitals and
“Costs” got the highest score in private hospitals. When the differences
between hospitals for each item of the HLHO-10 are analyzed, the "Health
literacy skills range" and "Costs" items were found to be
statistically significant (“p” values= 0.011 and 0.018 respectively). Post hoc
analyses indicated that there was a significant difference between public and
private hospitals for the “Health literacy skills range” item while the
difference between university and private hospitals was significant for the
“Costs” item.

Private hospitals got the highest and university
hospitals the lowest mean scores for both of the OHLO and HLHO-10
questionnaires. The high
literacy of the public hospitals for individualized
health information and the private hospitals’ about out-of-pocket payments are
normal and expected findings. 

Anahtar Kelimeler

health literacy, organizational health literacy, health literate health care organization

Kaynakça

• Baert, A.; Knauth M.; Sartor K.. MRI of the Lung. Berlin Heidelberg:Springer-Verlag. 2009, 217-55.
• Barney, J.,; Hesterly, W. Organizational economics: Understanding the relationship between organizations and economic analysis. In Handbook of organization studies S. Clegg, C. Hardy, & W. Nord., Eds.; London: Sage. 1996; pp 115-147.
• Bühner R.; Tuschke, A.; Outsourcing, Die Betriebswirtschaft, S. 57(1), ss. 20-30; Quinn, J.B., Hilmer, F.G., Strategic Outsourcing, Sloan Management Review, 1994, 35, p. 3-55.
• Cengiz, S.; Dış Kaynaklardan Yararlanma, Bartın. Published Online: 2015.
• Coase, R. The nature of the firm. Economica. 1937, 4, 386-405.
• Çatı, K.; Çömlekçi, İ.; Zengin, E. Dış Kaynak Kullanımının İşletme Finansal Performansına Etkisi: Düzce İli İmalat Sanayisinde KOBİ Yöneticileri Üzerinde Bir Araştırma. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi. 2015, 17, 28, pp. 56-67.
• Ekin, A.; Yanık, A.; Kıyak, M. Bir Eğitim ve Araştırma Hastanesinde Dışardan Satın Alınan Hizmetlerin Ekonomik Değerlendirmesi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi. 2012, 15, 1, 1-23.
• Gözüküçük, M.; Çelik Y. Sağlık Bakanlığı Hastanelerinde Dışarıdan Sağlık Hizmeti Alımı: Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi. 2012, 15, 2, 1-25.
• İşçi, E. Hastanelerin Yönetiminde Dış Kaynak Kullanımının Önemi ve İstanbul İlinde Bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yönetim Organizasyon Bilim Dalı, İstanbul, 2004.
• Kalemci, R. A. İşlem Maliyeti Kuramının Temel Varsayımlarında Güvenin Yeri Tartışması. İş Ahlakı Dergisi. 2013, 6, 2, 55-83.
• Karahan, A. Dış Kaynak Kullanımının Verimlilik Üzerine Etkisi (Hastane Yöneticileri Üzerine Bir Araştırma). Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2009, 12, 21, 185-199.
• Kaya, T.; Adapınar B.; Özkan, R. Temel Radyoloji Tekniği. Nobel Yayın Dağıtım; İstanbul, 1997. Koçel, T., İşletme Yöneticiliği; 17. Baskı (No: 3668): Beta Basım Yayın; İstanbul, 2018.
• Lacity, M.C.; Hirscheim, R. The Information Systems Outsourcing Bandwagon. Sloan management Review. 1993, 35,1, p. 73-85. Mersin, D. Dış Kaynak Kullanımını (Outsourcing'i) Ortaya Çıkaran Gelişmeler, http://outsourcingturkiye.blogspot.com/2005/12/D-Kaynak-Kullanmn-Outsourcingi [Online] 2005.
• Mersin, D., Outsourcing Türkiye, http://outsourcingturkiye.blogspot.com [Online] 2003.
• Mutlu, A.; Işık, A. Sağlık Ekonomisi ve Politikaları, Marmara Üniversitesi Maliye Araştırma ve Uygulama Merkezi, Yayın No:14, İstanbul, 2002.
• Nazlıoğlu B.; Yar, C.E. Hastane İşletmelerinde Dış Kaynak Kullanımı – Maliyet İlişkisi: Literatür Taraması. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 2016, 2, 3, 71-80.
• OECD (2017), Magnetic Resonance Imaging (MRI) Units, OECDiLibrary [Online early access]. DOI: 10.1787 / 1a72e7d1-en. Published Online: December 27, 2017.
• Ouchi, W.G. Markets, Bureaucracies and Clans. Adminnistrative Science Quarterly, 1980, 25, pp. 129-141.
• Özcan, İ., Dış Kaynak Kullanımı (Dkk)’Na (Outsourcing) Genel Bakış. Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2015, 4, 1, Sözen, C. H.; Basım, N. H. Örgüt Kuramları (3.Baskı): Beta Basım Yayın; İstanbul, 2015.
• Ministry of Health on the Execution of Health Services Directive (February 2005), [Online] http://www.ttb.org.tr/mevzuat/index.php?option=com_content&id=240. Social Security Institution Health Practice Statement (SUT). Published Online: June 21, 2016.
• Tengilimoğlu, D.; Işık O.; Akbolat, M. Sağlık İşletmeleri Yönetimi (2.Basım): Nobel Yayınları; İstanbul, 2009.
• Yenidoğan, T. G. Yeni Kurumsal İktisat Geleneğinde İşlem Maliyeti Teorisinin Rolü Ve Son Gelişmeler. Business and Economics Research Journal, 2013. 4, 2, 109-134.
• Yeşildağ, A.; Oyar, O. Manyetik Rezonans Görüntüleme Fiziği; Tisamat Basım; Ankara, 2003.
• Williamson, O. E. Markets and hierarchies: Analysis and antitrust implications; New York: Free Press, 1975.
• Williamson, O. E. Transaction-cost economics: The governance of contractual relations. Journal of Law and Economics, 1979, 22, pp. 233-261.
• Williamson, O. E. The economics of organizations: The transaction cost approach. American Journal of Sociology. 1981, 87, pp. 548-577.
• Williamson, O. E. The Economic Institutions Of Capitalism; New York: Free Press, 1985.
• Williamson, O. E. Calculativeness, Trust and Economic Organization. Journal of Law and Economics, 1993. 36, pp. 453-486.
• Williamson, O. E. Transaction cost economics: How it works; where it is headed. Economist, 1998, 146, pp. 23-58.