28. DÖNEMDE TBMM’DE TEMSİL EDİLEN SİYASİ PARTİLERİN ÇEVRE POLİTİKALARININ KARŞILAŞTIRMALI ANALİZİ

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 1, 41 - 65, 02.07.2024

Gülnur Ataklı , Yavuz Acungil

Öz

Bu çalışmada 14 Mayıs 2023 Türkiye genel seçim sonuçlarına göre TBMM 28. Dönemi’nde Mecliste temsil hakkı kazanan ilk beş siyasi partinin çevre ile ilgili politikaları irdelenmektedir. Bu çalışmanın amacı, siyasi partilerin parti programları temel alınarak çevre sorunlarına bakış açılarını, çözüme ilişkin önerilerini ve bu konuya ne kadar önem verdiklerini karşılaştırmalı olarak ortaya koymaktır. Nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi kullanıldığı bu araştırmada, parti programları daha önce belirlenen temalar ve kodlar dâhilinde MAXQDA 2022 Nitel Veri Analizi programı kullanılarak sayısallaştırılmıştır ve frekans sıklığına ilişkin veriler her bir parti için ortaya konulmuştur. Partilerin çevre politikalarının benzerlik ve farklılıklara sahip olduğu, her bir partinin farklı araçlar ve stratejilerle çevre politikalarını oluşturdukları ve genel olarak çevreye ilişkin sorunların birbirinden bağımsız olarak ele alındığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Çevre, Çevre Politikası, Siyasi Parti, Siyasi Parti Programı, Ekoloji.

Etik Beyan

Çalışmamızın etik kurul izni gerektiren çalışmalar kapsamda yer almadığını; verilerin açık erişimli kaynaklardan edinildiğini, bu nedenle de herhangi bir etik kurul izni gerektirmediğini; çalışmanın hazırlanmasında ve yayın sürecinde hiçbir etik kural ihlali yapılmadığını kabul ve beyan ederiz.

Kaynakça

• Adalet ve Kalkınma Partisi (AK PARTİ). (2002), AK Parti Programı, https://acikerisim.tbmm.gov.tr/items/4baa7399-15a8-44bb-88ce-abf5519b6183 adresinden 29 Nisan 2023 tarihinde edinilmiştir.
• AK PARTİ. Hedef 2023, https://www.akparti.org.tr/parti/hedef-2023/tumu/ adresinden 20 Mayıs 2023 tarihinde edinilmiştir.
• AK PARTİ. 2023’e Kadar 2 Nükleer Santral, https://www.akparti.org.tr/parti/hedef-2023/enerji-ve-tabii-kaynaklar/2023-e-kadar-2-nukleer-santral/ adresinden 20 Mayıs 2023 tarihinde edinilmiştir.
• AK PARTİ. Afete Hazırlıksız Yakalanmaya Son, https://www.akparti.org.tr/parti/hedef-2023/diger/afete-hazirliksiz-yakalanmaya-son/ adresinden 20 Mayıs 2023 tarihinde edinilmiştir.
• AK PARTİ. Atıklara Düzenleme, https://www.akparti.org.tr/parti/hedef-2023/diger/atiklara-duzenleme/ adresinden 20 Mayıs 2023 tarihinde edinilmiştir.
• AK PARTİ. Çevreci Sağlıklı Ulaşım, https://www.akparti.org.tr/parti/hedef-2023/diger/cevreci-saglikli-ulasim/ adresinden 20 Mayıs 2023 tarihinde edinilmiştir.
• AK PARTİ. Her Şehir Bir Marka, https://www.akparti.org.tr/parti/hedef-2023/diger/her-sehir-bir-marka/ adresinden 20 Mayıs 2023 tarihinde edinilmiştir.
• AK PARTİ. İki Kat Ormanımız Olacak, https://www.akparti.org.tr/parti/hedef-2023/diger/iki-kat-ormanimiz-olacak/ adresinden 20 Mayıs 2023 tarihinde edinilmiştir.
• AK PARTİ. İstanbul Projeleri, https://www.akparti.org.tr/parti/hedef-2023/diger/istanbul-projeleri/ adresinden 20 Mayıs 2023 tarihinde edinilmiştir.
• AK PARTİ. Tarihi Dokuyu Restorasyonla Koruyacağız, https://www.akparti.org.tr/parti/hedef-2023/diger/tarihi-dokuyu-restorasyonla-koruyacagiz/ adresinden 20 Mayıs 2023 tarihinde edinilmiştir.
• AK PARTİ. Turizmi Geliştirmek İçin Altyapı, https://www.akparti.org.tr/parti/hedef-2023/diger/turizmi-gelistirmek-icin-altyapi/ adresinden 20 Mayıs 2023 tarihinde edinilmiştir.
• AK PARTİ. Yaşanabilir Bir Çevre İçin, https://www.akparti.org.tr/parti/hedef-2023/diger/yasanabilir-bir-cevre-icin/ adresinden 20 Mayıs 2023 tarihinde edinilmiştir.
• AK PARTİ. Yenilenebilir Enerjiyi Artıracağız, https://www.akparti.org.tr/parti/hedef-2023/diger/yenilenebilir-enerjiyi-artiracagiz/ adresinden 20 Mayıs 2023 tarihinde edinilmiştir.
• Atmıs, E. ve Günsen, H. B. (2011). 2011 genel seçimlerinde siyasi partiler ve ormancılık ilişkileri. Kastamonu University Journal of Forestry Faculty, 11(2), 191-204.
• Bağcı, B. (2022). Avrupa'daki siyasi partilerin çevre politikalarının karşılaştırmalı analizi: Almanya, İngiltere ve Fransa örnekleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Hitit Üniversitesi.
• Balun, B. (2022). CHP VE AK Parti Siyasi Programlarının Sosyal Politika Kapsamında Değerlendirilmesi. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(2), 27-61.
• Batuhan, T. (2020). 2018 Genel Seçimleri Siyasi Parti Beyannamelerinde Kentleşme ve Çevre Politikaları. Şehir ve Medeniyet, 6(13).
• Bulut, P. ve Güven, S., (2010). Siyasi parti programlarında ilköğretim. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 6(2), 281- 300.
• Ceylan, A. ve Uslu, İ. (2019). 7 Haziran 2015 genel seçimlerinde partilerin uluslararası göç yaklaşımları üzerine karşılaştırmalı inceleme. Social Sciences Research Journal, 8(1), 97-114.
• Cumhuriyet Halk Partisi (CHP). (2008), Cumhuriyet Halk Partisi Programı, https://acikerisim.tbmm.gov.tr/items/a4a63f26-b5a3-4018-9664-e234073360a2 adresinden 29 Nisan 2023 tarihinde edinilmiştir.
• Çelikyay, H. H. (2021). Türkiye’de çevre politikaları: kalkınma planları üzerinden bir inceleme. İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi, 6(15), 185-205.
• Çetin, S. (2012). Türkiye'de 1980 sonrası mecliste temsil edilen siyasi partilerin programlarında sektörel rekabet stratejileri. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Bartın Üniversitesi.
• Çoban, A. (2002). Çevreciliğin İdeolojik Unsurların Eklemlenmesi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 57(3).
• Çoban, A. (2020). Çevre Politikası Ekolojik Sorunlar ve Kuram, Ankara: İmge Yayınevi.
• Evren, M. B. (2023). Türk Siyasi Parti Tüzük ve Programlarında Bütünleşik Afet Yönetimi Bilinci. Resilience, 7(2), 221-251. https://doi.org/10.32569/resilience.1198686
• Gül, H. (2015). Kamu politikası analizi, yöntemleri ve teknikleri. Yasama Dergisi, (29), 5-31. Güleç, S. S. ve Sürmeli, İ. (2014). Hükümet programları ve kalkınma planları ekseninde çevre politikası analizi. Yasama Dergisi, (30), 22-43.
• Gürçam, S. (2023). Z Kuşağının İklim Krizi Hassasiyeti: 2023 Cumhurbaşkanlığı Seçimleri Öncesi Akp ve Chp’nin Yaklaşımları Üzerine Bir İnceleme. İçinde: M. Lamba (Ed.). Siyaset Bilimi, Uluslararası İlişkiler ve Kamu Yönetimi Alanında Uluslararası Araştırmalar. 45-66. Ankara: Platanus Publishing.
• Haspolat, E. (2015). ‘Kadın, Anne, Yurttaş’ Ana Akım Siyasal Partilerin Seçim Bildirgelerinde Kadın Algısı: 1 Kasım 2015 Genel Seçimleri Örneği. Toplum ve Demokrasi, 9(19-20), 73-107.
• İklim Haber. (26.05.2022). Avrupa’nın Çöplüğü Olduk: Türkiye Avrupa’dan En Çok Atık Alan Ülke Konumunda, https://www.akparti.org.tr/parti/hedef-2023/diger/her-sehir-bir-marka/ adresinden 20 Mayıs 2023 tarihinde edinilmiştir.
• İYİ Parti. (2018). İyi Parti Programı, https://iyiparti.org.tr/kurumsal?q=program adresinden 29 Nisan 2023 tarihinde edinilmiştir.
• Kaplan, A. (1999). Küresel Çevre Sorunları ve Politikaları. Ankara: Mülkiyeliler Birliği Vakfı Yayınları. Karataş, Z. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Manevi temelli sosyal hizmet araştırmaları dergisi, 1(1), 62-80.
• Kaypak, Ş. (2011). Küreselleşme Sürecinde Sürdürülebilir Bir Kalkınma İçin Sürdürülebilir Bir Çevre. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 13 (20), s.19-33. Keleş, R. (2015). 100 Soruda Çevre, Çevre Sorunları ve Çevre Politikası, Genişletişmiş 2. Baskı, İzmir: Yakın Kitabevi Yayını.
• Keleş, R., Hamamcı, C. ve Çoban A. (2015). Çevre Politikası, 8. Baskı, Ankara: İmge Yayınevi. Milliyetçi Hareket Partisi (MHP). (2009). Milliyetçi Hareket Partisi Parti Programı, https://acikerisim.tbmm.gov.tr/items/7baa4014-09db-48fe-870c-774f6cead72e adresinden 29 Nisan 2023 tarihinde edinilmiştir.
• Mutlu, A. (2001). Ekoloji Düşüncesi ve Ekoloji Düşüncesinin Temel Kavramları. Kooperatifçilik, Ekim-Kasım-Aralık, S, 134, 45-60.
• Orhan, G. (2013). Türkiye’de Çevre Politikaları: Değişen Söylemler, Değişmeyen Öncelikler. Memleket Siyaset Yönetim, 8(19-20), 1-24.
• Polat, C., Akkaya, M. A. ve Binici, K. (2016). 1 Kasım 2015 Genel Seçimleri Parti Bildirgelerinde Eğitim. Karatekin Edebiyat Fakültesi Dergisi, 4(1), 1-20.
• Sak, R., Sak, İ. T. Ş., Şendil, Ç. Ö. ve Eşref, N. A. S. (2021). Bir araştırma yöntemi olarak doküman analizi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4(1), 227-256.
• Sayın, U. ve Gümüş, S. S. (2016). Haziran 2015 milletvekilliği genel seçimleri parti seçim beyannamelerinin engelli kavramı temelinde içerik olarak incelenmesi. Toplum ve Demokrasi, 10(21), 69-89
• Seyidoğlu, H. (2016). Bilimsel araştırma ve yazma el kitabı. İstanbul: Güzem Can Yayınları.
• Şahin, B. (2020). Almanya'da Siyasi İdeoloji ve Çevre Koruma Politikaları Arasındaki Bağlantının Parti Bildirileri Bağlamında İncelenmesi. Turkish Studies-Economics, Finance, Politics, 15(4).
• Şeşen, E. ve Ertürk, K. Ö. (2017). Türkiye'de 1990 Sonrası Çevre Politikalarının Seçim Beyannamelerine Yansımaları. Selçuk İletişim, 10(1), 188-215.
• Terkan, B. (2010). Siyasi partilerin kadına ilişkin söylem ve politikaları (AKP ve CHP örneği). Selçuk İletişim, 6(2), 115-136.
• Tiyek, R. (2015). Sosyal politika kapsamında seçim bildirgelerinin değerlendirilmesi. Hak-İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 4(9), 36-63.
• Tuğsuz, N. Ve Yılmaz, A. (2015). Siyasi partilerin mülteci politikaları. SETA Perspektif, (106). Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM). (2023). 28. Dönem Milletvekilleri Sandalye Dağılımı, https://www.tbmm.gov.tr/sandalyedagilimi adresinden 22 Kasım 2023 tarihinde edinilmiştir.
• Ulukuş, S. (2023). 2018 Seçimleri Sonrasında Kurulan Partilerde Liderler ve Partiler Düzeyinde Yeşil Siyaset. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(1), 71-88.
• Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı (YCB). (2023). Siyasi Partiler Genel Bilgileri, https://www.yargitaycb.gov.tr/icerik/1093/siyasi-parti-genel-bilgileri adresinden 15 Ekim 2023 tarihinde edinilmiştir.
• Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi (YSP). (2012). Programatik Metin, https://yesilsolparti.org/programatik-metin/ adresinden 29 Nisan 2023 tarihinde edinilmiştir.
• Yıldırım, M., Demirkol, Ö., Yıldırım, L. ve Solmaz, C. (2016). Tourism in the electoral programs of turkish political parties: an analysis of the 2015 general elections in Turkey. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 12(30), 81-96.