Hybrid Cost Method and A Textile Company Application

Yıl 2015, Cilt: 6 Sayı: 2, 437 - 464, 01.12.2015

Ayşe N. Yereli Nilgün Kayalı Lale Demirlioğlu

Öz

In the international literature Mixed Costing Method is known as “Hybrid Costing”. Mixed Costing Method (MCM) combines the characteristics of job order cost method and process cost method. The aim of the study is to investigate how to calculate the cost of the products with MCM in the textile sector in a company. The Company has used the order cost method while calculating the fiber costs. İn practice, firstly with the data attained from the business; the unit cost and the total cost of three different type of fiber is calculated according to the order cost method. Later, with the usage of hybrid cost method which is called the mixture of process cost and job order cost method, the unit cost and total cost of fiber is calculated and the resultant data is compared and the effects of each method over the financial statements will be evaluated.

Anahtar Kelimeler

Hybrid Cost Method, Mixed Cost Method, Fiber Cost, Process Cost Method, Job Order Cost Method

Karma Maliyet Yöntemi ve Bir Tekstil İşletmesinde Uygulama

Öz

Uluslararası literatürde “Hybrid Costing” olarak yer alan Karma Maliyet Yöntemi (KMY), safha ve sipariş maliyet yöntemlerinin özelliklerini birleştirmektedir. Çalışmanın amacı tekstil sektöründe iplik üretimi yapan bir işletmede mamullerin maliyetinin KMY ile nasıl hesaplandığını incelemektir. İşletme iplik maliyetlerini hesaplarken sipariş maliyet yöntemini kullanmaktadır. Uygulamada, ilk olarak işletmeden elde edilen verilerle sipariş maliyet yöntemine göre üç çeşit ipliğin birim ve toplam maliyetleri hesaplanmıştır. Daha sonra safha ve sipariş maliyet yöntemlerinin karması olarak da ifade edilen KMY kullanılarak ipliklerin birim ve toplam maliyetleri belirlenmiş, ortaya çıkan sonuçlar karşılaştırılmış ve her bir yöntemin finansal tablolar üzerinde yarattığı etki değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Karma Maliyet Yöntemi, İplik Maliyeti, Safha Maliyet Yöntemi, Sipariş Maliyet Yöntemi.

Kaynakça

• Açar, R. (1990). Safha Maliyet Sistemi Otomotiv Sektörü Piston İmalat Sanayiinden Bir Uygulama Örneği. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul
• Ağ, A. (2009). Çok Safhalı Üretimlerde Safha Maliyet Yöntemi: Aşkale Çimento Fabrikası’nda Bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi. Kafkas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Akdoğan, N. (2009). Tek Düzen Muhasebe Sisteminde Maliyet Muhasebesi Uygulamaları. Gazi Kitabevi.
• Akman, M.A. (1998). Safha Maliyet Sistemi ve Üretim İşletmelerinde Uygulanışı. Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Akyol, N. (2007). Yönetim ve Maliyet Muhasebesi Açısından Safha Maliyet Sistemi ve Sarıgözoğlu A.Ş. için Bir Maliyet Modeli Önerisi. Yüksek Lisans Tezi. Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Alptekin, E. (2010). Tekstil Sektöründe Teknolojik Gelişme ve Rekabet Gücü: Denizli Bölgesi Üzerine Bir Uygulama. Doktora Tezi. Marmara
• Anasız, İ. (2005). Konfeksiyon, Ayakkabı vb. İşletmelerde İşlem Maliyet Sistemi Çerçevesinde Üretim Maliyetlerinin Tespiti ve Kayıtlanması. E- Yaklaşım Dergisi, Sayı:20.
• Aydemir, C. (1993). Ofset Baskı ile Üretim Yapan Matbaa İşletmelerinde Rasyonel Teknik Organizasyon ve Sipariş Maliyeti Yönetiminin Uygulanması. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Baş, A. (1989). Safha Maliyeti ve Kok Üretiminde Bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Başer, G. (2005). Dokuma Tekniği ve Sanatı. Punto Yayıncılık, Cilt 2.
• Bayraktar, D. K. (2002). Döner Sermayeli Orman Ürünleri Sanayii İşletmelerinde Maliyetin Hesaplanması (Milli Eğitim Bakanlığı Örneği). Yüksek Lisans Tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bilgen, Y. (2014). Kömür İşletmelerinde Maliyet Analizi ve Hesaplaması. Yüksek Lisans Tezi. Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Burma, A. (1989). Döküm Endüstrisi ve Bu Endüstri Dalında Safha Maliyet Sistemi Uygulaması. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Büyükmirza, K. (2013). Maliyet ve Yönetim Muhasebesi. Gazi Kitabevi.
• Demirlioğlu, L. (2009). Faaliyet Tabanlı Maliyet Yönteminin Temel Mali Tablolar Üzerindeki Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Celal Bayar
• Drury, C. (2004). Management And Cost Accounting: Management &Cost Accounting. Cengage Learning EMEA.
• Dülger, G. (1997). Üretim İşletmelerinde Mamul ve Yarı Mamul Maliyetlerinin Sipariş Maliyeti Sistemine Göre Belirlenmesi ve Eskişehir Şeker Makina Fabrikası’nda Bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ekergil, V. (1999). Safha Maliyeti Sisteminde Üretim Kayıplarının Değerlendirilmesi ve Bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Emgin, O. (1997). Elektrik Üretim İşletmelerinde Ürün Birim Maliyetinin Hesaplanması ve TEAŞ Yatağan Termik Santrali'ne Uygulanması. Doktora Tezi. Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Erdoğan, N. (2002). Maliyet Muhasebesi. İzmir: Barış Yayınları Fakülteler Kitabevi.
• Ergin, A. (1987). Değişik Maliyet Yöntemleri İçerisinde Sipariş Maliyet Yönteminin İşleyişi ve Uygulamadan Bir Örnek. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gökçen, U. (1990). Safha Maliyeti Sistemi ve Tekstil Sektöründen Örnek Uygulama. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gruwka, J., Rawson, R.A. (2007). Selecting the Right Costing Tool for Your Business Needs. The Journal of Corporate Accounting & Finance. March-April: 22.
• Gül, Ü. (1996). Çimento Sanayiinde Safha Maliyet Analizi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gümüş, Y. (2002). Sahfa (Evre) Maliyet Sistemi Uygulayan İşletmelerde, Kalite Maliyetleri Çerçevesinde Fire, Kusurlu Üretim ve Bozuk Ürün Maliyetlerinin Sapmasına Yönelik Ampirik Bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi. Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Güngörmüş, A.H. (2007). İşletmelerde Maliyet Siteminin Oluşturulması. İzmir serbest Muhasebeci Mali Müşavir Odası Dayanışma Dergisi. 95: 112-122.
• Güngörmüş, A.H. (2007). İşletmelerde Maliyet Sistemi Oluşturulması. İzmir serbest Muhasebeci Mali Müşavir Odası Dayanışma Dergisi. 95: 112- 122.
• Gürsoy, C.T. (1999). Yönetim ve Maliyet Muhasebesi.Beta Basım Yayın.
• Haftacı, V. (2009). Maliyet Muhasebesi. Umuttepe Yayınları.
• Karakaya, M. (2007). Maliyet Muhasebesi. Gazi Kitabevi.
• Kardaşlar, Ş. (2001). Ayçiçek Yağı ve Sabun Üreten İşletmelerde Maliyet Sisteminin Kurulması ve Örnek Uygulama. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Keser, F. (1990). Safha Maliyet Sisteminin Bir Dokuma Fabrikasında Uygulama Örneği. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kinney, M.R., Raiborn C.A. (2013). Cost Accounting Foundations and Evolutions. South- Western Cengage Learning.
• Kişin, E. (2000). Sipariş Maliyeti Sistemi ve Pamuklu Tekstil Terbiye İşletmelerinde Uygulanması. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kocamaz, H. (2002). İmalat İşletmelerinde Fire ve Kusurlu Üretimden Kaynaklanan Bozuk Mamüllerin Maliyetlendirilmesi ve Yalıtım Sektöründe Bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi. Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Koç, E., Kaplan, E. (2006). Tekstil İşletmelerinde Maliyet Hesaplaması- İplik Maliyeti. Tekstil ve Mühendisleri Dergisi. 13(64): 38-47.
• Köse, Ö. (2008). İnşaat İşletmelerinde Sipariş Maliyet Sistemi. E- Yaklaşım Dergisi. Sayı:183.
• Kuru, Ö. (2008). Çimento Sektöründe Üretim Maliyetleri ve Kars Çimento Fabrikası'nda Bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi. Kafkas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Küçüksavaş, N. (2002). Bilgisayar Uygulamalı Maliyet Muhasebesi. Beta Basım Yayın Dağıtım.
• Larson, K.D., Chiapette, B. (1996). Fundamental Accounting Principles. Irwin Book Team; Fourteenth Edition.
• Moscove, S.A., Wright, A. (1976). Cost Accounting With Managerial Applications Sixth Edition. Boston: Houghton Mifflin Company.
• Mumcu, H.B. (2000). Safha Maliyeti Sistemi ve F.A. Şirketlerindeki Uygulaması. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Nair, N.G. (2008). Production and Operation Management. Mc Graw Hills Companies.
• Özgür, F. (1996). Dökümcülük Sektöründe Safha ve Sipariş Maliyet Sistemi Uygulaması. Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özkan, M.A. (1999). Ambalaj Sanayiinde Safha Maliyet Sistemi Uygulaması (Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği'ne Göre). Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özkan, S. (1996). Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği'ne Göre Sipariş Maliyet Sistemi ve Bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özkan, Y. (2001). Şantiye Elektrik İşleri Maliyetlerinin Sipariş Maliyeti Sistemi Kullanılarak Hesaplanması. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özkara, İ. Ö. (2010). Kuyumculuk ve Sarraflık Sektöründe Safha Maliyet Sistemi ve Kapalıçarşı Uygulaması. Yüksek Lisans Tezi. Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özsümer, E.H. (1992). Bir Tuğla Fabrikası İçin Safha Maliyet Sistemi Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. İhsan Doğramacı Bilkent
• Sakarya, E., Aral, Y. (2008). Hayvancılık İşletmelerinde Maliyeti Oluşturan Masraf Unsurları ve Et Sanayi İşletmelerinde Safha Maliyet Sistemi. Verimlilik Dergisi. 3: 115-134.
• Sandallı, G. (1988). Boya İşletmelerinde Maliyet Sistemi Tercihi; Safha Maliyet Sistemi Uygulamaları. Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Specthring, S.W. (2008). Basic Cost Accounting. Read Books.
• Şener, H.H. (2003). Çağdaş Maliyet Yönetimi Sistemlerinden Faaliyet Tabanlı Maliyetleme ile Sipariş Maliyeti Sisteminin Karşılaştırılması ve Bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Taş, F. (2007). Meslek Yüksekokulları İçin Maliyet Muhasebesi. Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Turgut, S. (2006). Kuyumculuk Sektöründe Safha Maliyet Sistemi ve Bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Türkkan, M.T. (2006). Faaliyete Dayalı maliyet Sistemi ve Bir Sağlık İşletmesinde Uygulanması. Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Uysaler, A. (2007). Faaliyet Tabanlı Safha Maliyetleme Sistemi: Sentetik Dokuma Sanayiinde Bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Uzun, Ö. (2012). Üretim İşletmelerinde Safha Maliyet Sisteminin Önemi: Aydın İlinde Süt ve Süt Ürünleri İşletmesinde Örnek Bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi. Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Warren, C.S., Reeve, J.M., Duchac, J. (2008). Managerial Accounting. Cengage Learning.
• Whittington, O.R. (2014). 2014 Wiley CPA Excel Exam Review Study Guide Business Environment and Conceps. John Wiley Sons.
• Yakar, N. (2010). Bir Konfeksiyon İşletmesinde Sipariş Maliyet Sistemi Uygulaması. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yılmaz, S. (2004). Faaliyete Dayalı Maliyet Sistemi ve Bir Çimento Fabrikasında Uygulanması. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yılmaz, R. (2003). Tüvasaş İçin Bir Maliyet Modeli Önerisi: Ürün Ağacı Esasına Dayalı Sipariş Maliyetlemesi. Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yüksel, İ. (2013). Hastanelerde Maliyet Muhasebesi ve Karlılık. Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• http://www.sanayi.gov.tr/Files/Documents/10_tekstil-fh11- 31102012110449.pdf (Erişim Tarihi: 06.01.2015)
• International Trade Centre (ITC - Uluslararası Ticaret Merkezi) http://www.intracen.org (Erişim Tarihi: 10.10.2015)
• http://www.itkib.org.tr/ihracat/DisTicaretBilgileri/raporlar/dosyalar/2014/TE KSTIL_SEKTORU_BILGI_NOTU_EKIM%202014_sifreli.pdf (Erişim Tarihi: 10.10.2015)
• http://www.itkib.org.tr/ihracat/DisTicaretBilgileri/raporlar/dosyalar/2013/20 13_ocak_aralik_tekstil_performans_raporu.pdf 16.03.2015) (Erişim Tarihi:
• http://sgm.sanayi.gov.tr/Files/Documents/tekstil-hazirgiyim-ve-der- 1152015113610.pdf (Erişim Tarihi: 10.10.2015)
• http://sgm.sanayi.gov.tr/Files/Documents/tekstil-hazir-giyim-ve-de- 3102013142141.pdf (Erişim Tarihi: 16.03.2015).