Eğitim Örgütlerinde İzlenim Yönetimi Taktiklerinin Kullanımına Etik İklim Tipinin Etkisinde Lider Üye Etkileşiminin Aracılık Rolü

Yıl 2014, Cilt: 5 Sayı: 1, 355 - 379, 01.12.2014

Tuğrul Oğuzhan , Ünsal Sığrı

Öz

Bireyler açısından elde edilebilecek maddi ve sosyal faydaları artırmak, saygı elde etmek ve
kabul gören bir kimlik kazanmak günümüz örgüt yaşantısında büyük önem arz etmektedir. Bu
sebeple bireylerin başkalarının değerlendirmelerini ve davranışlarını etkileyebilecek imajları
oluşturmaya çalışırkenkullandıkları yöntemler değişebilmekte, farklı etik iklimlerde farklı
taktikler uygulanabilmektedir. Yöneticilerinden performanslarıyla ilgili olumlu geri bildirim
alma, istedikleri ödülleri elde etme gibi amaçlar doğrultusunda lider ile kurulan etkileşim bu
taktiklerin kullanımında farklılıklar yaratabilmektedir.Bu çalışmanın amacı; örgütlerde kişinin
sosyal ve örgütsel ortamlarda “İzlenim Yönetimi Taktiklerini” (İYT) kullanırken; algılanan
“Etik İklim” tipinin (Eİ) etkisinin ortaya konması ve çok boyutlu “Lider Üye Etkileşiminin”
(LÜE) bu etkideki aracılık rolünün belirlenmesidir. Çalışma, uygulamalı ve betimsel bir
araştırmadır. Çalışmanın modeli, ana değişkenlerin aralarındaki ilişkileri boyutlarıyla ortaya
koyacak bir nitelikte tasarımlanmıştır. Anket tekniğiyle elde edilen verilerin analizi SPSS18
ve AMOS16 yazılımlarıyla yapılmıştır. Araştırma sonucunda araççılık iklimlerinin İYT
kullanımını arttırdığı ve Eİ tiplerinin İYT’ye etkisinde çok boyutlu LÜE’nin genellikle kısmi
aracılık rolü oynadığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İzlenim Yönetimi Taktikleri, Etik İklim, Lider Üye Etkileşimi

The Effects of Ethical Climate on Impression Management Tactics in Educational Organizations: The Mediating Role of Leader Member Exchange

Öz

Trying to increase the amount of tangible and social benefits, having a well-accepted reputation and identity is highly important from the point of organization members. Therefore, while impressing the other’s behaviors and evaluations, it is possible to use different kinds of impression management tactics especially in different ethical climates. In addition, the leader member exchange, which helps getting positive feedbacks and awards, may create differentiation while using those tactics.The purpose of this study is to analyze the effects of Ethical Climate (EC) types on Impression Management Tactics (IMT) and to define the mediator role of Leader Member Exchange (LMX). The model of the study was defined to explain the relations among the variables. The analysis was made by using the SPSS18 and AMOS16 software packages. At the end of the study, it can be said that Ethical Climate types, especially Instrumental Ethical Climate effect IMT positively and increases the use of IMT and LMX has generally partial mediating role in those effects.

Anahtar Kelimeler

Impression Management Tactics, Ethical Climate, Leader Member Exchange

Kaynakça

• Akgün, T. (2009). İzlenim Yönetimi Taktikleri İle İş Performansı Değerleme Puanları Arasındaki İlişki: Bir Uygulama, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Barnett, T.,Schubert, E. (2002). Perceptions of the Ethical Work Climate and Covenantal Relationships Journal of Business Ethics, 36(3): 279-290.
• Barnett, T., Vaicys, C. (2000). The Moderating Effect of Individuals’ perceptions of ethical work climate on ethical judgments and behavioral intentions. Journal of Business Ethics, 27(4): 351-362.
• Baron, R.M., Kenny, D.A. (1986). The Moderator Mediator Variable Distinction in Social Psychological Research: Conceptual, Strategic, and Statistical Considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51: 1173-1182.
• Baron, R.A.,Greenberg, J. (1989). Behavior in Organizations: Understanding and Managing the Human Side of Work, 3th Ed., Allyn Bacon Inc., Boston.
• Basım, H.N.,Tatar, İ. (2006). Kamuda İzlenim Yönetimi: Karşılaştırmalı Bir Çalışma. Amme İdaresi Dergisi, 39(4): 225-244.
• Basım, H.N., Tatar, İ., Şahin, N.H. (2006a). İzlenim Yönetiminde Kendilik Algısı, Kontrol Odağı, Mesleki Hedeflere Ulaşma Düzeyi ve Stres: Bir Kamu Sektörü Örneği. Türk Psikoloji Dergisi, 21(58): 1-14.
• Baş, T., Keskin, N., Mert, İ.S. (2010). Lider Üye Etkileşimi (LÜE) Modeli ve Ölçme Aracının Türkçe’de Geçerlik Ve Güvenilirlik Analizi”, Ege Akademik Bakış, 10(3): 1013-1039.
• Bauer, T.N.,Graen, S.G. (1996). Development of Leader-Member Exchange: A Longitudinal Test. Academy of Management Journal, 39(6): 1538- 1567.
• Bolino, M.C., Turnley, W.H. (1999). Measuring Impression management in organizations: A scale development based on the Jones and Pittman Taxonomy. Organizational Research Methods, 2(2): 187-206.
• Buchanan, D., Badham, R. (1999). Power, Politics, and Organizational Change. Sage, London.
• Case, R. (1998). Leader Member Exchange Theory and Sport: Possible Applications. Journal of Sport Behavior, 21(4): 387-396.
• Castro, S.L., Cogliser, C.C. (1999). Leader-Member Exchange (LMX) Research: A Comprehensive Review of Theory, Measurement, and Data-Analytic Practices. Leadership Quarterly, 10(1): 63-114.
• Cevrioğlu, E. (2007). Lider-üye etkileşimi ile bireysel ve örgütsel sonuçları arasındaki .ilişki: Ampirik bir inceleme, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• Crane, E.,Crane, F.G. (2004). Usage and effectiveness of impression management strategies in organizational settings, Journal of Group Psychotherapy Psychodramaand Sociometry, 55(1): 25-34.
• Cullen, J.B., Parboteeah, K.P., Victor, B. (2003). The Effects of Ethical Climates on Organizational Commitment: A two-study analysis. Journal of Business Ethics, 46: 127-141.
• Davis, W.D., Gardner, W.L. (2004). Perceptions of Politics and Organizational Cynicism: An Attributional and Leader–Member Exchange Perspective, The Leadership Quarterly, 15: 439–465.
• Demir, K. (2002). Türkiye’deki Resmi ve Özel Lise Öğretmenlerinin İzlenim Yönetimi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Dickson, M.W., Smith, D.B., Grojean, M.W., Ehrhart, M. (2001). An Organizational Climate Regarding Ethics: The Outcome of Leader Values and the Practices that Reflectthem. Leadership Quarterly, 12: 197–208.
• Dienesch, R.M.,Liden, R.C. (1986). Leader-Member Exchange Model of Leadership: A Critique and Further Development, Academy of Management Review, 11(3): 618-634.
• Erdem, F.S. (2008). Organizasyonlarda Lider-Üye Etkileşiminin Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkilerinde, İzlenim Yönetimi Davranışının Rolü: Kayseri’de Hizmet Sektöründe Bir Araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Erdogan, B., Bauer, T.N. (2010). Differentiated leader–member exchanges: The buffering role of justice climate. Journal of Applied Psychology, 95(6): 1104.
• Erkuş, A. (2011). Çok Boyutlu Lider-İzleyici Etkileşiminde Kişilik Özelliklerinin Ve Güç Kaynaklarının Rolü. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(1): 127-152.
• Feldman, D.C., Klich, N.R. (1991). “Impression Management and Career Strategies”, Ed. Giacalone, R. A. ve P. Rosenfeld, Applied Impression Management, Londra: Sage, 67-79.
• Ferris, G.R., Judge, T.A., Rowland, K.M., Fitzgibbons, D.E. (1994). Subordinate Influence and the Performance Evaluation Process: Test of a Model’, Organizational Behavior and Human Decision Processes 58: 101-135.
• Gardner, W.L., Martınko, M.J. (1988). Impression Management in Organizations. Journal of Management, 14(2): 321-338.
• Geçer, A.K. (2002) Öğretmen Yakınlığının Öğrencilerin Başarıları, Tutumları ve Güdülenme Düzeyleri Üzerinde Etkisi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Giacalone, R.A., Rosenfeld, P. (eds.) (1989). Impression Management in the Organization, Lawrence Erlbaum, Hillsdale, NJ.
• Giacalone, R.A., Rosenfeld, P. (eds.) (1991). Applied Impression Management: How Image Making Affects Managerial Decisions, Sage, Newbury Park, CA.
• Greguras, G.J., Ford, J.M. (2006). An Examination of the Multidimensionality of Supervisor and Subordinate Perceptions of Leader-Member Exchange. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 79: 433-465.
• Hesapçıoğlu, M. (2008). Öğretim İlke ve Yöntemleri Eğitim Programları ve Öğretim. (Genişletilmiş 6. Baskı), Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• Higgins, C.A., Judge,T.A., Ferris, G.R. (2003).“Influence Tactics and Work Outcomes: A Meta-Analysis”, Journal of Organizational Behavior, 24: 89-106.
• Jones, E.E., Pittman, T.S. (1982). Toward a general theory of strategic self- presentation, Psychological perspectives on the self, 1: 231-262.
• Jones, E.E.(1990). Interpersonal Perception, W. H. Freeman Comp., New York.
• Kaplan, M., Öğüt, A. (2011).Otel işletmelerinde Etiksel İklim Algılamaları İle Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkinin Analizi: Kapadokya Örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 30: 191-206.
• Kim, N.Y.,Miller, G. (2008). Perceptions of the ethicalclimate in the Korean tourismin dustry. Journal of Business Ethics, 82: 941-954.
• Leary, M.R., Kowalski, R.M. (1990). Impression Management: A Literature Review and Two-Component Model. Psychological Bulletin, 107: 34- 47.
• Leary, M.R. (1996). Self-Presentation, Impression Management and Interpersonal Behavior, Westview Press, Oxford.
• Liden, R., Graen, G. (1980). Generalizability of the Vertical Dyad Linkage Model of Leadership, Academy of Management Journal, 23(3): 451- 465.
• Liden, R.C., Sparrowe, R.T., Wayne, S.J. (1997). Leader-Member Exchange Theory: The Past and Potential for the Future”, G.R. Ferris (Der.), Research in Personal and Human Resources Management, Greenwich, CT: JAI Press Inc., 15: 47-119.
• Liden, R., Wayne, S.J., Stilwell, D. (1993). A Longitudinal Study on the Early Development of Leader-Member Exchanges. Journal of Applied Psychology, 78: 662-674.
• Liden, R.C., Maslyn, J.M. (1998). Multidimensionality of Leader-Member Exchange: An Empirical Assessment through Scale Development. Journal of Management, 24(1): 43-72.
• Malloy, D.C., Agarwal, J. (2001). Differential Association and Role-Set Configuration: The Impact of Significant Others upon the Perception of Ethical Climate in a Sports Organization. Journal of Sport Management, 15(3): 195-218.
• Meydan, C.H. (2011). Örgütsel Ortamda Tükenmişliğin İzlenim Yönetimi Taktikleri İle İlişkisi”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 6(2): 287-307.
• Mendonca, M. (2001).Preparing for ethical leadership in organizations. Canadian Journal of Administrative Sciences, 18: 266-276.
• Özyer, K. (2010). Etik İklim Ve İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişkide Örgütsel Bağlılık Ve İş Tatmininin Düzenleyici Rolü. Yayınlanmamış Doktora Tezi Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Palmer, R.J., Welker, R.B., Campbell, T.L., Magner, N.R. (2001). Examining the Impression Management Orientation of Managers. Journal Of Managerial Psychology, 16(1): 35-49.
• Parboteeah, K.P., Cullen, J.B., Victor, B., Sakano, T. (2005). National culture and ethical climates: A comparison of U.S. and Japanese accounting firms. Management International Review, 45(4): 459-481.
• Parboteeah, K.P., Chen, H. C., Lin, Y. T., Chen, I. H., Lee, A. Y., Chung, A. (2010). Establishing organizational ethical climates: how do managerial practices work?. Journal of Business Ethics, 97(4): 599-611.
• Provis, C. (2010).The Ethics of Impression Management. Business Ethics, 19(2): 199-212.
• Rasmussen, K., Malloy, D., Agarwal, J. (2003). The ethical climate of govern mentandnon-profit organization simplicants for public-private partner ships. Public Management Review, 5(1): 83-97.
• Rosenfeld, P., Giacalone, R.A., Riordan, C.A. (1995). Impression Management in Organizations. Routhledge, New York.
• Rosenfeld, P.(1997). Impression Management, Fairness, and the Employment Interview. Journal of Business Ethics, 16(8): 801-808.
• Scandura, T.A., Graen, G.B., Novak, M.A.(1986). “When Managers Decide Not to Decide Autocratically: An Investigation of Leader-Member Echange and Decision Influence. Journal of Applied Psychology, 71: 579-584.
• Schwepker, C.H.J. (2001). Ethical Climate’s Relationship to Job Satisfaction, Organizational Commitment and Turn over in the Sales Force. Journal of Business Research, 54(1): 39–52.
• Sekaran, U. (1992). Research Methods for Business, John Wiley and Sons, Inc., Canada.
• Shulman, D. (2007). From Hire to Liar: The Role of Deception in the Workplace. ILR Press,Ithaca, NY.
• Sığrı, Ü., Tabak, A., Türköz, T. (2011). Eğitimciler Açısından İzlenim Yönetimi Stratejileri. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1): 64-78.
• Sims, R.L., Kroeck, G.K. (1994). The Influence of Ethical Fit on Employee Satisfaction, Commitment and Turnover.Journal of Business Ethics.13: 939-947.
• Sims, R.R. (2000). Changing an Organization’s Culture Under New Leadership. Journal of Business Ethics, 25: 65-78.
• Sims, R.R., Brinkman, J. (2002). Leaders as Moral Role Models: The Case of John Gutfreund at Salomon Brothers. Journal of Business Ethics, 35: 327-339
• Tabak A., Basım, H.N.,Tatar, İ., Çetin, F. (2010). İzlenim Yönetimi Taktiklerinde Beş Faktör Kişilik Özelliklerinin Rolü: Savunma Sanayiinde Bir Araştırma. Ege Akademik Bakış, 10(2): 541-559.
• Tatar, İ. (2006). İzlenim Yönetiminde Kendilik Algısı ve Stres: Kara Kuvvetlerinde Bir Uygulama, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kara Harp Okulu Savunma Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ünaldı, S. (2005). Emniyet Örgütü Yöneticilerinin İzlenim Yönetimi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Valle, M. (1997). Perceptions of Organizational Politics and Subsequent Behaviors. Psychological Reports, 81: 945-946.
• Vıctor, B., Cullen, J.B. (1988). The Organizational Bases of Ethical Climates., Administrative Science Quarterly, 33: 101-125.
• Wayne, S.J., Kacmar, K.M. (1991). The Effects of Impression Management on the Performance Appraisal Process’. Organizational Behavior and Human Decision Processes 48: 70–88.
• Wayne, S.J., Liden, R.C. (1995). Effect of Impression Management on PerformanceRatings: A Longitudinal Study, Academy of Management Journal, 38(1): 232-261.
• Weber, J.(1995). Influences Upon Organizational Ethical Subclimates: A Multidepartmental Analysis of a Single Firm. Organizational Science, 6(5): 509-523.
• Wımbush, J.C., Shepard, J.M., Markham, S.E. (1997). An Empirical Examination of the Multi-dimensionality of Ethical Climate in Organizations. Journal of Business Ethics, 16: 67-77.
• Zaidman, N., Drory, A. (2001). Upward Impression Management in the Work Place Cross-Cultural Analysis. International Journal of Intercultural Relations, 25: 671-690.