Uzaktan Çalışanlardaki Dijital Yorgunluğun Çalışan Sessizliğine Etkisi

Yıl 2025, Cilt: 16 Sayı: 2, 321 - 335, 26.11.2025

Aysun Devrim Yemenici

https://doi.org/10.54558/jiss.1690421

Öz

Amaç: Günümüz iş dünyasında yaşanan dijital dönüşümle birlikte işletmeler, artan maliyetleri azaltmak ve çalışanlardan daha fazla verim elde etmek için uzaktan çalışma sistemlerini tercih etmektedir. Uzak çalışanların işlerini dijital araçlar kullanarak gerçekleştirmeleri sebebiyle dijital yorgunluk yaşadıkları görülmektedir. Ayrıca uzaktan çalışanlarda, sessizlik eğilimlerinin artacağı öngörülmektedir. Buradan hareketle uzaktan çalışanların dijital yorgunluk yaşamasının onların sessizleşmesini de etkileyeceği düşünülmektedir. Araştırmanın amacı, uzaktan çalışanlardaki dijital yorgunluğun çalışan sessizliğine olan etkisini belirlemektir.
Yöntem: Araştırmada genel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırma evreni Türkiye'de dijital yorgunluk yaşaması beklenen ve sürekli bilgisayar başında çalışmak zorunda olan uzaktan çalışanlardan oluşmaktadır. Bu evrene ulaşmanın zorluğu nedeniyle rastgele seçilen kişilerden oluşan bir örneklem belirlenmiştir. Örneklemdeki 400 kişiye çevrimiçi olarak gönderilen anketleri 385 kişi yanıtlamıştır. Araştırmada kullanılan nicel veriler çevrimiçi anketlerden birincil veri olarak elde edilmiştir. Araştırma verileri SPSS 26 ve AMOS 24 programları kullanılarak analiz edilmiştir.
Bulgular: Değişkenler arasındaki korelasyonlar incelendiğinde orta ve yüksek düzeyde pozitif ilişkilerin olduğu belirlenmiştir. Dijital yorgunluğun dijital bağımlılık boyutunun, çalışan sessizliği değişkeninin alt boyutları olan kabul edilebilir sessizlik ve örgüt yararına sessizlik ile pozitif ve orta düzeyde ilişkilere, savunmacı sessizlik ile pozitif ve yüksek düzeyde ilişkilere sahip olduğu belirlenmiştir. Dijital yorgunluğun psikolojik yorgunluk boyutunun savunmacı sessizlik ile pozitif ve yüksek düzeyde ilişkilere, kabul edilebilir sessizlik ve örgüt yararına sessizlik ile pozitif ve orta düzeyde ilişkilere sahip olduğu görülmüştür. Fiziksel ve zihinsel yorgunluk boyutunun savunmacı sessizlik ile pozitif ve yüksek düzeyde ilişkiye sahipken, kabul edilebilir sessizlik ve örgüt yararına sessizlik ile pozitif ve orta düzeyde ilişkilere sahip olduğu belirlenmiştir. Psikosomatik sorunlar boyutunun ise kabul edilebilir sessizlik ile pozitif ve orta düzeyde ilişkiye sahip olduğu belirlenmiştir. Buna karşılık savunmacı sessizlik ve örgüt yararına sessizlik ile pozitif ve yüksek düzeyde ilişkiye sahip olduğu belirlenmiştir. Çalışmaya katılanların ortalamaları değerlendirildiğinde, çalışanlar arasında dijital yorgunluk algılarının çalışan sessizlik eğilimlerine benzer oranda olduğu belirlenmiştir. Yine de savunmacı sessizlik ve sessizlik daha çok örgüt yararına görülmektedir.
Sonuç: Çalışanların dijital bağımlılığı ile fiziksel ve ruhsal yorgunluklarının aynı oranda olduğu ve çalışanların savunmacı ve örgütsel sessizlik eğilimlerine daha yatkın olduğu görülmektedir. Dijital yorgunluğun çalışan sessizliğini pozitif yönde etkilediğini göstermektedir.
Özgünlük: Uzaktan çalışanlardaki dijital yorgunluğun çalışan sessizliğine etkisi daha önceden incelenmemiş olup bu konuda elde edilen sonuçlar alan yazın için özgünlük oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Dijital yorgunluk , çalışan sessizliği , uzaktan çalışma , dijital bağımlılık.

Etik Beyan

Bu çalışmanın tüm hazırlanma süreçlerinde etik kurallara uyulduğunu yazar beyan eder. Araştırmanın yürütülebilmesi için 20.03.2025 tarihinde 2025/96 Karar sayısı ile Düzce Üniversitesi Etik Kurulundan onay alınmıştır. Araştırma verileri Ocak – Mart 2025 tarihleri arasında gönüllü katılımcılara çevrimiçi olarak uygulanan anketler ile toplanmıştır.

The Impact of Digital Fatigue on Employee Silence in Remote Workers

Öz

Aim: With the digital transformation experienced in today's business world, businesses prefer remote working systems to reduce increasing costs and obtain more employee efficiency. It is observed that remote employees experience digital fatigue due to performing their jobs using digital tools. In addition, it is predicted that the tendency for silence will increase in remote employees. Based on this, it is thought that the digital fatigue experienced by remote employees will also affect their silence. The research aims to determine the effect of digital fatigue in remote employees on employee silence.
Method: The general screening model was used in the research. The research universe consists of remote employees in Türkiye who are expected to experience digital fatigue and work constantly on the computer. A sample consisting of randomly selected people was determined due to the difficulty of reaching this universe. 385 of the surveys sent online to 400 people in the sample responded. The quantitative data used in the research was obtained as primary data from online surveys. The data in the research was analysed using SPSS 26 and AMOS 24 programs.
Results: When the correlations between the variables were examined, it was determined that there were medium and high-level positive relationships. It was determined that the digital addiction dimension of digital fatigue has positive and moderate relationships with acceptable silence and silence for the organisation's benefit, which are the sub-dimensions of the employee silence variable, and positive and high relationships with defensive silence. It was observed that the psychological fatigue dimension of digital fatigue has positive and high relationships with defensive silence and positive and moderate relationships with acceptable silence and silence for the organisation's benefit. It was determined that the physical and mental fatigue dimension has positive and high relationships with defensive silence. In contrast, it has positive and moderate relationships with acceptable silence and silence for the organisation's benefit. The psychosomatic problems dimension was determined to have positive and moderate relationships with acceptable silence. On the other hand, it was determined to have positive and high relationships with defensive silence and silence for the organisation's benefit. When the means of the study participants were evaluated, it was determined that digital fatigue perceptions among employees were at a similar rate to employee silence tendencies. Nevertheless, defensive silence and silence are seen more as benefitting the organisation.
Conclusion: It is seen that employees' digital addiction and physical and mental fatigue are at the same rate, and employees are more prone to defensive and organisational silence tendencies. It shows that digital fatigue positively affects employee silence.
Originality: The effect of digital fatigue on employee silence in remote workers has not been studied before, and the results obtained on this subject constitute originality for the literature.

Anahtar Kelimeler

Digital fatigue , employee silence , remote work , digital addiction

Etik Beyan

The author declares that ethical rules were followed throughout the preparation of this study. Approval was obtained from the Düzce University Ethics Committee on March 20, 2025, with Decision No. 2025/96, to conduct the research. Research data were collected through online surveys administered to volunteer participants between January and March 2025.

Kaynakça

• Altay Morgül, Ü. & Oral Ataç, L. (2024). Dijital liderlik ve yenilikçi iş davranışı arasındaki ilişkide örgütsel öğrenmenin aracılık rolü: Uzaktan çalışanlar üzerinde bir araştırma. Journal of Emerging Economies and Policy, 9(SI), 51-65.
• Arıcan, O. H., (2025). Digital fatigue and its effects on mental health: Delphi and multiple linear regression analysis. Turkish Journal of Maritime and Marine Sciences, 11(1), 1-22.
• Atalay, G. E. (2025). Dijital çağın yorgunlarıyız. Üsküdar Üniversitesi Haber Ajansı (ÜHA). 17.09.2025 tarihinde https://uskudar.edu.tr/haber/dijital-cagin-yorgunlariyiz/62712 adresinden alınmıştır.
• Avşar Arık, I. (2018). Teknoloji bağımlılığı ve sosyal kimlik oluşumu: Y nesli. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Bagheri, G., Zarei, R., & Aeen, M. N., (2012). Organisational silence. Ideal Type of Management, 1(1), 47-58.
• Balyer, A. & Çetindere, E. D. (2019). Öğretmenlerin örgütsel sessizlik algıları ile motivasyonları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yıldız Journal of Educational Research, 3(2), 99-116. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2088881.
• Becker, M., Alzahabi, R. & Hopwood, C. (2013). Media multitasking is associated with symptoms of depression. Cyberpsychology, Behavior and Social Networking, 16(2), 132-135. https://doi.org/https://doi.org/10.1089/cyber.2012.0291.
• Bilginer Kucur, A. (2022). İnfobezite: X ve Y kuşaklarına yönelik bir araştırma. Kafkas Üniversitesi Bilimler Enstitüsü Dergisi, 211(29), 211-236. https://doi.org/https://doi.org/10.56597/kausbed.1079226.
• Blackman, D. & Sadler-Smith, E. (2009). The silent and the silent in organisational knowing and learning. Management Learning, 40(5), 569-585.
• Bozdoğan, S. C. & Aslan, H. (2020). Aşırı iş yükünün, tükenmişlik, iş stresi ve işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisi. İksad Yayınları, Ankara.
• Brinsfield, C. T. (2013). Employee silence motives: Investigation of dimensionality and development of measures. Journal of Organizational Behavior, 34(5), 671-697. https://doi.org/10.1002/job.1829.
• Chundawat, D. S., Yadav, K. C., Mudgal, S. K., Yadav, Y., Gaur, R. & Malhotra, V. (2022). A study on psychosomatic problems related to the problematic Internet use among adolescents at selected schools of aspur block, Dungarpur, Rajasthan. Mymensingh Med. Journal, 31, 539-546.
• Cohen, L., Manion, L. & Morrison, K. (2007). Research Methods in Education, (6. Ed.), NewYork: Routledge / Taylor & Francis Group.
• Çevik, A. (2000). Ruh sağlığı ve Hastalıkları. Ankara: ANTIP A.Ş.Yayınları. Derleyen: Işık Sayıl.
• Davison, G.C. & Neale, J.M. (2004). Abnormal Psychology. (7. baskı). Anormal Psikolojisi. Çeviriyi Derleyen: İhsan Dağ. Ankara: Türk Psikologlar Dernegi Yayınları.
• Detert, J. R. & Burris, E. R. (2007). Leadership behavior and employee voice: Is the door really open? Academy of Management Journal, 50(4), 869-884.
• DiStefano, C. & Hess, B. (2005). Using confirmatory factor analysis for construct validation: An empirical review. Journal of Psychoeducational Assessment, 23, 225-241.
• Donahue, E. G., Forest, J., Vallerand, R. J., Lemyre, P. N., Crevier-Braud, L. & Bergeron, E. (2012). Passion for work and emotional exhaustion: The mediating role of rumination and recovery. Applıed Psychology: Health And Well-Being, 4(3), 341-368.
• Dyne, L. V., Ang S. & Botero, I. C. (2003). Conceptualising employee silence and employee voice as multidimensional constructs. Journal of Management Studies, 40(6), 1359-1392.
• Eşitti, Ş. (2015). Bilgi çağında problemli internet kullanımı ve enformasyon obezitesi: Problemli internet kullanımı ölçeğinin üniversite öğrencilerine uygulanması. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Hakemli Dergisi, 49, 75-97. https://doi.org/https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/193005/.
• Fornell, C. & Larcker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of Marketing Research, 18(1), 39-50.
• Gelinas, J. (2021). Digital fatigue: How to make technology work for you, not against you. Talent Culture. 17.03.2021 tarihinde https://talentculture.com/blog/digital-fatigue-how-to-maketechnology-work-for-you-not-against-you/ adresinden alınmıştır.
• Gong, B. & Sims, R. L. (2023). Psychological contract breach during the pandemic: How an abrupt transition to a work-from-home schedule impacted the employment relationship. Journal of Business Research, 154(113259), 1-13. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2022.08.023.
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J. & Anderson, R. E. (2014). Multivariate Data Analysis, (7. Ed.). Harlow: Pearson New International Edition.
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. & Anderson, R.E. (2010). Multivariate data analysis (7. Ed.). Upper Saddle River, NJ, USA: Prentice-Hall.
• Kar, G. & Hedge, A. (2020). Effects of a sit stand-walk intervention on musculoskeletal discomfort, productivity, and perceived physical and mental fatigue for computer-based work. International Journal of Industrial Ergonomics, 78, 102983. https://doi.org/10.1016/j. ergon.2020.102983.
• Karaçınar, A. & Filizöz, B. (2023). Uzaktan çalışma modelinin (hibrit model) çalışan performansı üzerine etkisi. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 6(4), 1073-1089.
• Kassandrinou, M., Lainidi, O., Mouratidis, C. & Montgomery, A. (2023). Employee silence, job burnout and job engagement among teachers: The mediational role of psychological safety. Health Psychology and Behavioral Medicine, 11(1). https://doi.org/10.1080/21642850.2023.2213302.
• Kish-Gephart, J. J., Detert, J. R., Trevino, L. K. & Edmondson, A. C. (2009). Silenced by fear: The nature, sources, and consequences of fear at work. Research in Organisational Behavior, 29(1), 163-193.
• Knoll, M., Weigelt, O. & Hall, R. J. (2019). A longitudinal study of the relationships between four differentially motivated forms of employee silence and burnout. Journal of Occupational Health Psychology, 24(5), 572-589. https://doi.org/10.1037/ocp0000143.
• Liao, C., Li, Z. & Huang, L. (2024). How does a psychological contract breach affect employee silence? A moderated mediation model. SAGE Open, 14(4). https://doi.org/10.1177/21582440241299601.
• Lissak, G. (2018). Adverse physiological and psychological effects of screen time on children and adolescents: literature review and case study. Environmental Research, 164, 149-157. https://doi.org/10.1016/j.envres.2018.01.015
• Mills, S. (2016). Conceptual understanding: A concept analysis. The Qualitative Report, 21(3), 546-557.
• Morrison, E.W. & Milliken, F.J. (2000). Organisational silence: A barrier to change and development in a pluralistic world. Academy of Management Review, 25(4), 706-725.
• Nolen-Hoeksema, S., Wisco, B. E. & Lyubomirsky, S. (2008). Rethinking rumination. Perspectives on Psychological Science, 3(5), 400-424. https://doi.org/10.1111/j.1745-6924.2008.0008 8.x.
• Oksanen, A., Oksa, R., Savela, N., Mantere, E., Savolainen, I. & Kaakinen, M. (2021). Covid-19 crisis and digital stressors at work: A longitudinal study on the Finnish working population. Computers in Human Behavior, 122, https://doi.org/10.1016/j.chb.2021.106853.
• Özdemir, M. & Çetiner, N. (2021). Akıllı telefon bağımlılığının çalışanların iş tatminleri üzerine etkisi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 13(2), 1679-1694.
• Özdemir, Ş. & Gülseçen, S. (2015). Aşırı bilgi artışının bilgiye erişim sürecindeki etkileri: İstanbul Üniversitesi enformatik bölümü örneği. Journal of Research in Education and Teaching, 4(3), 334-344. http://www.jret.org/FileUpload/ks281142/File/37.sebnem_ozdemir.pdf.
• Öztürk, M. & Karademir B., F. (2024). Teknoloji bağımlılığının çalışma motivasyonuna etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi İnsan Kaynakları Yönetimi Dergisi, 3(2), 68-83.
• Pinarello, C., Elmers, J., Inojosa, H., Beste, C. & Ziemssen, T. (2023). Management of multiple sclerosis fatigue in the digital age: From assessment to treatment. Frontiers in Neuroscience, 17. https://doi.org/10.3389/ fnins.2023.1231321.
• Pinder, C. C. & Harlos, K. P. (2001). Employee silence: Quiescence and acquiescence as responses to perceived ınjustice. Research in Personnel and Human Resources Management, 20, 331-369.
• Restubog, S.L.D., Garcia, P.R.J.M., Toledano, L.S., Amarnani, R.K., Tolentino, L.R. & Tang, R.L. (2011). Yielding to (cyber)-temptation: Exploring the buffering role of self-control in the relationship between organisational justice and cyberloafing behavior in the workplace. Journal of Research Perspective, 45, 247-251.
• Sarıbay, B. & Kayalı, C. A. (2016). Çalışan sessizliğinin kültürel değerlerle olan ilişkisini belirlemeye yönelik İzmir ili kamu kuruluşlarında bir araştırma. Ege Akademik Bakış, 16(3), 531-540.
• Silva Cezar, B. G. & Maçada, A. C.G. (2023). Cognitive overload, anxiety, cognitive fatigue, avoidance behavior and data literacy in big data environments. Information Processing & Management, 60(6), https://doi.org/10.1016/j.ipm.2023.103482.
• Sweller, J. (2011). Cognitive load theory. Psychology of Learning and Motivation, (55), 37-76. https://doi.org/10.1016/B978-0-12-387691-1.00002-8.
• Şehitoğlu & Zehir (2010). Türk kamu kuruluşlarında çalışan performansının, çalışan sessizliği ve örgütsel vatandaşlık davranışı bağlamında incelenmesi. Amme İdaresi Dergisi, 43(4), 87-110.
• Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2012). Using Multivariate Statistics (1. Ed.). Boston, Pearson Education.
• Tarhan, N. & Nurmedov, S. (2013). Bağımlılık: Sanal veya Gerçek Bağımlılıkla Başa Çıkma. Timaş Yayınları.
• Tayfun, A. & Çatır, O. (2013). Örgütsel sessizlik ve çalışanların performansları arasındaki ilişki üzerine bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 5(3), 114-134.
• Thomas, N., Ribaux, D. & Phillips L.J. (2014). Rumination, depressive symptoms and awareness of illness in schizophrenia. Behavioural and Cognitive Psychotherapy, 42, 143-155. doi:10.1017/S1352465812000884.
• TİSK (2022). Yeni nesil çalışma modelleri. 16.02.2025 tarihinde https://www.tisk.org.tr/dokuman/yeni-nesil-calisma-modelleri-raporu-.pdf adresinden alınmıştır.
• Tuncer, R. Z. & Levendeli, Ş. T. (2023). Bağ(ım)lı bireyden yorgun bireye: Dijital iletişim çağında sosyal ağ yorgunluğu. Selçuk İletişim Dergisi, 16(2), 479-507. doi: 10.18094/ JOSC. 1296833.
• Tutar, H. & Mutlu, H. T. (2024). Dijital yorgunluk ölçeği (DİYÖ): Geçerlilik ve güvenirlik çalışması. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, (67), 56-74.
• TÜİK (2024). İşgücü İstatistikleri, Ekim 2024. 16.02.2025 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Isgucu-Istatistikleri-Ekim-2024-53516 adresinden alınmıştır.
• Vrijkotte, S., Meeusen, R., Vandervaeren, C., Buyse, L., Cutsem, J. V., Pattyn, N. & Roelands, B. (2018). Mental fatigue and physical and cognitive performance during a 2-bout exercise test. Int J Sports Physiol Perform, 13(4), 510-516. https:// doi.org/10.1123/ijspp.2016-0797.
• Xinping, W., Taotao, C. & Linhui, S. (2020). Study on working improvement of coal mine workers under the influence of physical mental fatigue interaction. Industrial Engineering Journal, 23(4), 148.
• Yengin, D. & Bayındır. (2019). Dijital bağ(ım)lı (Karadağ, H. G. Ed). Dijital Hastalıklar, (85-116). içinde Der Yayınları.
• Zait, A. & Bertea, P. E. (2011). Methods for testing discriminant validity. Management & Marketing, 9(2), 217-224. https://ideas.repec.org/a/aio/manmar/vixy2011i2p217-224.html.
• Zhan, Y. & Xue, W. (2022). Influence of swimming athletes sports psychological fatigue on sports performance. Revista de Psicología del Deporte. Journal of Sport Psychology, 31(2), 229-238.
• Zhang, S., Zhao, L., Lu, Y. & Yang, J. (2016). Do you get tired of socialising? An empirical explanation of discontinuous usage behaviour in social network services. Information and Management, 53(7), 904-914.
• Zheng, R. & Ling, H. (2021). Drivers of social media fatigue: A systematic review. Telematics and Informatics, (64), 1-13.