Kültürlerarası Duyarlılığın Sağlık Çalışanlarının Sağlık Turizmi Farkındalıklarına Etkileri

Yıl 2025, Cilt: 16 Sayı: 2, 336 - 352, 26.11.2025

Ayşegül Turan

https://doi.org/10.54558/jiss.1692313

Öz

Amaç: Türkiye'nin sağlık turizminde öncü ülkelerden biri olmasına rağmen, sağlık sektörü çalışanlarının birçoğunun bu alana yabancı olması ve yeterliliklerin sağlanmasına da hevesli olmamaları sağlık turizmi faaliyetlerinin etkin bir şekilde sürdürülmesini engellemektedir. Bu bağlamda en temel gereklilik, sağlık turizmi alanını sağlık çalışanları için cazip hale getirmek ve onların kültürlerarası duyarlılıklarını geliştirmektir. Sağlık turizmi alanında mevcut durumu tespit etmek adına sağlık çalışanlarının sağlık turizmi farkındalığının ve kültürlerarası duyarlılığının belirlenmesi, ileriye yönelik stratejik kararların alınmasına öncülük edebilecektir. Bu çalışma ile kültürlerarası duyarlılığın sağlık çalışanlarının sağlık turizmi farkındalıklarına etkilerinin araştırılması amaçlanmıştır.
Yöntem: Bu çalışma nicel tasarımlı ilişki arayıcı niteliktedir. Araştırmanın verileri SPSS ve AMOS programları ile analiz edilmiştir. Yapısal eşitlik modeli analizi ile kültürlerarası duyarlılığın sağlık turizmi farkındalığına etkileri araştırılmıştır. Sağlık çalışanlarının sağlık turizmi ve kültürlerarası duyarlılıklarının sosyo-demografik özelliklerine göre farklılıklarını incelemek için MANOVA analizi uygulanmıştır. Faktör boyutlarına göre sağlık çalışanlarının sağlık turizmi ve kültürlerarası duyarlılık puanları ile katılımcıların sosyo-demografik bulgularının incelendiği tanımlayıcı istatistiklere yer verilmiştir.
Bulgular: Kültürlerarası duyarlılık değişkeni sağlık çalışanlarının sağlık turizmi farkındalığı değişkenini pozitif ve anlamlı (β:.018; p≤.001) şekilde etkilemektedir. Sağlık çalışanlarının sağlık turizmi farkındalıkları ve kültürlerarası duyarlılıkları yaş, çalışma yılı, eğitim durumu ve yabancı dil düzeylerine göre anlamlı farklılık göstermektedir. Sağlık çalışanları sağlık turizminin etkilerine yönelik yüksek farkındalığa ve kültürlerarası etkileşimde ise yüksek özgüvene sahiptirler.
Sonuç: Sağlık turizmi faaliyetlerinde ivme kazanabilmek için sahada yer alan sağlık çalışanlarının kültürel farkındalıklarının da yeterli olması gerekmektedir. Literatürde sağlık turizmi çalışmaları genelde sağlık çalışanlarının bilgi ve farkındalık düzeylerini, Türkiye’nin sağlık turizmindeki yerini, güçlü ve zayıf yönlerini araştırmaktadır. Sağlık çalışanlarının kültürlerarası duyarlılıklarının sağlık turizmi farkındalıklarını nasıl etkilediğinin ortaya konulmasının bu alandaki boşluğu doldurulabileceği düşünülmektedir.
Özgünlük: Bu çalışma, sağlık çalışanlarının kültürlerarası duyarlılıklarının sağlık turizmi farkındalıklarına etkilerini ortaya koyarak, sağlık turizmi tescilli kuruluşlarda görev yapan personelin kültürlerarası duyarlılığına dikkat çeken ilk araştırmadır. Ayrıca, sağlık politikalarının oluşturulmasında sağlık turizmine yönelik amaç, hedef ve stratejilerin belirlenmesine veri sağlaması bakımından özgün bir nitelik taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sağlık turizmi , kültürlerarası duyarlılık , sağlık çalışanı , medikal turizm

Etik Beyan

Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Beşeri Bilimler Bilimsel Araştırma ve Yayın Etik Kurulundan onay alınmıştır.

Destekleyen Kurum

Destekleyen kurum bulunmamaktadır.

Proje Numarası

proje ürünü değildir

Teşekkür

Araştırmaya katkı sağlayan sağlık çalışanlarına ve istatistik alanında danışmanlığı için Öğr. Gör. Büşra AYDIN’a teşekkürlerimi sunarım.

The Effects of Intercultural Sensitivity on Healthcare Professionals' Awareness of Health Tourism

Öz

Aim: Although Turkey is one of the leading countries in health tourism, the fact that most of the healthcare professionals are unfamiliar with the field and are not enthusiastic about providing competencies prevents the effective continuation of health tourism activities. The most basic necessity is to make the field of health tourism attractive for health professionals and to improve their intercultural sensitivity. Determining the health tourism awareness and intercultural sensitivity of healthcare professionals in order to determine the current situation in the field of health tourism will lead to strategic decisions for the future. This study aims to investigate the effects of intercultural sensitivity on health tourism awareness of healthcare professionals.
Method: This study is a quantitative correlational study. The data of the study were analyzed with SPSS and AMOS programs. The effects of intercultural sensitivity on health tourism awareness were investigated with structural equation model analysis. MANOVA analysis was applied to examine the differences in health tourism and intercultural sensitivity of healthcare professionals according to their socio-demographic characteristics. Descriptive statistics examining the health tourism and intercultural sensitivity scores of healthcare professionals according to the factor dimensions and the socio-demographic findings of the participants are given below.
Results: The intercultural sensitivity variable positively and significantly (β:.018; p≤.001) affects the health tourism awareness variable of healthcare professionals. Healthcare professionals' health tourism awareness and intercultural sensitivity differ significantly according to their age, years of employment, educational level and foreign language level. Healthcare professionals have high awareness of the effects of health tourism and high self-confidence in intercultural interaction.
Conclusion: In the literature, health tourism studies generally investigate the knowledge and awareness levels of healthcare professionals, Turkey's place in health tourism, its strengths and weaknesses. To gain momentum in health tourism activities, it is thought that revealing how the intercultural sensitivity of healthcare professionals affects their awareness of health tourism can fill the gap in this field
Originality: This study is the first study to draw attention to the intercultural sensitivity of the staff working in health tourism registered organizations by revealing the effects of intercultural sensitivity of health professionals on health tourism awareness. In addition, it is unique in terms of providing data for the determination of goals, objectives and strategies for health tourism in the formulation of health policies.

Anahtar Kelimeler

Health tourism , intercultural sensitivity , health worker , medical tourism

Etik Beyan

pproval has been obtained from the Scientific Research and Publication Ethics Committee of Kırşehir Ahi Evran University's Faculty of Social Sciences.

Destekleyen Kurum

There is no supporting institution.

Proje Numarası

proje ürünü değildir

Teşekkür

I would like to express my gratitude to the healthcare professionals who contributed to the research and to Lecturer Büşra AYDIN for her consultancy in the field of statistics.

Kaynakça

• Acar, N. & Turan, A. (2016). Sağlık çalışanlarının sağlık turizmi farkındalığı üzerine bir araştırma: Ahi Evran Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi çalışanları örneği. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 17(1), 17-36. http://esjournal.cumhuriyet.edu.tr/tr/pub/issue/28001/297313
• Alır Derbent, G., Büyüközmen, E., Akkaya, M. A. & Polat, Ö. (2023). Sağlık okuryazarlığı eğitiminin bireylerin sağlık okuryazarlığı düzeyini geliştirmedeki yerine ilişkin bir uygulama: Foça ilçe halk kütüphanesi örneği. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(2), 388-417. https://doi.org/10.54558/jiss.1344260.
• Altıparmak, E. (2020). Sağlık turizminin güçlü ve zayıf yönleri ile fırsat ve tehditlerinin analizi: Kahramanmaraş ilinde bulunan hastaneler üzerinde bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Kahramanmaraş.
• Alp, G. (2021). Gelişmekte olan ülkelerde medikal turizm ve karşılaştırmaları. Journal of Travel & Tourism Research, 19(19), 47-79. https://dergipark.org.tr/en/pub/ttr/issue/67376/889536
• Arkın, M. & Salha, H. (2023). Sağlık personelinin sağlık turizmi farkındalığı üzerine bir araştırma: Tekirdağ örneği, Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 7(1), 66-83. https://doi.org/10.26677/TR1010.2023.1197.
• Aydın, O. (2012). Türkiye’de alternatif bir turizm; sağlık turizmi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2012(2), 91-96. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kmusekad/issue/10213/125512
• Barač Miftarević, S. (2022). Medical tourism in Croatia: Where are we now? Journal of Applied Health Sciences, 8(1), 121-132. https://doi.org/10.24141/1/8/1/11
• Bekiroğlu, O. & Balcı, Ş. (2016). Kültürlerarası iletişim duyarlılığının izlerini aramak: İletişim fakültesi öğrencileri örneğinde bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (35), 429-459. https://doi.org/10.21563/sutad.187110
• Beladi, H., Chao, C. C., Shan Ee, M. & Hollas, D. (2015). medical tourism and health worker migration in developing countries. Economic Modelling, 46, 391–396. https://doi.org/10.1016/j.econmod.2014.12.045.
• Bennett, M. J. (2025). The Developmental Model of Intercultural Sensitivity for Experiencing Otherness. OlaSaid, R (Ed.), The Sage Handbook of Intercultural Communication (s. 3-17) içinde. UK. https://books.google.com.tr/books?hl=en&lr=&id=tjceEQAAQBAJ&oi=fnd&pg=PA3&dq=info:QimYO1qS_NcJ:scholar.google.com&ots=KoaeVUQ9tv&sig=bKPicOjuEx1JeaKr4u9-8Ty6AEM&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false
• Beribisky N. & Hancock GR. (2024). Comparing RMSEA-based ındices for assessing measurement ınvariance in confirmatory factor models. Educational and Psychological Measurement, 84(4),716-735. https://doi.org/10.1177/00131644231202949
• Botelho, M. J. & Lima, C. A. (2020). From cultural competence to cultural respect: A critical review of six models. The Journal of nursing education, 59(6), 311-318. https://doi.org/10.3928/01484834-20200520-03.
• Bulduk, S., Tosun, H. & Ardıç, E.Ö. (2011). Türkçe kültürler arası duyarlılık ölçeğinin hemşirelik öğrencilerinde ölçümsel özellikleri. Turkiye Klinikleri Journal of Medical Ethics-Law and History, 19, 25-31. https://api.semanticscholar.org/CorpusID:145626528
• Campinha-Bacote J. (2002). The process of cultural competence in the delivery of healthcare services: A model of care. Journal of Transcultural Nursing: Official Journal of the Transcultural Nursing Society, 13(3), 181-201. https://doi.org/10.1177/10459602013003003
• Chen, G. & Starosta, W. (2000) The development and validation of the ıntercultural sensitivity scale. Human Communication, 3, 1-15. https://doi.org/10.1037/t61546-000
• Dağlı, M. (2021). Tıp Fakültesi ve Turizm Fakültesi Öğrencilerinin Sağlık Turizmi Hakkındaki Farkındalık Düzeyleri. Yüksek lisans tezi. Alanya Alaaddin Keykubat Üniversitesi, Alanya.
• Dalkıran, G. B. (2017). Bir sağlık turizmi destinasyonu olarak Trakya Bolgesi. Social Sciences Research Journal, 6(4), 162-178. https://www.acarindex.com/sosyal-bilimler-arastirma-dergisi/bir-saglik-turizmi-destinasyonu-olarak-trakya-bolgesi-1116195
• Demir, Y. & Sağlık, E. (2020). Medikal turizmin kurumsal yeterliliğinin ve potansiyelinin hekim görüşleriyle değerlendirilmesi: Samsun ili örneği. Turizm Çalışmaları Dergisi, 2(1), 1-20. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tucade/issue/56824/709312
• Dökme, S. (2016). Sağlık Turizmi Açısından Adana İlinin İncelenmesi ve Sağlık Çalışanlarının Medikal Turizm Faaliyetlerine Bakış Açısı: Bir Hastane Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi. Kahramanmaraş.
• Dündar, Ö. & Yasım, Y. K. (2022). Türkiye’de bireylerin yaşam memnuniyetinin sosyoekonomik faktörler kapsamında mekânsal analizi. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(2), 289-312. https://doi.org/10.54558/jiss.1147445.
• Dünya Turizm Örgütü ve Avrupa Seyahat Komisyonu (2018). Exploring Health Tourism –Executive Summary. Madrid: UNWTO. doi: 10.18111/978928442030.8. https://etc-corporate.org/uploads/reports/2018-ETC-UNWTO-Exploring-Health-Tourism-Executive-Summary.pdf
• Ebadi A, Taghizadeh Z, Montazeri A, Shahvari Z, Tavousi M. & Bagherzadeh R. (2017). Translation, development and psychometric properties of health related measures-part 2: construct validity, reliability and responsiveness. Payesh (Health Monitor),16(4), 445-455. https://payeshjournal.ir/article-1-93-en.html.
• Erdoğan, M. (2018). Kamu sağlık politikalarında yeni bir açılım sağlık turizmi: SDÜ Hastanelerinde çalışan hekimlerin sağlık turizmi farkındalığı üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi) Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
• Han, H. & Hyun, S. S. (2015). Customer retention in the medical tourism industry: Impact of quality, satisfaction, trust, and price reasonableness. Tourism Management, 46, 20-29. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2014.06.003
• Iqbal, T. (2021). Importance of Intercultural Sensitivity, MAP Education and Humanities, 1(2), 1-6. https://doi.org/10.53880/2744-2373.2021.1.2.1.
• Karadağ Arlı, Ş. (2018). Cerrahi hemşirelerde merhamet ve kültürlerarası duyarlılığı etkileyen faktörler. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 27(4), 277-283. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sted/issue/39019/457147
• Khoa, N. D. & Nhu Y, D. T. (2021). Economic Motives and Problems of Health Tourism in Asia Pacific. Czech Journal of Tourism, 9(1), 22-40.https://doi.org/10.2478/cjot-2020-0002
• Kızıldağ, G. Ç. (2018). Hekim Dışı Sağlık Personeli ve Sağlık Yöneticilerinin Medikal Sağlık Turizmi Konusunda Farkındalıklarının Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Ufuk Üniversitesi, İstanbul.
• Köroğlu, G. & Tengilimoğlu, D. (2021). Sağlık çalışanlarına göre medikal turizm endeksi faktörlerinin değerlendirilmesi. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 7(2), 261-275. https://dergipark.org.tr/tr/pub/usaysad/issue/64697/988530
• Kültür ve Turizm Bakanlığı (2025). Turizm Çeşitleri. Erişim tarihi: 02.02.2025. Erişim adresi: https://www.ktb.gov.tr/TR-96269/turizm-cesitleri.html
• McNeish, D. & Wolf, MG. (2023). Dynamic fit index cutoffs for confirmatory factor analysis models. Psychological Methods, 28(1), 61-88.
• Medicaltourism.com. (2025). Key Finding. Erişim tarihi: 02.02. 2025. Erişim adresi: https://www.medicaltourism.com/mti/mti-key-findings
• Meydanlıoğlu, A., Arikan, F. & Gozum, S. (2015). Cultural sensitivity levels of university students receiving education in health disciplines. Advances in health sciences education: theory and practice, 20(5), 1195-1204.
• Momeni, K., Janati, A. & Khodayari-Zarnaq, R. (2018). Barriers to the development of medical tourism in East Azerbaijan province, Iran: A qualitative study. Tourism Management, 69, 307-316.
• Ordabayeva, M. & Yessimzhanova, S. (2016). Development of healthcare and wellness tourism marketing. International Review of Management and Marketing, 6(S5), 118-124. https://dergipark.org.tr/en/pub/irmm/issue/32099/355539
• Öztoprak, B. (2022). Mustafa Çiftci’nin öykülerinde kültürel unsurlar. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(1), 89-119. https://doi.org/10.54558/jiss.1058167.
• Öztürk, Y. & Gül Baygün, G. (2025). Sağlık çalışanlarının termal turizm faaliyetlerine katılımına etki eden faktörlerin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(1), 36-47. https://doi.org/10.54558/jiss.1383774.
• Perkumien, D., Vienažindien, M. & Švagždien, B. (2019). Cooperation perspectives in sustainable medical tourism: The case of Lithuania. Sustainability, 11, 11-15. doi: 10.3390/su11133584
• Polo Peña, A.I., Andrews, H. & Morales Fernández, V. (2023). Can online travel agencies contribute to the recovery of the tourism activity after a health crisis? Journal of Humanities and Applied Social Sciences, 5(4), 271-292. https://doi.org/10.1108/JHASS-12-2022-0171
• Ribo, R. & Vildana D. (2021). The influence of the English Language on BCS with the focus on the business register. MAP Education and Humanities, 1(1), 20-27. https://doi.org/10.53880/27442373.2021.1.1.20.
• Sağlık Turizmi Daire Başkanlığı (2025). Yetkili Sağlık Tesisleri. Erişim Tarihi: 01.04.2025. Erişim adresi: https://shgmturizmdb.saglik.gov.tr/TR-76664/yetkili-saglik-tesisleri.html
• Salinda, MT., Hipona, JB., Ilarde, M. & Tuazon, A. (2021). A conceptual analysis on culturally adaptive care. International Journal of Nursing Application, 4(2),167-176. https://doi.org/10.30994/jnp.v4i2.132
• Pekşen, F. (2021). Türkiye’de sunulan sağlık turizmi hizmetlerinde katma değer vergisi uygulaması. Gazi İktisat ve İşletme Dergisi, 7(3), 203-213. https://doi.org/10.30855/gjeb.2021.7.3.002
• Sarantopoulos, I. & Demetris, L. (2015). The contribution of medical tourism to the economic and regional development in Greece. International Journal of Management and Applied Research, 2(2),73-84.
• Saygılı, D. & Kana, F. (2018). Yabancı dil olarak Türkçe öğreten öğretmenlerin kültürlerarası duyarlılığı. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(4), 1041-1063. https://doi.org/10.16916/aded.449622
• Singh, L. (2019). Medical tourism motivations: the driving force. Journal of Multidisciplinary Academic Tourism, 4(2), 77-86. https://doi.org/10.31822/jomat.621874
• Suess, C., Baloglu, S. & Busser, J. A. (2018). Perceived impacts of medical tourism development on community wellbeing. Tourism Management, 69, 232-245. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2018.06.006
• Sülkü, S. N. (2017). Sağlık turizminde Türkiye’nin dünyadaki yeri ve potansiyeli. Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 3(1), 99-133. https://dergipark.org.tr/tr/pub/uiibd/issue/27470/275319
• Şahin, M., Yılmaz, M. & Karamustafa, K. (2023). Sağlık turizmi farkındalığı: Malatya ilinde sağlık çalışanları üzerine bir araştırma. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25(4), 1611-1632. doi: 10.32709/akusosbil.1166591
• Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2013). Using Multivariate Statistics (6th Ed.). Boston, MA: Pearson. ISBN: 0205849571, 9780205849574. https://books.google.com.tr/books/about/Using_Multivariate_Statistics.html?hl=tr&id=ucj1ygAACAAJ&redir_esc=y
• The International Healthcare Research Center (2024). Medical Tourism Index. Erişim tarihi: 02.02.2025. Erişim adresi: https://www.medicaltourism.com/mti/home.
• Türk, E. & Arı, Y. (2024). The role of health tourism travel agencies in health tourism. Bulletin of the IUTH, 3(5), 6-15. DOI:10.62867/3007-0848.2024-3/5.01
• Uluslararası Sağlık Hizmetleri Anonim Şirketi (2024). Sağlık Turizmi Verileri. Erişim tarihi: 02.02.2025. Erişim adresi: https://www.ushas.com.tr/saglik-turizmi-verileri/
• Wong, K. M., Velasamy, P. & Arshad, T. N. T. (2014). Medical tourism destination SWOT analysis: A case study of Malaysia, Thailand, Singapore and India. SHS web of conferences, 1-8. https://doi.org/10.1051/shsconf/20141201037
• Yılmaz, F. & Göçen, S. (2013). Sınıf öğretmeni adaylarının kültürlerarası duyarlılık hakkındaki görüşlerinin farklı değişkenlere göre incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(15), 373-392.
• Yılmaz, M. & Kuğuoğlu, S. (2023). Çocuk kliniklerinde çalışan hemşirelerin kültürel yeterlilik düzeyleri: Bir devlet hastanesi örneği. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(3), 205-213. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ahievransaglik/issue/81420/1288562.
• Yılmaz, M. & Kuğuoğlu, S. (2024). Hemşirelerin sağlık bakım hizmetlerinin sunumunda kültürel yeterlilik süreci modeli: Campinha-Bacote. TOGÜ Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(2),249-257. https://doi.org/10.52369/togusagbilderg.1332088
• Yılmaz, M., Toksoy, S., Direk, Z. D., Bezirgan, S. & Boylu, M. (2017). Cultural sensitivity among clinical nurses: A descriptive study. Journal of Nursing Scholarship, 49(2), 153-161.