Öz
Normal somatik hücrelerin proliferasyon kapasiteleri sınırlıdır. Bunun en önemli nedeni telomer adı verilen DNA tekrarlarından oluşan yapının her hücre siklusunda giderek kısalması ve hücre replikasyonunu sınırlandırmasıdır. Telomerler, ökaryotik lineer kromozomların uç bölgelerinde yer alan, protein kodu içermeyen, çok sayıda hekzonükleotid tekrar dizinlerinden (TTAGGG)n oluşur. Aynı zamanda birçok özelleşmiş proteinin eşlik ettiği telomerler, kromozomların uç füzyonları ve nükleotik etkiler gibi istenmeyen etkilere karşı korunması ve genomik bütünlüğün sağlanması için gereklidir. Replikasyon kapasiteleri sınırlı olan hücreler, her bir ardışık hücre bölünmesiyle telomerlerin aşamalı olarak kısalması sonucu replikatif yaşlanmaya girerler. Bu geri dönüşümü olmayan replikatif yaşlanma evresindeki hücreler çoğalma kapasiteleri olmayan fakat metabolik olarak aktif hücrelerdir. Çeşitli hastalıklarda yaşın en büyük risk faktörü olduğu, yaşlanmaya bağlı olan kimi hastalıklarla telomer uzunluğu arasında bir ilişki bulunduğu belirtilmiştir. Telomer uzunluğunun korunmasını ve stabil kalmasını kendine ait bir RNA ve proteinleri bulunan 'telomeraz enzim kompleksi' sağlar. İnsan hücrelerinde telomeraz enzim işlevi embriyonun ilk haftaları boyunca hemen her yerde görülürken, daha sonra hücrelerin çoğunda yaşa bağlı olarak azalır. Zamanla bazı hücreler telomeraz enzim regülasyonu ya da yeniden aktifleşmesi sonucu belirsiz bir şekilde çoğalır. Kanser hücreleri bu tip hücrelerdir. Telomer kısalması etkili bir tümör supressor mekanizması olarak düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Derlemeler / Reviews |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 17 Ocak 2012 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2007 Cilt: 41 Sayı: 4 |
Kaynak Göster
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.