2000 SONRASI TÜRKİYE’Yİ ETKİLEYEN KRİZLER VE ÖZELLEŞTİRME GELİRLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 3, 265 - 282, 28.07.2019

Tolga Sezdi Filiz Giray

https://doi.org/10.15637/jlecon.6.016

Öz

Türkiye’de
özelleştirme çalışmaları 1980 sonrasında başlamıştır. Özelleştirmeler ekonomik,
mali ve sosyal olmak üzere üç farklı amaca hizmet ederler. Mali amaçlar
arasından en önemlisi özelleştirmenin “devlete gelir sağlama” amacıdır.
Özelleştirmelerin başarılı bir şekilde uygulamasını belirleyen birçok faktör
bulunmaktadır. Bu faktörlerden biri de ülkelerde yaşanan ulusal ve küresel
ekonomik krizlerdir. Bu çalışma, Türkiye’de 2000 sonrası meydana gelen ekonomik
krizler ile özelleştirme gelirlerinin arasındaki ilişkiyi değerlendirmektedir.
Krizlerin bir kısmına ekonominin kendi içindeki dinamikleri neden olurken, bir
kısmına da dış faktörler neden olmaktadır. Bu bağlamda, makalede iç
dinamiklerde oluşan sorunlar yüzünden meydana gelen 2001 Krizi ve dış kaynaklı
küresel bir kriz olan 2008 Krizi üzerinden değerlendirmeler yapılmıştır. Söz
konusu krizlerin özelleştirme gelirleri üzerindeki etkilerini belirlemek,
özelleştirmelerin performansını daha sağlıklı değerlendirme olanağı
sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Özelleştirme, Ekonomik Kriz, Özelleştirme Gelirleri, Türkiye’de Özelleştirme ve Ekonomik Krizler.

EVALUATION OF THE RELATIONSHIP BETWEEN THE CRISES THAT AFFECTED TURKEY AND PRIVATİZATION REVENUES AFTER 2000

Öz

Privatization efforts in Turkey have begun after 1980. Privatizations
serve three different purposes: economic, financial and social. The most
important of the financial purposes is the aim of “providing income to the
government”. In this study, the relationship between crises occurred after 2000
in Turkey and privatization proceeds is evaluated. Some of the crises are
caused by the dynamics within the economy, while others are caused by external
factors. In this context, the article is evaluate through the crisis of 2001
which occurred due to problems in internal dynamics and the crisis of 2008
which an outsourced global crisis. The aim of this study is to evaluate the
status of privatization incomes obtained during these two crises.

Anahtar Kelimeler

Privatization, Economic Crisis, Privatization Incomes, Privatization and Economic Crises in Turkey.

Kaynakça

• AKÇAY Ü. ve GÜNGEN A. R., (2014), Finansallaşma, Borç Krizi ve Çöküş: Küresel Kapitalizmin Geleceği, Ankara: NotaBene Yayınları.
• AKKOYUNLU P.F., (2011), Kamu İktisadi Teşebbüsleri ve Özelleştirme, İstanbul: Beta Yayınevi.
• AKTAN C.C. ve ŞEN H., (2001), Ekonomik Kriz: Nedenler ve Çözüm Önerileri, Yeni Türkiye Dergisi, Ekonomik Kriz Özel Sayısı, 2(42), 1225-1230.
• AKTAN C.C., (2010), Kamu Ekonomisinin Rolü ve Fonksiyonlarının Piyasa Ekonomisine Devredilmesi: Özelleştirme, Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 2(1), 100-118.
• ALPER Y., (1994), İktisadi Amaçları ve Sosyal Sonuçlarıyla Özelleştirme, Ankara: Sağlık-İş Yayınları.
• ALTINOK S., ÇELİK F. ve AKTÜRK O., (2011), 2008 Küresel Ekonomi Krizi’nin Türkiye Ekonomisine İletim Kanalları ve İmalat Sanayine Etkileri, ed. M. Çetinkaya, Küresel Ekonomik ve Finansal Kriz: Türkiye Ekseninde Sorunlar ve Çözüm Önerileri, İstanbul: Nobel Akademik Yayıncılık, 187-215.
• ANADOLU AJANSI, (2009), Telekom'a 'yılın özelleştirmesi' ödülü [online], https://www.ntv.com.tr/ekonomi/telekoma-yilin-ozellestirmesi odulu,YkloHzwlIkioHHfWRkKtqA [Erişim Tarihi: 22 Nisan 2019]
• ANGIN M. ve BEDİRHANOĞLU P., (2013), AKP Döneminde Türkiye’de Büyük Ölçekli Özelleştirmeler ve Devletin Dönüşümü, Praksis Dergisi, S.30/31, 75-95.
• ATİYAS İ. ve ODER B., (2008), Türkiye’de Özelleştirmenin Hukuk ve Ekonomisi [online], Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV), Ankara, https://www.tepav.org.tr/tur/admin/dosyabul/upload/ozellestirme_hukuk_ekonomi_son_tepav.pdf [Erişim Tarihi: 22 Nisan 2019]
• AWADALLA S. A., (2003), Privatisation and Economic Development: Study on the Effect of Privatisation on the Economic Efficiency in Developing Countries: Egypt: As a Case Study under Law No. 203 for 1991, Arab Law Quarterly,18(1), 34-61.
• AYDIN S. ve TAŞKIN Y., (2017), 1960'tan Günümüze: Türkiye Tarihi, 5.b., İstanbul: İletişim Yayınları.
• BAILY R. W., (1992), Özelleştirme Kavramının Doğru ve Yanlış Kullanımları, çev. Aytaç Eker, Kamu Ekonomisinin Genişlemesi ve Özelleştirilme, der. Aytaç Eker - Coşkun Can Aktan, İzmir: MPM Yayınları.
• BAYTAN İ., (1999), Özelleştirme: Hukuki Yapı, Uygulamalar, Sorunlar, Öneriler, Ankara: TRT Genel Sekreterlik Basım ve Yayın Müdürlüğü.
• BELFIELD C. R. and LEVİN H. M., (2002), Education Privatization: Causes, Consequences and Planning Implications’, Paris:
• ÇARIKCI E., (2001), 2000-2001 Yılı Ekonomik Krizlerin Sebepleri ve Sonuçları, Yeni Türkiye Dergisi, 1(41), 475-490.
• ÇETİNKAYA Ö., (2012), Türkiye’de Kamu İşletmeciliği ve Özelleştirme, 3.b., Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• DPT, (2002), Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı.
• EĞİLMEZ M. ve KUMCU E., (2014), Ekonomi Politikası: Teori ve Türkiye Uygulaması, 19. B., İstanbul: Remzi Kitabevi.
• FALAY N., (1993), Özelleştirmenin Gerekçeleri, Uygulaması ve Etkileri, Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, 0(35), 185-199.
• KARAÇOR Z. ve GÖKMENOĞLU K., (2011), Finansal Kriz Modelleri , ed. M. Çetinkaya Küresel Ekonomik ve Finansal Kriz: Türkiye Ekseninde Sorunlar ve Çözüm Önerileri, İstanbul: Nobel Akademik Yayıncılık, 27-64.
• KİBRİTÇİOĞLU A., (2001), Türkiye’de Ekonomik Krizler ve Hükümetler, 1969-2001’, Yeni Türkiye Dergisi, 1(41), 174-190.
• MCFETRIDGE D.G., (1997), The Economics of Privatization, Toronto: Benefactors Lecture, Dofasco Inc.
• MEGGINSON W., (2000), Privatization, Foreign Policy, 118, 14-27.
• MERCILLE J. and MURPHY E., (2017), What is Privatization? A Politically Ecomony Framework, Environment and Planning, 49(5), 1040-1059.
• MOHAN T.R., (2001), Privatisation: Theory and Evidence’, Economic and Political Weekly, 36(52), 4865-4871.
• PORTES R., (1999), An Analysis of Financial Crisis: Lessons for the International Financial System, London Business School and Centre for Economic Policy Research, 471-478.
• RODRIGUEZ-BOETSCH L., (2005), Public service privatisation and crisis in Argentina, Development in Practice, 15(3-4), 302-315.
• SAVAS E. S., (1999), Daha İyi Devlet Yönetiminin Anahtarı Özelleştirme, çev. Ergün Yener, 2.b., Ankara: Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları.
• SEZGİN Ş., (2010), Piyasa Ekonomisinin Şartları ve Özelleştirme, Akademik İncelemeler Dergisi, 5(2), 154-171.
• SUGÖZÜ H. İ. ve ÇETİNKAYA M., (2011), Küresel Finansal Kriz ve Borç Krizi, ed. M. Çetinkaya, Küresel Ekonomik ve Finansal Kriz: Türkiye Ekseninde Sorunlar ve Çözüm Önerileri, İstanbul: Nobel Akademik Yayıncılık, 237-270.
• TARI R., ERARSLAN C. ve BAYRAKTAR Y., (2011), Küresel Ekonomik Kriz ve Belirleyicileri Üzerine Bir Değerlendirme, ed. M. Çetinkaya, Küresel Ekonomik ve Finansal Kriz: Türkiye Ekseninde Sorunlar ve Çözüm Önerileri, İstanbul: Nobel Akademik Yayıncılık, 7-26.
• TDK, Bilim ve Sanat Ana Terimleri Sözlüğü, “Kriz”.
• TEPAV, 2007-08 Küresel Finans Krizi ve Türkiye: Etkiler ve Öneriler [online], https://www.tepav.org.tr/upload/files/1271312239r2127.2007_08_Kuresel_Finans_Krizi_ve_Turkiye_Etkiler_ve_Oneriler.pdf [Erişim Tarihi: 22 Nisan 2019].
• TÜRK Y. Z., (2014), Türkiye’de Özelleştirme Uygulamalarının Analizi, (Uzmanlık Tezi), Ankara: T.C. Kalkınma Bakanlığı, Yıllık Programlar ve Konjonktür Değerlendirme Genel Müdürlüğü.
• TÜRKİYE CUMHURİYETİ MERKEZ BANKASI, Elektronik Veri Dağıtım Sistemi [online], www.evds2.tcmb.gov [Erişim Tarihi: 22 Nisan 2019].
• UYGUR E., (2001), Krizden Krize Türkiye: 2000 Kasım ve 2001 Şubat Krizleri [online], Türkiye Ekonomi ve Ekonomi Kurumu Tartışma Metni http://www.tek.org.tr/dosyalar/KRIZ-2000-20013.pdf [Erişim Tarihi: 22 Nisan 2019].
• ÜÇER S. E., (2018), Türkiye’de Özelleştirmenin Üç Dönemi: 1980’ler, 1990’lar ve 2001 sonrası, 1. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi Tam Metin Kitabı, 554-563.
• WALLE, N. D., (1989), Privatization in Developing Countries: A Review of the Issues, World Development, 17(5), 601-615.
• YARROW G., KING M., MAIRESSE J. and MELITZ J., (1986), Privatization in Theory and Practice, Economic Policy, 1(2), 323-377.
• YAVİLİOĞLU C., DELİCE G. ve ÖZSOY O., (2010), Dünyada ve Türkiye’de Özelleştirme Uygulamaları: Teorik ve Tarihsel Bir Persfektif, Ankara: T.C. Başbakanlık Özelleştirme İdaresi Başkanlığı Yayınları.
• YILMAZ E., (2002), Ekonomik Perspektiften KİT’ler Özelleştirme ve Uygulama, Ankara.