Kamu harcamaları ile vergi gelirleri ilişkisi: Pandemi öncesi ve sonrası için bir değerlendirme

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 4, 455 - 462, 31.10.2021

Ahmet Kamacı Oya Kurt

Öz

Türkiye’de pandemi öncesi kamu harcamalarındaki artışlardan dolayı bütçe açıkları yaşanmıştır. Pandemi sonrasında ise yaşanan sokağa çıkma yasakları ile beraber üretimde düşüş yaşanmış ve Haziran 2020’ye kadar vergi gelirleri düşmüştür. Ancak daha sonra vergi gelirlerinde artış yaşanmıştır. Bu dönemde artan vergi gelirlerine rağmen kamu harcamalarında da artış görüldüğünde bütçe açığı devam etmiştir.

Bu çalışmanın temel amacı, 2006:Q1-2020:Q1 dönemine ait çeyreklik veriler yardımıyla Türkiye’de kamu harcamaları ile vergi gelirleri arasındaki ilişkiyi test etmek ve kamu harcamalarıyla vergi gelirleri ilişkisi üzerine kurulan 4 hipotezden (Vergi-harcama, Harcama-vergi, Mali uyum, Kurumsal Farklılık) hangisinin Türkiye için geçerli olduğunu tespit etmektir. Çalışmada değişkenler arasında uzun dönemli eşbütünleşik bir ilişki bulunmuştur. Yapılan nedensellik testinde de, kamu harcamalarından vergi gelirlerine doğru tek yönlü nedensellik tespit edilmiştir. Bu çalışmanın sonucunda, ele alınan dönemlerde Türkiye’de harcama-vergi hipotezinin geçerli olduğu belirlenmiştir. DOLS tahmincisi sonuçlarına göre de, kamu harcamalarındaki %1’lik artış vergi gelirlerini %0,97 arttırmaktadır. Bu sonuçlara göre, bütçe açığını azaltmanın yolu, kamu harcamalarını azaltmaktır. Barro’nun çalışmasındaki gibi, bu çalışmada da vergilerdeki artışların nedeni olarak kamu harcamalarındaki artışlar görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Kamu Harcamaları, Vergi Gelirleri, Bütçe Açığı, Harcama-Vergi Hipotezi

The relationship between public expenditures and tax revenues: An evaluation before and after the pandemic

Öz

Due to the increases in public expenditures before the pandemic, budget deficits were experienced in Turkey. After the pandemic, there was a decrease in production with the curfews and tax revenues decreased until June 2020. However, there was an increase in tax revenues afterwards. Despite the increased tax revenues in this period, the budget deficit continued as public expenditures increased.
The main purpose of this study is to test the relationship between public expenditures and tax revenues in Turkey with the help of quarterly data for the period 2006:Q1-2020:Q1 and to determine which of the 4 hypotheses (tax-spend, spend and-tax, fiscal synchronization, institutional seperation hypothesis) on the relationship between public expenditures and tax revenues is valid for Turkey. In the study, a long-term cointegrated relationship was found between the variables. In the causality test, one-way causality was determined from public expenditures to tax revenues. As a result of this study, it has been determined that the spend-tax hypothesis is valid in Turkey in the periods discussed. According to the DOLS estimator results, a 1% increase in public expenditures increases tax revenues by 0.97%. According to these results, the way to reduce the budget deficit is to reduce public expenditures. As in Barro's study, increases in public expenditures were seen as the reason for the increase in taxes in this study

Anahtar Kelimeler

Public Expenditures, Tax Revenues, Budget Deficit, Spend-Tax Hypothesis

Kaynakça

• AKAR, S. (2014). Türkiye’de bütçe gelir ve harcamalarının ampirik analizi. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi, 8(1), 141-159.
• AKBULUT, H. & YERELİ, A.B. (2016). Kamu gelirleri ve kamu harcamaları nedensellik ilişkisi: 2006- 2015 dönemi için Türkiye
• örneği. Sosyoekonomi Dergisi, 24(27), 103-119.
• AKÇA, H. & BİLGİN, C. (2013). Harca-vergilendir veya vergilendir-harca: Türkiye üzerine ampirik bir araştırma. Business and Economics Research Journal, 4(1), 143-157
• AKÇAĞLAYAN, A. & KAYIRAN, M. (2010). Türkiye’de kamu harcamaları ve gelirleri: nedensellik ilişkisi üzerine bir araştırma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 5(2), 129-146.
• AKÇORAOĞLU, A. (1999). Kamu harcamaları, kamu gelirleri ve Keynesçi politikalar: bir nedensellik analizi. Gazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 1(2), 51-65.
• ASLAN, M. & TAŞDEMİR, M. (2009). Is fiscal synchronization hypothesis relevant for Turkey? evidence from cointegration and causality tests with endogenous structural breaks. Journal of Money, Investment and Banking, 12, 14-25.
• AYSU, A. & BAKIRTAŞ, D. (2018). Kamu harcamaları ve vergi gelirleri arasındaki asimetrik nedensellik ilişkisi: Türkiye örneği.
• Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 51,1-19.
• BAGHESTANİ, H. & MCNOWN, R. (1994). Do revenues or expenditures respond to budgetary disequilibria. Southern Economic Journal, 60(2), 311–322.
• BAL, O. (2012). Döviz kuru, mevduat faiz oranı, enflasyon ve devlet iç borçlanma senetleri ilişkisi (1994-2008). Akademik Bakış Dergisi, 31, 1-20.
• ÇAVUŞOĞLU, A. T. (2008). Türkiye’de kamu gelirleri ve harcamaları arasındaki ilişki üzerine ekonometrik bir analiz. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20,143-160.
• ÇETİN, M. & KARADENİZ, F. (2019). Kamu gelirleri ve kamu harcamaları arasındaki ilişki: Türkiye ekonomisi üzerine bir zaman serisi analizi. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 46-56.
• ÇİÇEK, H.G. & YAVUZ, İ.S. (2014). Vergi-harcama paradoksu: Türkiye’de belediyeler üzerine bir araştırma. Çağdaş Yerel Yönetimler, 23(4), 17-31.
• DARRAT, A. F. (1998). Tax and spend, or spend and tax? An inquiry into the Turkish budgetary process. Southern Economic Journal, 64(4), 940-956.
• DÖKMEN, G. (2012). Kamu harcamaları ve kamu gelirleri arasındaki ilişki: panel nedensellik analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 27(2), 115-143.
• FRİEDMAN, M. (1978). The limitations of tax limitation. Policy Review, Summer 1978, 7‐14.
• GÜNAYDIN, İ. (2000). Türkiye’de kamu gelirleri ve kamu harcamaları arasındaki nedensel ilişkiler. Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, 5(1), 55-74.
• GÜNAYDIN, İ. (2004). Vergi-harcama tartışması: Türkiye örneği. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 5(2), 163-181.
• KARAÇOR, Z. (2006). Öğrenen ekonomi Türkiye: Kasım 2000 – Şubat 2001 krizinin öğrettikleri. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16, 379-391.
• KÖK, R., İSPİR, M.S. & ARI, A.A. (2010). Zengin ülkelerden azgelişmiş ülkelere kaynak aktarma mekanizmasının gerekliliği ve
• evrensel bölüşüm parametresi üzerine bir deneme. Türkiye Ekonomi Kurumu, International Conference on Economics, Ankara, 1-25.
• LI, X. (2001). Government revenue, government expenditure, and temporal causality: evidence from China. Applied Economics, 23, 485- 497.
• PAYNE, J. E. (2003). A survey of the international empirical evidence on the tax‐ spend debate. Public Finance Review, 31(3), 302‐324.
• SAUNORIS J. W. & PAYNE, J.E. (2010). Tax more or spend less? Asymmetries in the UK revenue-expenditure nexus. Journal of Policy Modeling, 32, 478–87.
• TERZİ, H. & OLTULULAR, S. (2006). Harcama-vergi geliri hipotezi: Türkiye örneği. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20(2), 1-18.
• TUNCER, G. (2016). 2000 yılı sonrasında Türkiye’de kamu harcamalarının gelişimi. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 1(3), 16-25.
• TURAN, T. & MESUT, K. (2018). Devlet harcamaları ve gelirleri arasındaki ilişki: doğrusal olmayan sınır testi yaklaşımı (NARDL). Sosyoekonomi, 26(36), 33-48.
• WAHID, N.M. (2008). An empirical investigation on the nexus between tax revenue and government spending: the case of Turkey. International Research Journal of Finance and Economics, 16, 46- 51.
• YAMAK, R. & ABDİOĞLU, Z. (2012). Ampirik bağlamda toplam ve alt kalemler bazında kamu harcamaları ve kamu gelirleri arasındaki ilişki: Türkiye örneği. Hacettepe Üniversitesi İİBF Dergisi, 30(1), 173-193.
• YILANCI, V., ŞAŞMAZ, M.Ü. & ÖZTÜRK, Ö.F. (2020). Türkiye’de kamu harcamaları ile vergi gelirleri arasındaki ilişki: frekans alanda asimetrik testinden kanıtlar. Sayıştay Dergisi, 31(116), 121-139.