Rodos’taki Türkçe-Yunanca ikidilli konuşucuların Türkçesinde Yunancanın etkisi

Yıl 2014, Cilt: 10 Sayı: 1, 163 - 177, 31.12.2014

Aytac Celtek

Öz

Bu çalışma Türkçe ile Yunanca arasındaki dil değiniminin Rodos Türkçesi (RT) üzerindeki dilbilgisel etkilerini incelemektedir. RT üzerine yapılan önceki çalışmalarda (Georgalidou ve diğ. 2011; Kaili ve diğ. 2009) adada konuşulan Türkçede (RT), Yunanca ile değinim sonucunda Yunancadan kopyalama yapıldığı gözlenmiştir. Bu çalışmada bu kopyalamaların dilbilgisel boyutları dil değinimi (Thomason ve Kaufman 1988; Thomason 2001; Myers-Scotton 2002; Winford 2003) çerçevesinde açıklanmaya çalışılacaktır. 1947 yılından sonra Yunancanın Rodos’ta resmi dil konumuna geçmesiyle birlikte Türkçe alt değişke olarak varlığını sürdürmektedir. Adadaki nüfusun bir parçası olan Türkçe-Yunanca ikidilli halk Türkçeyi anadilleri olarak kullanmaya devam etmektedirler. Rodos’ta Türkçe yaklaşık altı yüz yıldır Yunanca ile yakın bir değinim içindedir. Yunancanın üst değişke konumuna gelmesi ile birlikte Türkçe üzerindeki etkisi artmıştır. Çalışmanın temel savı, Türkçe ve Yunanca arasındaki değinim sonucunda adada konuşulan Türkçenin değişime uğramış olduğudur. Çalışmada, Türkçe ve Yunanca arasındaki dilsel değinimin biçimsözdizimsel ve anlamsal boyutları sözlüksel değişim (lexical change) ve yapısal kopyalama (structural copying) olguları açısından incelenecektir (Johanson 2006, Thomason ve Kaufman 1988; Thomason 2001; Myers-Scotton 2006; Winford 2003; Backus ve Dorleijn 2009). Bu çalışmada kullanılan veriler yaklaşık sekiz yıldır bir grup araştırmacı tarafından sürdürülen budunbilimsel gözlemler sırasında elde edilmiştir. Bu somut çalışmanın diğer verileri ise, budunbilimsel gözlemlerin yanı sıra katılımcı gözlem, not alma ve görüşmeler yoluyla toplanmıştır. Bu çalışma ile Rodos Türkçesinde dil değinimi sonucu bir dil değişmesi olup olmadığının ortaya çıkarılması ve dil değinimi alanında yapılan çalışmalara bir katkı sağlanması amaçlanmaktadır.

 

Anahtar Kelimeler

Türkçe-Yunanca dil değinimi; sözlüksel değişim, yapısal kopyalama

Rodos’taki Türkçe-Yunanca ikidilli konuşucuların Türkçesinde Yunancanın etkisi

Öz

Bu çalışma Türkçe ile Yunanca arasındaki dil değiniminin Rodos Türkçesi (RT) üzerindeki dilbilgisel etkilerini incelemektedir. RT üzerine yapılan önceki çalışmalarda adada konuşulan Türkçede (RT), Yunanca ile değinim sonucunda Yunancadan kopyalama yapıldığı gözlenmiştir. Bu çalışmada bu kopyalamaların dilbilgisel boyutları dil değinimi çerçevesinde açıklanmaya çalışılacaktır. 1947 yılından sonra Yunancanın Rodos’ta resmi dil konumuna geçmesiyle birlikte Türkçe alt değişke olarak varlığını sürdürmektedir. Adadaki nüfusun bir parçası olan Türkçe-Yunanca ikidilli halk Türkçeyi anadilleri olarak kullanmaya devam etmektedirler. Rodos’ta Türkçe yaklaşık altı yüz yıldır Yunanca ile yakın bir değinim içindedir. Yunancanın üst değişke konumuna gelmesi ile birlikte Türkçe üzerindeki etkisi artmıştır. Çalışmanın temel savı, Türkçe ve Yunanca arasındaki değinim sonucunda adada konuşulan Türkçenin değişime uğramış olduğudur. Çalışmada, Türkçe ve Yunanca arasındaki dilsel değinimin biçimsözdizimsel ve anlamsal boyutları sözlüksel değişim ve yapısal kopyalama olguları açısından incelenmektedir. Bu çalışmada kullanılan veriler yaklaşık sekiz yıldır bir grup araştırmacı tarafından sürdürülen budunbilimsel gözlemler sırasında elde edilmiştir. Bu somut çalışmanın diğer verileri ise, budunbilimsel gözlemlerin yanı sıra katılımcı gözlem, not alma ve görüşmeler yoluyla toplanmıştır. Bu çalışma ile Rodos Türkçesinde dil değinimi sonucu bir dil değişmesi olup olmadığının ortaya çıkarılması ve dil değinimi alanında yapılan çalışmalara bir katkı sağlanması amaçlanmaktadır

Anahtar Kelimeler

Türkçe-Yunanca dil değinimi, sözlüksel değişim, yapısal kopyalama

Kaynakça

• Boeschoten, H. ve Johanson, L. (haz.) (2006). Turkic languages in contact. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag.
• Demir, N. ve Johanson, L. (2006). Dialect contact in Northern Cyprus. N. Osam (haz.), International
• Journal of the Sociology of Language: The Sociolinguistics of Cyprus 2006(181), 1-9. DOI: 1515/IJSL.2006.047.
• Doğruöz, S. ve Backus, A. (2009). Innovative constructions in Dutch Turkish: An assessment of ongoing contact-induced change. Bilingualism: Language and Cognition 12(1), 41-63. DOI: 1017/S1366728908003441.
• Georgalidou, M., Spyropoulos, V. ve Kaili, H. (2004). Language shift in the bilingual in Greek and Turkish Muslim community of Rhodes. 15th Sociolinguistic Symposium’da sunulan bildiri, 1-4
• Nisan 2004, Newcastle, İngiltere.
• Georgalidou, M., Kaili, H. ve Çeltek, A. (2008). Δομές Εναλλαγής Κωδίκων στη Δίγλωσση στα
• Georgalidou, M., Spyropoulos, V., Kaili, H. ve Revithiadou, A. (2012). Η γλωσσολογική και κοινωνιογλωσσολογική ταυτότητα μιας ροδιακής ποικιλίας της Ελληνικής [Rodos Yunancasında dilbilimsel ve toplumdilbilimsel görünümler]. Πρακτικά του 6ο Παγκόσμιου Γλωσσολογικού
• Συνεδρίου του ΟΔΕΓ: Οι Διαλεκτικές Μορφές της Ελληνικής Γλώσσας από την Αρχαία Εποχή μέχρι Σήμερα [Yunan Dilini Küreselleştirme Derneği’nin 6. Uluslararası Dilbilim Sempozyumu Bildirileri: Antik çağdan günümüze Yunan Lehçeleri] (s. 241-262). Atina: ODEG. [Yunanca]. Göksel, A. ve Kerslake, C. (2005). Turkish: A comprehensive grammar. London: Routledge.
• Heine, B. ve Kuteva, T. (2005). Language contact and grammatical change. Cambridge: Cambridge
• University Press. DOI: 10.1017/CBO9780511614132.
• Holton, D., Mackridge, P. ve Philippaki-Warburton, I. (1997). Greek: A comprehensive grammar of the modern language. London: Routledge.
• Johanson, L. (2000). Attractiveness and relatedness: Notes on Turkic language contacts. J. Good ve A.
• C. L. Yu (haz.) Proceedings of the Twenty-Fifth Annual Meeting of the Berkeley Linguistic Society, February 12-15, 1999. Special session on Caucasian, Dravidian, and Turkic linguistics (s. 87-94).
• Berkeley: Berkeley Linguistics Society. Johanson, L. (2002). Structural Factors in Turkic language contacts. London: Curzon Press.
• Johanson, L. (2006). Turkic language contacts in a typology of code interaction. H. Boeschoten ve L.
• Johanson (haz.) Turkic languages in contact (s. 4-26). Wiesbaden: Harrassowitz Verlag. Kaili, H., Spyropoulos, V., Georgalidou, M., ve Çeltek, A. (2009). Causative constructions in the Τurkish variety of the bilingual muslim community of Rhodes: Α preliminary study. S. Ay, Ö. Aydın,
• İ. Ergenç, S. Gökmen, S. İşsever ve D. Peçenek (haz.), Essays on Turkish Linguistics: Proceedings of the 14th International Conference on Turkish Linguistics, August 6-8, 2008 (s. 403-412).
• Wiesbaden: Harrasowitz Verlag. Kaili, H., Çeltek. A. ve Georgalidou, M. (2012). Complement Clauses in the Turkish Variety spoken by
• Greek-Turkish bilingual children on Rhodes, Greece. Turkic Languages 16, 106-120. Kerslake, C. (2007). Alternative subordination strategies in Turkish. J. Rehbein, C. Hohenstein ve L.
• Pietsch (haz.), Connectivity in grammar and discourse (s. 231-258). Amsterdam: John Benjamins. Matras, Y. (2009). Language contact. Cambridge: Cambridge University Press.
• Milroy, L. ve Wei, Li. (1995). A social network approach to code-switching: the example of a bilingual community in Britain. L. Milroy ve P. Muysken (haz.), One speaker, two languages: Cross
• Disciplinary Perspectives on Code-Switching (s. 136-157). Cambridge: Cambridge University Press. Myers-Scotton, C. (2002). Contact linguistics: Bilingual encounters and grammatical outcomes.
• Oxford: Oxford University Press. Myers-Scotton, C. (2006). Multiple voices: An introduction to bilingualism. Oxford: Blackwell Publishing.
• Rehbein, J., Herkenrath, A. ve Karakoç, B. (2009). Turkish in Germany – On contact-induced language change of an immigrant language in the multilingual landscape of Europe. Language Typology and Universals, 62(3), 171–204.
• Roussou, A. (2006). Συμπληρωματικοί Δείκτες [Tümleyiciler]. Athens: Patakis.
• Siemund, P. (2008). Introduction. P. Siemund ve N. Kintana (haz.), Language contact and contact languages (s. 3-14). Amsterdam: John Benjamins. DOI: 10.1075/hsm.7.
• Thomason, S. ve Kaufman, T. (1988). Language contact, creolization and genetic linguistics. Berkeley:
• University of California Press. Thomason, S. (2001). Language contact. Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Tsitselikis, K. ve Mavrommatis, G. (2003). Turkish: The Turkish language in education in Greece.
• Leeuwarden: Mercator-Education: European network for Regional or Minority Languages and Education. 05.03.2014, erişim adresi: http://www.mercator-research.eu/fileadmin/mercator/dossiers_pdf/turkish_in_greece.pdf
• Weinreich, U. (1953). Languages in contact. The Hague: Mouton.
• Winford, D. (2003). An introduction to contact linguistics. Oxford: Blackwell Publishing.
• The influence of Greek on the Turkish variety spoken by the Turkish-Greek bilinguals of Rhodes