Ortaçağ Hristiyan İkonografisinde Gadarini Mucizesi Tasvirleri

Yıl 2025, Sayı: 18, 359 - 373, 11.11.2025

Görkem Tırıç Filiz İnanan

https://doi.org/10.26658/jmr.1814196

Öz

İsa’nın mucizelerinden biri olan “Gadarini Mucizesi (veya Gerasene Demonu, Domuz Mucizesi)”, temeli İsa’nın insanları kötü ruhlardan kurtarması inancına dayanan ve Hristiyan ikonografisinde kendisine az da olsa yer bulmuş bir mucizedir. Mozaik, fresk, el yazması, fildişi olmak üzere farklı malzemeden farklı dönemlerde üretilmiş az sayıda eserde tespit edilen bu sahne, farklı ve dikkat çekici bir kompozisyona sahiptir. Sinoptik İncillerden Matta, Markos ve Luka İncillerinde anlatılan ve “Gadarene Domuzu Mucizesi, İsa’nın Gerazen Şeytanını Kovması, Cine Tutulmuş Adamı Kurtarması, Domuz Mucizesi” gibi farklı biçimlerde adlandırılan bu mucizenin görsel sanatlara aktarımında birkaç küçük farklılık olsa da genel bir kompozisyon mevcuttur. “Gadarini Mucizesi” sahnesinin şeytan çıkarma sahneleriyle benzerliği güçlüdür ancak şeytan çıkarma sahnelerinde Şeytan, İsa’ya direnip bedeni terk etmek istemezken Gadarini Mucizesi’nde kötü ruhun kendisi de bedeni terk etme eğilimindedir. Mucizede kötü ruhlar insan bedenini terk edip domuzlara geçerek denize ilerler.
Orta Çağ eserleriyle sınırlandırdığımız çalışmamız kapsamında bu anlatıyı temel alan, ikonografik açıdan 4 farklı kompozisyon biçimi belirlenmiştir.Bunların ilkinde Markos İncilini esas alarak İsa tek başına veya peygamberleriyle, kötü ruhun ele geçirdiği bir kişi tasvir edilmiştir. Louvre Müzesinde bulunan bir fildişi diptikon, Ravenna, Aziz Apollinare in Nuovo Kilisesinde bulunan bir mozaik panel ve III .Otto İncili bu kompozisyonun en iyi örneklerindendir. İkinci kompozisyonda, Luka İnciline uygun olarak kötü ruhun etkisi altındaki kişinin başında bir nöbetçiyle tasvir edilmiştir. Magdeburg Panelleri arasında bu uygulama görülmektedir. Matta İncilini esas alarak kötü ruhun etkisinde olan iki kişinin tasvir edildiği bir diğer kompozisyona bir örnek ise Kosova, Decani de bulunan Visoki Decani Manastırı freskoları arasında yer almaktadır. Ayrıca Luka ve Markos İncillerinin sentezini yansıtan ve T’oros Roslin incili minyatürlerinde karşımıza çıkan farklı daha kalabalık kompozisyona sahip betimlemeler de saptanmıştır. Çalışmamız sonucunda, zaman içinde Gadarini Mucizesi sahnelerinin azaldığını, şeytan çıkarma sahnelerinin ise giderek artığını söylemek mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Gadarini , Hazreti İsa , Domuz Mucizesi , İncil.

Representations of the Miracle of Gerasene (or Swine) in Medieval Christian Iconography

Öz

One of the Miracles of Jesus is “Miracle of Gerasene (or Gerasene Demoniac, Miracle of Swine)” and it is based on the belief that Jesus saves people from demons and this miracle has found a place in Christian iconography. This scene, which is illustrated in a small number of artworks produced in different periods in different materials such as manuscripts, mosaics, frescoes and ivory, has an interesting and remarkable composition. Although there are a few minor differences in the depictions of this miracle, which is described in the Synoptic Gospels, (Matthew (8: 28-34), Markos (5: 1-20) and Luke (8: 26-39)) and named in different ways such as “The Miracle of the Gadarene Swine, Jesus’ Exorcism of the Gerazen Demon, the Rescue of the Demon-Possessed Man, the Miracle of Swine”, there is a general composition in all these artworks. The similarity between the Gerasene Miracle and the exorcism rituals is observed, but whereas in the exorcism scenes Satan resists Jesus and does not want to leave the body, in the Gerasene Miracle the demon/evil spirit itself tends to leave the body. In the miracle, the demon leaves the human body, possesses the swine and moves towards the sea.
In this study, which is limited to medieval works, four different iconographic compositions based on the Bible have been identified. The first one of these, based on the Gospel of Mark, depicts Jesus alone or with his prophets, possessed by an evil spirit. An ivory diptych from the Louvre Museum, a mosaic panel from the Church of St. Apollinare in Nuovo, Ravenna, and the Gospel of Otto III are among the best examples of this composition. In the second composition, as narrated in the Gospel of Luke, the person under the influence of the evil spirit is depicted with a guard at his head. This scene is seen in the Magdeburg Panels. Another example of Gerasene Demoniac depicting two possessed people, based on the Gospel of Matthew, can be found among the frescoes of the Visoci Dečani Monastery in Dečani, Kosovo. Furthermore, depictions have different details in more crowded compositions reflecting a synthesis of the Gospels of Luke and Mark have also been identified, appearing in the miniatures of the T’oros Roslin Gospel. As a result of our study, it is possible to say that over time, scenes depicting the Miracle of Swine have decreased, while scenes depicting exorcism have gradually increased.

Anahtar Kelimeler

Gerasene , Jesus Christ , Miracle of Swine , Bible.

Kaynakça

• Kaynaklar – Bibliography
• Berk 2010 F. M. Berk, “Düalist Bir Öğreti Olarak Orfizm”, Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi 2, 3, 107-118.
• Bihalji Merin 1958 O. Bihalji Merin, Byzantine Frescoes and Icons in Yugoslavia, New York.
• Carr - Kazhdan 1991 A. W. Carr - A. Kazhdan, “Nimbus”, Oxford Dictionary Of Byzantium, 1487.
• Delassus 2018 M. Delassus, “A propos d’une pyxide en ivoire protobyzantine conservée au musée du Louvre”, A. Boud‘hors, C. Louis (eds.), Études coptes XV : Dix-septième journée d‘études, Paris, 61-99.
• Der Nersessian - Agémian 1993 S. Der Nersessian - S. Agémian, Miniature Painting in the Armenian Kingdom of Cilicia from the Twelfth to the Fourteenth, Washington D.C.
• Forsyth 2020 N. Forsyth, The Old Enemy: Satan and The Combat Myth, Princeton.
• Guiley 2009 R. E. Guiley, The Encyclopedia of Demons and Demonology, New York.
• Garrison 2012 E. Garrison, Ottonian Imperial Art and Portraiture: The Artistic Patronage of Otto III and Henry II, New York.
• Jensen - Ellison 2018 R. M. Jensen - M. D. Ellison, The Routledge Handbook of Early Christian Art, New York.
• Johnston 2015 R. M. Johnston, “Demon Possession and Exorcism in the New Testament”, Journal of Adventist Mission Studies 11, 2, 17-24.
• Jülich - Fuhrmanek 2007 T. Jülich - W. Fuhrmanek, I. Busch, Die mittelalterlichen Elfenbeinarbeiten des Hessischen Landesmuseums, Darmstadt.
• Kreiner 2020 J. Kreiner, Legions of Pigs in The Early Medieval West, New Haven.
• Mahoney 2010-2011 L. Mahoney, “T‘oros Roslin and the Representation of Pagan Threat”, The Journal of the Walters Art Museum 68-69, 67-76.
• Mayr Harting 1999 H. Mayr Harting, Ottonian Book Illumination an Historical Study, London.
• Messadie 1998 G. Messadie, Şeytanın Genel Tarihi, I. Ergüden (çev.), İstanbul.
• Metzger et al. 1989 C. Metzger - D. Bénazeth - J. Durand, Éclosion de l‘art chrétien, Paris, Réunion des musées nationaux / Musée du Louvre, Promenades, 1.
• Mobley 2005 G. Moblet, The Birth of Satan Tracing The Devil’s Biblical Roots, New York.
• Russell 2021 J. B. Russell, Kö tü lüğü n Tarihi - III Lucifer Ortaç ağ ’da Şeytan, A. Fethi (çev.), Ankara.
• Schiller 1971 G. Schiller, Iconography of Christian Art: Christ‘s Incarnation, Childhood, Baptism, Temptation, Transfiguration, Works, and Miracles, New York.
• Sunay 2012 S. Sunay, “Erken Hristiyan ve Bizans Sanatında Hâ le”, EKEV Akademi Dergisi 16, 50, 197-213.
• Taft - Kazhdan 1991 R. F. Taft - A. Kazhdan, “Exorcism”, Oxford Dictionary Of Byzantium, 771.
• Tırıç 2024 G. Tırıç, Hristiyan İkonografisinde Gadarini Mucizesi Betimlemeleri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Wilkinson 2021 K. Wilkinson, Semboller ve İşaretler, S. Toksoy (çev.), İstanbul.
• Yeboah 2000 C. Yeboah, “Exorcism”, D. N. Freedman (ed.), Eerdmanss Dictionary of the Bible, Michigan, 1254.
• Yüzgüller Arsal 2008 S. Yüzgüller Arsal, Batı Sanatında İ sa’nın Mucizelerinin İkonografisi: Baş langıcından Karş ı-Reformasyon’a Kadar, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.