TÜKETİCİ SOSYALİZASYONU SÜRECİNDE ÇOCUKLAR VE ÇİZGİ FİLMLERDE KULLANILAN BİLİNÇALTI (SUBLİMİNAL) MESAJLAR

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 3, 237 - 256, 15.08.2020

Zeynep Yelda Kadıoğlu

https://doi.org/10.26809/joa.5.018

Öz

Tüketici sosyalizasyonu sürecinde çocukluk dönemi çok önemlidir. Bireyin tüketim algısında ve tüketici olarak davranışlarında çocukluk döneminde edindiği yargılar belirleyici olur. Çocukluk döneminde çizgi filmler sürekli tekrarlarla izlenir. Bu yüzden hem geçirilen zaman hem de içeriklerin etkisi bakımından önemlidir. Son yıllarda çoğunlukla yabancı yapımlarda olmak üzere çizgi filmlerde bilinçaltı yerleştirilmeler sıklıkla görülmektedir. Bilinçaltı mesajlar bireylerin farkındalık eşiklerinin altında hazırlanan iletilerdir. Ayrıca bu mesajların çocuklar üzerindeki etkileri yetişkinlerden daha belirgindir. Bilinçaltının bireyin üst bilincini dolayısıyla kararlarını ve davranışlarını yönlendirebileceği öngörüsü, bireylerin davranışları üzerinde etki sahibi olmak isteyenler için müdahale alanı sunar. Bir rıza üretimi ve kaçınma imkanı olmaksızın maruz kalınan bu mesajlar dikkat çekici sıklıklarla çizgi filmlerde kullanılmaktadır. Bu filmlere gizlenen bilinçaltı mesajlar filmlerin, çocukların farkındalıklarında yer bulma, hayal dünyalarına kahramanları yerleştirme ve böylelikle filmin tüm ürünlerinin tüketicisi olma çabalarını destekler. Bu çalışmada öncelikle bilinçaltı mesajlar ve tüketici sosyalizasyonu kavramları ortaya konmuş ve birçok çizgi filmin içine kasıtlı yerleştirilen bilinçaltı mesajlarla beklenen olası etkiler ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bilinçaltı mesajlar, tüketici sosyalizasyonu, çocuk tüketiciler, tüketici davranışları

CHILDREN IN THE PROCESS OF CONSUMER SOCIALIZATION AND SUBLIMINAL MESSAGES USED IN CARTOONS

Öz

Childhood is very important in the process of consumer socialization. The judgments that the individual gained in childhood are determinative in the perception of consumption and behavior as a consumer. In childhood, cartoons are watched repeatedly. In recent years, subconscious placements are frequently seen in cartoons, mostly in foreign productions. Subconscious messages are messages prepared below the awareness thresholds of individuals. Also, the effects of these messages on children are more pronounced than adults. The prediction that the subconscious can direct the decisions and behaviors of the individual, therefore, offers an area of intervention for those who want to have an influence on the behavior of individuals. These messages, which are exposed without consent and avoidance, are used in cartoons with remarkable frequency. The subliminal messages hidden in these films support the efforts of films to find a place in children's awareness, to put heroes into their imagination, and thus to become consumers of all the products of the film. In this study, first of all, the concepts of subliminal messages and consumer socialization are introduced and the possible effects expected with subliminal messages intentionally placed in many cartoons are discussed.

Anahtar Kelimeler

Subliminal Messages, consumer socialization, child consumers, consumer behavior

Kaynakça

• ARENI, C. S., & KIM, D. 1993, The influence of background music on shopping behavior: classical versus top-forty music in a wine store. ACR North American Advances. acrwebsite.org
• AUTY, S., & LEWIS, C. 2004, Exploring children's choice: The reminder effect of product placement. Psychology & Marketing, 21(9), 697-713.
• AYBİKE S., DARICI S. 2014, Bilinçaltı Mesajların Reklamlarda Kullanımı: Türkiye Örneği, earsiv.arel.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/.../Serttas%2C%20A_2014.doc Erişim Tarihi 20.05.2017
• BHASIN K. MOSENDZ P. 2017, You Can’t Escape The Movie Toys This Year https://www.bloomberg.com/news/articles/2017-03-02 (Erişim tarihi 02.09.2019)
• BROWN, B. B., & BAKKEN, J. P. 2011, Parenting and peer relationships: Reinvigorating research on family-peer linkages in adolescence. Journal of Research on Adolescence, 21, 153–165.
• CARPENTER, H. W. 2009, The Genie Within Your Subconscious Mind. How It Works and How To Use It. USA: Harry Carpenter Publishing
• ÇAĞLAK, E . 2019, Farkındalık Yaratmakta İletişimin Gücü, Journal of Awareness , 3 (5) , 653-660 . DOI: 10.26809/joa.2018548677
• DIXON, N. F. 1971, Subliminal perception: The nature of a controversy. McGraw-Hill. ISBN-10: 0070941475
• EAGLEMAN, David 2007, 10 Unsolved Mysteries Of The Brain What we know and don’t know—about how we think science for curious discover magazine July 31, Çev: KAYADELEN, Ö. Beyinle İlgili Çözülmeyi Bekleyen 10 Sır!, https://evrimagaci.org/beyinle-ilgili-cozulmeyi-bekleyen-10-sir-1866 (Erişim Tarihi: 12.02.2020)
• FISKE, S. T., & TAYLOR, S. E. (1991). Social cognition (2nd ed.). McGraw-Hill series in social psychology. Retrieved from http://0- content.ebscohost.com.library.unl.edu/ContentServer.asp?T=P&P=AN&K=abn-104-2 364&S=R&D=pdh&EbscoContent=dGJyMNLe80SeqLI4y9f3OLCmr0qep7FSs6y4SbSWxWXS&ContentCustomer=dGJyMPGrsEmvrbVQuePfgeyx7ov33%2Bx%2B7QAA%5Cnhttp://0search.ebscohost.com.library (Erişim Tarihi: 17.02.2020)
• GEÇTAN E. 1998, Psikanaliz ve Sonrası. İstanbul: Remzi Kitabevi, ISBN: 9753424639
• Gfk Türkiye 2018, Çocukların Dijital Dünyayla İlişkisi Araştırması https://mediacat.com/gfk-turkiye-cocuklarin-dijital-dunyayla-iliskisi-arastirmasi (Erişim Tarihi: 14.01.2020)
• GREENWALD, A. G., SPANGENBERG, E. R., PRATKANIS, A. R., & ESKENAZI, J. 1991, Double-blind tests of bilinçaltı self-help audiotapes. Psychological Science, 2(2), 119-122.
• HUTCHINS R. 2017, Sambro launches Sesame Street plush toys and hand puppets www.toynews-online TOY FAIR 2017 (Erişim tarihi: 26 Aralık 2017)
• İZGÖREN, A., 2006, Eşikaltı Büyücüleri, Elma Yayınevi, Ankara, ISBN 9756093184
• JUNG, C. 2001, İnsan ruhuna yöneliş. Çev. BÜYÜKİNAL E, İstanbul: Say Yay, ISBN 9754680584
• JUNG, C. 1992, Analitik Psikolojinin Temel İlkeleri, Çev. ŞİPAL K. İstanbul Cem Yayınevi, ISBN 9754064008
• KADIOĞLU, Z. 2014, Tüketim İletişimi, Pales Yayınları, İstanbul ISBN 6059023160
• LOVE, D. 2011, The Shocking drink and incredible coke history of bilinçaltı advertising, businessinsider.com?bilinçaltı-ads-2011-5 (Erişim tarihi: 26 Mayıs 2017)
• MOORE, T. E. (1982). Bilinçaltı advertising: What you see is what you get. Journalof Marketing, 46(2), 38–47. https://doi.org/10.2307/3203339Global Toy Market to Surpass $90 Billion in 2016, http://www.toyassociation.org,
• MOSCHIS, G. P.; SMITH, R. B. Consumer socialization: origins, trends and directions for future research. ACR Special Volumes, 1985.
• ORUÇ C. TECİM E. ÖZYÜREK H. 2011, Okul Öncesi Çocukluğun Gelişiminde Rol Modellik ve Çizgi Filmler, Ekev Akademi Dergisi, Sayı 48
• YANBASTI, Gülgan. 1996, Kişilik Kuramları, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları Nd:53, İzmir
• OBAY,B. Görme Fizyolojisi, http://www.dicle.edu.tr/Contents/c1f85c00-cddf-4490-a4f4-72adb9f619bc.pdf, (Erişim tarihi: 21.05.2017)
• SHIM, S., SERIDO, J. BARBER, B. L., A consumer way of thinking: linking consumer socialization and consumption motivation perspectives to adolescent development. Journal of Research on Adolescence, 2011, 21.1: 290-299.
• TOPSÜMER, F. ELDEN M. 2016, Reklamcılık kavramlar, Kararlar, Kurumlar, İletişim Yayınları, , İstanbul, ISBN: 9789754706321
• VLĂDUŢESCU, Ş. 2011, Subliminal perception and subliminal communication. Revista de psihologie a Academiei Române, 57(4), 201-213.
• WAKEIELD, J. 2015, Children spend six hours or more a day on screens, http://www.bbc.com/news/technology-32067158, (Erişim tarihi 02.05.2017)
• ZIMMERMAN, I. 2014, June 09. Bilinçaltı Ads, Unconscious Influence, and Consumption. Retrieved November 19, 2018, https://www.psychologytoday.com/us/blog/sold/201406/bilinçaltı-ads-unconscious-influence-and-consumption (Erişim Tarihi: 12.02.2020)
• URL-1 Essays, UK. November 2018, Effect Of Bilinçaltı Advertising: Children. Retrieved from https://www.ukessays.com/essays/media/the-effect-of-bilinçaltı-advertising-on-children-media-essay.php?vref=1
• URL-2 www.egitimpsikolojisi.com/islem-oncesi-donem.html, Mayıs 2012, Erişim tarihi: 14 Mayıs 2016
• URL-3 https://www.researchandmarkets.com/reports/4900485/global-animation-vfx-and-video-games-industry
• URL-4 https://www.toyassociation.org/PressRoom2/News/2018-news/npd-global-and-us-toy-industry-sales-increase-1-percent-in-2017.aspx
• URL-5 Umich.edu/onebook/pages/frames/historyset.html Erişim tarihi:20 Mayıs 2017