Accessibility Of Internal Communication İn Universities: An Evaluation Regarding Visually Impaired Students

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 2, 211 - 223

Mustafa Öztürk

Öz

This study aims to examine the extent to which internal communication practices implemented at universities in Turkey are accessible to visually impaired students. The research evaluates the experiences of visually impaired university students regarding access to information, participation in announcement and information processes, the usability of digital platforms, and communication activities taking place in physical environments. This research was designed within the framework of the correlational survey model, a quantitative research method. The data collection tool consisted of a 32-question survey prepared by the researcher. The findings reveal that internal communication mechanisms at universities largely overlook the needs of individuals with visual impairments. Therefore, the need for the development of accessibility-based communication policies is emphasized, and recommendations are presented to create an inclusive and barrier-free higher education environment.

Anahtar Kelimeler

Visually Imparied Students, , Intra-Institutional Cominicatıon, , Accesto to Informatıon, , Digital Divide,

Üniversitelerde Kurum İçi İletişimin Erişilebilirliği: Görme Engelli Öğrenciler Üzerine Bir Değerlendirme

Öz

Bu çalışma, Türkiye’deki üniversitelerde yürütülen kurum içi iletişim uygulamalarının görme engelli öğrenciler açısından ne ölçüde erişilebilir olduğunu incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırma, görme engelli üniversite öğrencilerinin bilgiye erişim, duyuru ve bilgilendirme süreçlerine katılım, dijital platformların kullanılabilirliği ve fiziksel ortamda gerçekleşen iletişim faaliyetleri bağlamında yaşadıkları deneyimleri değerlendirmektedir. Bu araştırma, nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modeli çerçevesinde tasarlanmıştır. Veri toplama aracı araştırmacı tarafından hazırlanan 32 soruluk bir anketten oluşmaktadır. Elde edilen bulgular, üniversitelerde kurum içi iletişim mekanizmalarının büyük ölçüde görme engelli bireylerin ihtiyaçlarını göz ardı ettiğini ortaya koymaktadır. Bu doğrultuda, erişilebilirlik temelli iletişim politikalarının geliştirilmesi gerektiği vurgulanmakta; öneriler, kapsayıcı ve engelsiz bir yükseköğretim ortamı oluşturulması yönünde sunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

görme engelli öğrenciler, , kurum içi iletişim, , bilgiye erişim, , dijital eşitsizlik

Etik Beyan

tüm çalışmaların etik kurallara uygun şekilde yapıldığını beyan ederim

Kaynakça

• Aktaş, F. N., & Argün, Z. (2021). Görme engelli bireylerin matematik eğitiminde ihtiyaçları ve sorunları: Cebir kavramları bağlamında. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 22(3), 699-723. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.750682
• Altınpulluk, H. (2015). Artırılmış gerçekliği anlamak: Kavramlar ve uygulamalar. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 1(4), 123-131.
• Amponsah, S., & Bekele, T. A. (2023). Exploring strategies for including visually impaired students in online learning. Education And İnformation Technologies, 28(8), 9355-9377.
• Argenti, P. A. (2015). Corporate communication (7th ed.). McGraw-Hill Education.
• Arslan, Y., Şahin, H.M., Gülnar, U., & Şahbudak, M. (2014). Görme engellilerin toplumsal hayatta yaşadıkları zorluklar (Batman merkez örneği). Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 4(2), 1-14.
• Bartan K.O., & Boztepe Taşkıran, H. (2018). Kurumsal değişim yönetimi sürecinde kurum içi iletişimin rolü. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 6(2), 1155-1184.
• Bekman, M. (2022). Halkla ilişkiler uygulamalarında nicel araştırma yöntemi: ilişkisel tarama modeli. Meriç Uluslararası Sosyal ve Stratejik Araştırmalar Dergisi, 6(16), 238-258. https://doi.org/10.54707/meric.1143322
• Belay, M. A., & Yihun, S. G. (2020). The challenges and opportunities of visually impaired students in inclusive education: The case of Bedlu. Journal of Pedagogical Research, 4(2), 112-124. https://doi.org/10.33902/JPR.2020060437
• Blau, P. M. (1964). Exchange and power in social life. New York: John Wiley & Sons.
• Boztepe, H. (2014). Halkla ilişkiler ve ilişki yönetimi. İstanbul: Derin Yayınları.
• Bülbül, M. Ş. (2013). Görme engelli öğrenciler ile grafik çalışırken nasıl bir materyal kullanılmalıdır? Fen Bilimleri Öğretimi Dergisi, 1(1), 1-11.
• Cornelissen, J. (2020). Corporate communication: A guide to theory and practice (6th ed.). SAGE Publications.
• Çiftçibaşı İyigün, S., & Tortop, H. S. (2018). Özel eğitimde yenilikçi uygulamalar: Görme engelli bireyler için inovatif ve yenilikçi teknolojik araç tasarımları ve yaşam doyumlarına etkisi. Journal of Gifted Education and Creativity, 5(2), 31-43.
• Demir, T., & Şen, Ü. (2009). Görme engelli öğrencilerin çeşitli değişkenler açısından öğrenme stilleri üzerine etkisinin araştırılması. Uluslararası Sosyal Aratırmalar Dergisi, 2(8), 155-161.
• Doğuş, M., Aslan, C., & Çakmak, S. (2020). Görme engelli bireylerin merkezi sınav düzenlemelerine ilişkin görüşleri. Eğitim ve Toplum Araştırmaları Dergisi, 7(1), 219-247.
• Ediyanto, E., & Kawai, N. (2019). Science learning for students with visually impaired: A literature review. In Journal of Physics: Conference Series, 1227(1), 012035. https://doi.org/10.1088/1742-6596/1227/1/012035
• Ertaş, M. F. (2025). Görme engellilerin hastane hizmetlerine fiziksel erişimi: İstanbul örneği. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(52), 333-355. https://doi.org/10.46928/iticusbe.1673772
• Erten, Ş., & Aktel, M. (2020). Engellilerin erişebilirlik hakkı: Engelsiz kent yaklaşımı çerçevesinde bir değerlendirme. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 11(28), 898-912. https://doi.org/10.21076/vizyoner.691690
• Gizir, S. (2007). Üniversitelerde örgüt kültürü ve örgüt-içi iletişim üzerine bir derleme çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 50(50), 247-268.
• Gregory, A. (2007). Involving stakeholders in developing corporate brands: The communication dimension. Journal of Marketing Management, 23(1-2), 59-73. https://doi.org/10.1362/026725707X178558
• Günay, D. (2004). Dil ve iletişim. İstanbul: Nadir Kitap.
• Hebebci, M. T. (2017). Görme engelli ve az gören bireyler için geliştirilen donanım ve yazılımlar. Bilim Eğitim Sanat ve Teknoloji Dergisi, 1(2), 51-62.
• Karaduman, A., & Kaya, A. (2018). Üniversitelerde kurumsal iç iletişim: Sorunlar ve çözüm önerileri. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, (46), 123-142.
• Karakoç, N. (1996). Üniversitelerde halkla ilişkiler örgütü ve yapı önerisi. Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi Yayınları.
• Koçak, A. (2022). Dijital dönüşüm sürecinde görme engelli öğrencilerin bilgiye erişimi: Yükseköğretim kurumları üzerine bir değerlendirme. Eğitimde Erişilebilirlik Dergisi, 5(1), 45–60.
• Koçak, S. (2022). Üniversitelerde görme engelli öğrencilerin dijital bilgiye erişimi: Nitel bir analiz. Yükseköğretim ve Engellilik Dergisi, 4(1), 22–36.
• Korkosz, M. (2011). Exploring a relationship between organizational communication and job satisfaction: A study of internal communication within Irish-owned pharmaceutical contract packaging company. Yüksek lisans tezi, National College of Ireland/Bachelor of Arts in Human Resource Management, Dublin.
• Korkut, G., & Avcı, Ö. (2019). Üniversite personelinin engelli bireylere yönelik tutumlarının incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(3), 900-915.
• Küçüközyiğit, M.S. & Özdemir, S. (2017). Görme yetersizliğinden etkilenmiş öğrencilerde matematikte çarpma işlem akıcılığını arttırmada kendini izleme tekniğinin etkililiği. Hacettepe Eğitim Dergisi, 32(3), 676–694. https://doi.org/10.16986/HUJE.2016018530
• Lourens, H., & Swartz, L. (2016). Experiences of visually impaired students in higher education: Bodily perspectives on inclusive education. Disability & Society, 31(2), 240-251. https://doi.org/10.1080/09687599.2016.1158092
• Mendi, B., & Akyazı, E. (2016). Kurumsal iletişim aracı olarak web bilişim sistemlerinin kullanılabilirliğinde teknoloji kabulü (hastane web sitelerine yönelik bir araştırma). Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 4(1), 447-477.
• Mengi, A. (2019). Engelli öğrencilerin üniversite eğitimi sürecinde karşılaştığı güçlükler: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi örneği. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 147-170.
• Mirzahamdamova, D. (2024). Teachıng englısh to vısually ımpaıred students. In Conference On The Role And Importance Of Scıence In The Modern World, 1(10), 33-35.
• Okçu, B. & Sözbilir, M. (2016). 8. sınıf görme engelli öğrencilere “Yaşamımızdaki elektrik” ünitesinde “Elektrik motoru yapalım” etkinliği. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 45(1), 23–48.
• Okur, M. R. & Demir, M. (2019). Görme engelli öğrenenlerin eğitim yaşantısında karşılaştıkları sorunların belirlenmesi, açık ve uzaktan öğrenme alanı için çözüm yolları geliştirilmesi. AUAd, 5(2), 49-62.
• Otyola, W. R., Kibanja, G. M., & Mugagga, A. M. (2017). Challenges faced by visually impaired students at Makerere and Kyambogo Universities. Makerere Journal of Higher Education, 9(1), 75-86.
• Özdamar, K. (1999). Paket program ile istatistiksel veri analizi. Kaan Kitabevi.
• Özsan, M., & Hasret, F. (2017). Görme engelli bireylerin günlük yaşamını kolaylaştırmak adına bir önerme: Braille alfabeli giysiler. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 5, 89-94. https://doi.org/10.21923/jesd.62716
• Özteke Kozan, H. İ., Bozgeyikli, H., & Kesici, Ş. (2018). Engelsiz kent: Görme engelli bireylerin kentlerde yaşadıkları problemler. İDEALKENT, 9(23), 216-235. https://doi.org/10.31198/idealkent.416798
• Öztürk, M. (2025). Türkiye’deki üniversitelerin kurumsal iç iletişim çalışmalarının görme engelli üniversite öğrenciler açısından uygunluğu üzerine bir araştırma. Doktora Tezi, İstanbul Ticaret Üniversitesi, İstanbul.
• Öztürk, M., & Özdemir Çakır, H. Ö. (2024). İstanbul’da eğitim gören ilköğretim ve ortaöğretimdeki görme engelli öğrencilerin dijital iletişim becerileri ve bilgiye erişim sorunları. Anasay, 29, 74-93.
• Peltekoğlu, B. F. (2018). Halkla ilişkiler nedir? İstanbul: Beta Yayınları.
• Seçer, İ. (2015). SPSS ve lisrel ile pratik veri analizi (2. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Sungur Ergenoğlu, A., & Yıldız, S. (2013). Engelsiz Türkiye için Yolun Neresindeyiz? Mevcut Durum ve Öneriler. E. Menda, N. Balkan, & N. Berktay (Ed.), Fiziksel Erişebilirlik içinde (s. 123-173). İstanbul: Sabancı Üniversitesi Yayınları.
• Şenel, S. (2015). Görme engelli üniversite giriş sınavı deneyimleri. Hacettepe Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 1-17.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using Multivariate Statistics (Sixth Ed.). Boston: Pearson.
• Tarhan, A. (2007). Halkla ilişkilerde tanıma ve tanıtma aracı olarak internet. Selçuk İletişim Dergisi, 4(4), 75-95.
• Tokat, B. (2012). Örgütlerde değişim ve değişim yönetimi. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Tunçel, H. (2011). Kurumsal iletişimin kavramsal çerçevesi hakkında bir yorum. Marmara İletişim Dergisi, (18), 252-267.
• Tunçer, P. (2012). Değişim yönetimi sürecinde insan kaynakları ve performans yönetimi. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 1, 131-156.
• United Nations (UN). (2020). Disability and development report: Realizing the Sustainable Development Goals by, for and with persons with disabilities. United Nations Department of Economic and Social Affairs (DESA). https://www.un.org/development/desa/disabilities/publication-disability-sdg.html
• Vural, A. Z. B., & Bat, M. (2018). Teoriden pratiğe kurumsal iletişim. İstanbul
• World Health Organization (WHO). (2021). World report on disability. World Health Organization. https://www.who.int/publications/i/item/9789241564182
• Zikmund, W.G., Babin, B.J., Carr, J.C., & Griffin, M. (2009). Business research methods. South-Western: College Pub.
• Zorluoğlu, S. L. & Sözbilir, L. (2017). Görme yetersizliği olan öğrencilerin öğrenmelerini destekleyici ihtiyaçlar. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 659–682.