Türkiye’de Yerel Kültürel Mirasın Korunması ve Değerlendirilmesi Konusunda Büyükşehir Belediyelerinin Yaptığı Çalışmalar: Konya Örneği

Yıl 2025, Cilt: 15 Sayı: 3, 379 - 398, 28.09.2025

Fatma Esra Güleç

Öz

Türkiye’de yerel kültürel mirasın korunması ve değerlendirilmesi konusunda büyükşehir belediyeleri önemli çalışmalar yapmaktadır. Ancak bu çalışmalar akademik anlamda yeterince ele alınmamakta, kamuoyunda da gerektiği şekilde bilinmemektedir. Hatta istisnai kötü uygulama örnekleri yapılan pek çok iyi uygulamayı perdelemekte, kültürel mirasın korunması konusunda belediyelerin konu ile ilgili mevzuatı en geniş anlamıyla yorumlayıp oynadıkları önemli rolü gölgede bırakmaktadır.
Bu çalışmada önce kültürel mirasın korunması konusunda belediyelerin rolü ile ilgili mevzuat gözden geçirilmiştir. Sonra, Konya Büyükşehir Belediyesi örneği üzerinden büyükşehir belediyelerinin kültürel mirası koruma ve değerlendirme konusunda çalışma yapan idari yapı incelenmiştir. Daha sonra da söz konusu Belediyenin somut ve somut olmayan kültürel zenginliği koruma çalışmaları ele alınarak gerçekte büyükşehir belediyelerinin koruma ve yeniden değerlendirme konusunda oynadıkları rolün kapsamı ve önemi ortaya konulmuştur. Bu kapsamda, somut kültürel miras olarak arkeolojik kazı çalışmalarına verilen destekler, tarihi bina ve çarşı restorasyon çalışmaları, müze ve tanıtım merkezi kurma çalışmaları, çevre düzenleme çalışmaları, tescil ve yayın faaliyetleri ele alınmıştır. Yine somut olmayan kültürel miras olarak, Mevlâna, Sema ve Şeb-i Arus, Tasavvuf Musikisi, Şivlilik, Nasreddin Hoca, Gastronomi gibi alanlarda yapılan çalışmalar incelenmiştir.
Sonuç olarak, mevzuattaki sınırlamalara ve istisnai popülist bazı yaklaşımlara rağmen büyükşehir belediyelerinin yerel kültürel mirasın ve zenginliğin korunması ve değerlendirilmesi için önemli kaynak ve emek harcadıkları, bu durumun gerek akademi ve gerekse kamuoyunda daha fazla ilgiyi hak ettiği Konya Büyükşehir Belediyesi örneği üzerinden ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

Kültürel Miras ve Turizm , Kültürel Miras ve Belediye , Koruma ve Değerlendirme , Konya Büyükşehir Belediyesi

Kaynakça

• 6360 On Üç İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Altı İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun. (2012, Kasım 12). Resmî Gazete. Kasım 12, 2022 tarihinde Resmî Gazete: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/12/20121206-1.htm adresinden alındı
• AK Parti. (2019, Mayıs 02). "Türkiye güçlü bir yerel yönetimler birikimine sahip". Temmuz 27, 2022 tarihinde https://www.akparti.org.tr/haberler/turkiye-guclu-bir-yerel-yonetimler-birikimine-sahip/ adresinden alındı
• Baş, C. (2017). Yerel Yönetim Ağları. Ankara: Türkiye Belediyeler Birliği.
• Çatalhöyük Neolitik Kenti. (t.y.). 07 28, 2022 tarihinde Kültür ve Turizm Bakanlığı: https://www.konyakultur.gov.tr/index.php?route=pages/pages&page_id=28 adresinden alındı
• Dünya Kültürel Ve Doğal Mirasın Korunması Sözleşmesi. (t.y.). Kültür ve Turizm Bakanlığı Teftiş Kurulu Başkanlığı Web Sitesi. 07 20, 2022 tarihinde https://teftis.ktb.gov.tr/TR-263665/dunya-kulturel-ve-dogal- mirasin-korunmasi-sozlesmesi.html adresinden alındı
• Dünya Tarihi Kentler Birliği'nin 17. Dünya Konseyi Toplantısı Yapıldı. (2021, Haziran 16). Temmuz 24, 2022 tarihinde Konya Büyükşehir Belediyesi: https://www.konya.bel.tr/haber/dunya-tarihi-kentler- birliginin-17-dunya-konseyi-toplantisi-yapildi adresinden alındı
• Geleneksel Altın Dokunuşlar Sergisi. (t.y.). Geleneksel Altın Dokunuşlar Sergisi. Temmuz 28, 2022 tarihinde https://altindokunuslar.com/ adresinden alındı
• Güleç, F. (2022). Japon Halk Mimarisinde Köy Evi (Minka). İstanbul : Hassa Yayınevi.
• Güleç, S. (2022). Kamu Diplomasisi ve Yerel Yönetimler Konya Büyükşehir Belediyesi Örneği. Konya Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları.
• Karakul, Ö., & Yıldız, T. (2020). Kültürel Mirasın Korunmasında Yerel Yönetimlerin Rolü. UCLG-MEWA. Karpuz, E., Karpız, H., & Orak, M. (2018). Konya'nın Kırk Zanaatı. Konya Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları. Karpuz, H. (1998). Fotoğraflarla Geçmişte Konya. Konya: Konya Büyükşehir Belediyesi.
• Koçak, B., & Can, H. (2018). Kültürel Mi̇rasın Korunmasında Beledi̇ye Bi̇rli̇kleri̇ni̇nRolü: Koca Yusuf Projesi̇ Örneği̇.Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 7(148).
• KOMEK. (t.y.). Konya Büyükşehir Belediyesi Meslek Edindirme Kursları. Temmuz 28, 2022 tarihinde https://www.komek.org.tr/index.php?lng=tr adresinden alındı
• Konya Büyükşehir Belediyesi İmar ve Şehircilik Dairesi Görev, Yetki ve Çalışma Yönetmeliği. (t.y.). Temmuz 27, 2022 tarihinde Konya Büyükşehir Belediyesi:
• https://sepet.konya.bel.tr/kbb/kbb/dosya/birim_icerik/262/rJghv6EYtkVCnETPsCFYSFp2nFg3hxOo8z uLRsUA.pdf adresinden alındı
• Konya Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Dairesi Başkanlığı Görev, Yetki ve Çalışma Yönetmeliği. (t.y.). Temmuz 22, 2022 tarihinde Konya Büyükşehir Belediyesi:
• https://sepet.konya.bel.tr/kbb/kbb/dosya/birim_icerik/434/Iv5ZrEpucjiGfNERypaJWXnEwrVhGy7ZKk aqNM6a.pdf adresinden alındı
• Konya Büyükşehir Belediyesi Yapı Kontrol Dairesi Başkanlığı Görev, Yetki ve Çalışma Yönetmeliği. (t.y.). 07 20, 2022 tarihinde Konya Büyükşehir Belediyesi:
• https://sepet.konya.bel.tr/kbb/kbb/dosya/birim_icerik/644/UiHQxjHWVwgolx1ohMfCO5sG2AUqSwic NQjZwnnN.pdf adresinden alındı
• Konya, Tarihi Kentler Birliği Buluşmasına ev sahipliği yaptı. (t.e.). Temmuz 22, 2022 tarihinde Tarihi Kentler Birliği: https://www.tarihikentlerbirligi.org/konya-tarihi-kentler-birligi-bulusmasina-ev-sahipligi- yapti/ adresinden alındı
• Koruma Uygulama ve Denetim Büroları (KUDEB). (t.y.). 07 22, 2022 tarihinde Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü: https://kvmgm.ktb.gov.tr/TR-44966/koruma-uygulama-ve-denetim-burolari- kudeb.html, adresinden alındı
• Küçüktığlı, M., & Güleç, S. (2021). Konya’da Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları. (S. Y. Güleç, Dü.) Konya: Konya Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları.
• Mevlana’nın Engin Evreni Dijital Sanatla Buluştu. (2022, Haziran 4). Ereğli Metro TV. Temmuz 29, 2022 tarihinde https://www.youtube.com/watch?v=1gekU0AqsA8 adresinden alındı
• Muşmal, H. (2009). Osmanlı Devleti’nin Eski Eser Politikası. Konya: Kömen.
• Odabaşı, A. (2001). Konya Mutfak Kültürü. Konya: Konya Ticaret Odası.
• Organization of World Heritage Cities (OWHC). (t.y.). About the OWHC. Temmuz 20, 2022 tarihinde OWHC Resmi Web Sitesi: https://www.ovpm.org/about-the-owhc/ adresinden alındı
• Somut Olmayan Kültürel Miras Türkiye Ulusal Envanterinin Detaylı Tablosu. (t.y.). Temmuz 28, 2022 tarihinde Yaşayan Miras ve Kültürel Etkinlikler Genel Müdürlüğü:https://yakegm.ktb.gov.tr/Eklenti/130319,somut-olmayan-kulturel-miras-turkiye-ulusal-envanterinin- detayli-tablosuxlsx.xlsx?0 adresinden alındı
• Somut olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi. (t.y.). 07 22, 2022 tarihinde Kültür ve Turizm Bakanlığı Teftiş Kurulu Başkanlığı Web Sitesi: https://teftis.ktb.gov.tr/TR-263676/somut-olmayan- kulturel-mirasin-korunmasi-sozlesmesi.html adresinden alındı
• Sunar, L., & Güleç, S. (2022). Konya: Bir Şehir Gelişimi. Konya: Konya Büyükşehir Belediyesi KültürYayınları. The League of Historical Cities. (tarih yok). The League of Historical Cities. Temmuz 20, 2022 tarihinde https://www.lhc-s.org/ adresinden alındı
• Türk Dünyası Belediyeler Birliği (TDBB). (t.y.). Birliğin Amacı. Temmuz 27, 2022 tarihinde https://www.tdbb.org.tr/?page_id=29&lang=tr adresinden alındı
• Türk Dünyası Belediyeler Birliği (TDBB). (t.y.). Türk Dünyası Belediyeler Birliği (TDBB). Temmuz 28, 2022 tarihinde Türk Dünyası Belediyeler Birliği (TDBB): http://www.tdbb.org.tr/?lang=tr#, adresinden alındı
• UNESCO Dünya Mirası Listesi. (t.y.). Temmuz 22, 2022 tarihinde UNESCO Türkiye Millî Komisyonu Web Sitesi: https://www.unesco.org.tr/Pages/125/122/UNESCO-D%C3%BCnya-Miras%C4%B1-Listesi adresinden alındı
• UNESCO Öğrenen Şehirler Küresel Ağı (UGNLC). (t.y.). Temmuz 28, 2022 tarihinde UNESCO Türkiye Millî Komisyonu: https://www.unesco.org.tr/Home/Page/87?slug=UNESCO%20%C3%96%C4%9Frenen%20%C5%9Eehi rler%20K%C3%BCresel%20A%C4%9F%C4%B1 adresinden alındı
• UNESCO Türkiye Millî Komisyonu. (t.y.). UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listeleri. Temmuz 24, 2022 tarihinde UNESCO Türkiye Millî Komisyonu Web Sitesi: https://www.unesco.org.tr/Pages/126/123/UNESCO-%C4%B0nsanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1n- Somut-Olmayan-K%C3%BClt%C3%BCrel-Miras%C4%B1-Temsil%C3%AE-Liste adresinden alındı
• UNESCO Yaratıcı Şehirler Ulusal Listemiz. (t.y.). UNESCO Türkiye Millî Komisyonu. 07 28, 2022 tarihinde https://www.unesco.org.tr/Home/Page/88?slug=UNESCO%20Yarat%C4%B1c%C4%B1%20S%CC%A7 ehirler%20Ag%CC%86%C4%B1 adresinden alındı
• Yaşayan Miras ve Kültürel Etkinlikler Müdürlüğü. (t.y.). 28 07, 2022 tarihinde T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı: https://yakegm.ktb.gov.tr/TR-243105/unesco-somut-olmkultmiras-cevrim-ici-sergisi.html adresinden alındı